***

Po drodze z Męką.

Tajemnice Drogi Krzyżowej

Droga Krzyżowa ulicami Jerozolimy

fot. Roman Koszowski/Gość Niedzielny

+++

Ze wszystkich dróg, jakimi warto chodzić, najlepsza jest krzyżowa.

Na początku lutego 1935 roku św. Faustyna usłyszała w duszy głos Jezusa: „Jedna godzina rozważania Mojej bolesnej męki większą zasługę ma aniżeli cały rok biczowania się aż do krwi; rozważanie Moich bolesnych ran jest dla ciebie z wielkim pożytkiem, a Mnie sprawia wielką radość”.

Najbardziej powszechnym sposobem rozważania męki Pańskiej w całym Kościele jest Droga Krzyżowa. Wyznawcy Chrystusa zawsze czuli, że Bóg przywiązał do tego nabożeństwa szczególne łaski.

To było tutaj

Jerozolima. Stragany pełne specjałów i pamiątek zajmują już i tak skąpą przestrzeń. Słodki zapach owoców miesza się z ostrą wonią przypraw. W zwykłym pozapandemicznym czasie panuje tu zgiełk, ciasnymi uliczkami w tę i we w tę przewalają się tłumy turystów i pielgrzymów. Mundurowi z długą bronią stoją na każdym rogu i bacznie obserwują przechodzących. Handlarze zachwalają towar, przekrzykując wielojęzyczny gwar rozmów.

W każdy piątek przeciskają się tu przez tłum pielgrzymi odprawiający Drogę Krzyżową. Śpiewają, odmawiają modlitwy, czasem ktoś, nie zważając na otoczenie, klęka, opiera głowę o kamienie, całuje ściany. Pielgrzymi zatrzymują się przy wiszących na murach budynków okrągłych płytach z napisami oznaczającymi poszczególne stacje. Niektóre z tych miejsc upamiętnione są dodatkowo niewielkimi kaplicami. W panującym tłoku czasem trudno w ogóle zauważyć te miejsca.

Piątkowe nabożeństwa Drogi Krzyżowej w Jerozolimie od stuleci prowadzą franciszkanie. Dreszcz przechodzi po grzbiecie, gdy zakonnik zapowiadający kolejne stacje mówi „TU”: „Tu Pan Jezus został skazany na śmierć”; „Tu Pan Jezus wziął krzyż”; Tu…”. To jedyne miejsce na świecie, w którym można tak powiedzieć. Bo to naprawdę było TU. Niezależnie od ewentualnych błędów w ustaleniu topografii trasy – to było TU. Gdy człowiek ma tę świadomość, niedogodności na trasie nie tylko nie muszą mu przeszkodzić w przeżyciu tajemnic męki Pańskiej, lecz, paradoksalnie, mogą ułatwić wczucie się w realia panujące tu w pierwszy z Wielkich Piątków.

Tak też było na przestrzeni dwóch tysiącleci. Pokolenia chrześcijan odwiedzały te miejsca, rozważając mękę Zbawiciela bez względu na panujące warunki.

Płacz całego ludu

Pierwszą osobą, która z całą pewnością „odprawiła” Drogę Krzyżową, była Maryja. Wiemy z Ewangelii, że stała na Golgocie, gdy Jezus konał, przyjęła Jego martwe ciało, gdy zdjęto je z krzyża, była przy złożeniu Go do grobu. Musiała więc wcześniej towarzyszyć Synowi w tej drodze najboleśniejszej ze wszystkich, jakie kiedykolwiek przebyli ludzie.

Według starożytnej tradycji, której najdawniejszym pisanym świadectwem jest apokryf „De transitu Mariae” z V wieku, gdy po zmartwychwstaniu Jezusa Maryja była w Jerozolimie, codziennie odwiedzała, modląc się, miejsca zroszone Jego krwią.

Czy były to te same miejsca, które w dzisiejszej Jerozolimie chrześcijanie nazywają stacjami Drogi Krzyżowej?

Już pierwsi chrześcijanie otaczali czcią miejsca związane z męką Chrystusa. W IV wieku, gdy ustały prześladowania chrześcijan, zaczęto organizować procesje szlakiem męki Pańskiej. Wierni wyruszali z Ogrodu Oliwnego, kierując się do domniemanego pałacu Heroda na wzgórzu Syjon, następnie do pretorium, a stamtąd na Golgotę.

Dzięki bogatej hiszpańskiej pątniczce o imieniu Egeria, która odwiedziła Ziemię Świętą w roku 384, możemy doświadczyć czegoś z atmosfery obchodów Wielkiego Tygodnia tamtego czasu. Wiemy od niej, że w wielkoczwartkową noc w Getsemani czytano fragment Ewangelii wg św. Mateusza o pojmaniu Chrystusa. Wtedy „podnosi się taki jęk, takie biadanie i płacz całego ludu, że słyszą go chyba wszyscy w samym mieście” – pisze o obrzędzie, który miał miejsce, zgodnie z opisem biblijnym, w nocy. „Począwszy od tej godziny, idą pieszo do miasta z hymnami i przybywają do bram o tej godzinie, gdy człowiek może już rozpoznać człowieka. Stąd idą przez całe miasto, wszyscy do jednego, wielcy i mali, bogaci i biedni – wszyscy są tam obecni. Tego zaś dnia szczególnie nikt nie uchyla się od czuwania aż do rana. Tak doprowadzają biskupa od Getsemani aż do bramy, a potem przez całe miasto, aż do Krzyża, czyli kaplicy znajdującej się na Golgocie” – wspomina Egeria.

Gdzie to było

Krzyżowcy, którzy w XI wieku odebrali Ziemię Świętą Saracenom, na podstawie Biblii i innych świadectw próbowali odtworzyć trasę drogi krzyżowej. Samo nabożeństwo z rozważaniami wprowadzili franciszkanie, którzy od XIV wieku opiekują się miejscami świętymi w Jerozolimie. Liczba i treść stacji nie były jednak stałe.

O ile umiejscowienie końcowych nie budzi wątpliwości (Golgota, Boży Grób), o tyle lokalizacja wcześniejszych stacji nie jest pewna. Trzeba bowiem wiedzieć, że dziejowe burze, jakie przeszły nad świętym miastem, gruntownie zmieniły jego wygląd. Ciężki cios przyszedł, gdy w roku 70 Rzymianie, tłumiąc powstanie, zniszczyli miasto wraz ze świątynią. Równo 60 lat później cesarz Hadrian postanowił zbudować na miejscu zrujnowanej stolicy zupełnie nowe miasto. To wywołało kolejne powstanie żydowskie. Rozpaczliwy zryw skończył się ostateczną katastrofą narodu, który odtąd aż do połowy XX wieku był pozbawiony swojego państwa. Jerozolima stała się rzymską kolonią o nazwie Aelia Capitolina, a Żydom odmówiono do niej wstępu. Rzymianie przebudowali miasto, którego podstawą stały się dwie krzyżujące się szerokie ulice, a na miejscu zburzonego przybytku Jahwe stanęła świątynia Jowisza Kapitolińskiego. Niewiele obiektów ostało się tam z dawnej Jerozolimy: głównie ruiny trzech potężnych wież będących elementem dawnych fortyfikacji i część muru świątyni, znanego dziś jako Ściana Płaczu. Ponadto wiele śladów po czasach chrześcijańskiego Bizancjum zniszczyli lub zislamizowali Arabowie.

Wskutek tego trudno było precyzyjnie wskazać punkty związane z męką Chrystusa. Nie jest łatwe nawet ustalenie dokładnej lokalizacji twierdzy Antonia z pretorium, w którym Piłat sądził Jezusa. Można to jednak określić w przybliżeniu. Trasa typowej Drogi Krzyżowej zaczyna się więc przy klasztorze franciszkanów, zwanym klasztorem biczowania. To gdzieś tutaj znajdowało się pretorium i mniej więcej tu Jezus został ubiczowany, wyszydzony i skazany.

Także świadectwa biblijne nie pozwalają wytyczyć bez wątpliwości trasy drogi krzyżowej Jezusa ani ustalić kolejności części stacji. Na podstawie Nowego Testamentu można jednak mieć pewność co do zaistnienia wydarzeń, które upamiętnia 9 spośród 14 stacji (I – Skazanie Jezusa, II – Wzięcie krzyża, V – Szymon Cyrenejczyk, VIII – Płaczące niewiasty, X – Obnażenie z szat, XI – Ukrzyżowanie, XII – Śmierć na krzyżu, XIII – Zdjęcie z krzyża, XIV – Złożenie do grobu). Te stacje opisane są w Ewangelii. Pozostałe zostały wywnioskowane na podstawie tekstów biblijnych lub oparte na źródłach pozabiblijnych. Do tych pierwszych należy stacja IV – Spotkanie z Matką. Do drugich stacja VI – Weronika ociera twarz Panu Jezusowi, a także trzy upadki Jezusa.

Zawsze się da

Z czasem odprawianie Drogi Krzyżowej przestało być zwyczajem ograniczonym do świętego miasta. W wielu miejscach zaczęły powstawać obiekty przypominające jerozolimską drogę krzyżową, zwane kalwariami.

W 1605 r. wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski przeczytał książkę Chrystiana Adrichomiusa o Jerozolimie czasów Chrystusa. Autor opisywał tam miejsca związane z męką Chrystusa, podał też odległości między nimi, sugerując czytelnikom stworzenie u siebie takich stacji. Wojewoda postanowił tak właśnie zrobić, wskutek czego nieopodal jego zamku w Lanckoronie powstała pierwsza kalwaria na ziemiach polskich. Nowe „jerozolimskie nabożeństwo”, jak je wówczas nazwano, szybko zyskało w Polsce popularność.

Nabożeństwo Drogi Krzyżowej w kształcie znanym nam dzisiaj zostało ostatecznie ustalone w XVII wieku. Jego wielki rozwój zaczął się w 1750 r., gdy w rzymskim Koloseum poświęcono stacje, a do odprawiania nabożeństwa papież przywiązał możliwość zyskiwania odpustów.

Odtąd Droga Krzyżowa jest odprawiana zarówno wspólnie, jak i indywidualnie. I w każdych okolicznościach – czego wymownym przykładem są stacje Drogi Krzyżowej widniejące na ścianach celi klasztoru w Rywałdzie. Ich autorem jest kardynał Stefan Wyszyński, który tam był więziony. „4 października 1953, niedziela. (…) Dziś »erygowałem« sobie Drogę Krzyżową, pisząc na ścianie ołówkiem nazwy stacji Męki Pańskiej i oznaczając je krzyżykiem” – zanotował w pamiętniku.

Jak widać, do odprawienia Drogi Krzyżowej nie są konieczne żadne zewnętrzne warunki. Żeby pójść za cierpiącym Chrystusem, potrzebne jest serce na Nim skupione. Tak jak w Jerozolimie szła za Nim Maryja. •

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

+++

Nocna Droga Krzyżowa

piątek 28 marca 2025

Rozpoczęcie w Katedrze Archidiecezjalnej w Glasgow pod wezwaniem św. Andrzeja

(196 Clyde St., Glasgow, G1 4JY)

Msza Święta o godz. 21.30  

wyjście o godz. 22.30

Trasa: przez Centrum, West End do Katedry pod wezwaniem św. Mirina w Paisley, Incle St., PA1 1HR

długość Drogi Krzyżowej: 18 km (12 mil)

kto chciałby wziąć udział proszę zgłosić się na kontakt:

Jakub Dulski 07895479677 albo Kamil Olas 07872502885,  

e-mail  msj.glasgow@gmail.com

+++

Polska na Skale.

Nowenna w intencji Ojczyzny

Od 11 lutego do 15 kwietnia br. trwa Nowenna w intencji naszego Narodu. Zapraszamy do wspólnej modlitwy wszystkich, którym leży na sercu przyszłość naszej Ojczyzny.

W czasie dziewięciotygodniowej Nowenny, pod hasłem: Polska na Skale, modlimy się o Boże Miłosierdzie i o Bożą interwencję dla naszej Ojczyzny.

Pragnąc uczynić zadość Panu Bogu przede wszystkim za grzechy przez nas popełnione, każdego dnia, w czasie trwającej Nowenny, modlimy się na różańcu rozważając jedną z czterech Tajemnic, modlimy się Koronką do Bożego Miłosierdzia i modlimy się za naszą Ojczyznę modlitwą zatwierdzoną przez Kurię Biskupią Diecezji Warszawsko-Praskiej.Tekst tej modlitwy zamieszczony jest poniżej.

W każdą Niedzielę Komunię świętą przyjmujemy z intencją wynagradzającą za grzechy popełniane przez nas Polaków.

Uwieńczeniem Nowenny Polska na Skale będzie Msza święta w Święto Bożego Miłosierdzia. Wtedy łącząc się duchowo zawierzymy naszą Ojczyznę Miłosiernemu Jezusowi.

***

To bardzo ważne wydarzenie modlitewne w intencji naszej Ojczyzny jest inicjatywą zarówno wielu kapłanów, wspólnot katolickich jak również poszczególnych ludzi, którzy widzą wielką potrzebę ekspiacji . Tej Nowennie błogosławi Ksiądz Biskup Krzysztof Włodarczyk, ordynariusz diecezji bydgoskiej. W celu popularyzacji Nowenny istnieje strona internetowa, na której wyjaśniona jest jej intencja, wymienione są modlitwy, można pobrać plakat i inne materiały oraz zgłosić swój udział: polskanaskale.pl.

***

***

Różaniec – jedna część

„Gdyby Polacy bez przerwy odmawiali Różaniec w Gietrzwałdzie, nie musieliby walczyć o wolną Polskę, mieliby ją bez walki wolną”

bł. o. Honorat Koźmiński OFMCap

***

Koronka do Bożego Miłosierdzia

„Przez odmawianie tej Koronki podoba Mi się dać wszystko, o co Mnie [ludzie] prosić będą”
św. siostra Faustyna Kowalska (Dz. 1541)

***.

Modlitwa za Ojczyznę z prośbą o Bożą interwencję:

Boże, Ty jesteś Stwórcą wszystkiego co istnieje
i Ojcem wielkiej rodziny ludzkiej.
Powołałeś Ojczyznę naszą, Polskę,
do przekazania światu iskry Bożego Miłosierdzia
przygotowującej na powtórne przyjście Twojego Syna.
Nie opuszczaj nas, mimo naszych grzechów,
waśni, słabości i niewierności, pychy i egoizmu.
Pragniemy Cię przebłagać i prosić,
byś dał nam odczuwać Twoją Ojcowską obecność
i dokonał zmartwychwstania serc naszych.
Boże, Ty jesteś miłosierdziem i sprawiedliwością,
nie pozwól nam zmarnować dziedzictwa świętego Jana Pawła II
i naszych świętych Rodaków.
Tobie powierzamy losy naszej Ojczyzny,
jej teraźniejszość i przyszłość.
Przez miłość do Matki Twojego Syna Jezusa,
uchroń nas od słusznej kary za nasze grzechy
i wybaw nas od głodu, ognia, wojny i zniszczenia.
Dokonaj swojej Boskiej interwencji w obecnych czasach.
Panie, bez mocy pochodzącej od Ciebie nic nie możemy uczynić,
a z Tobą możemy wszystko.
Spraw, by Polska była wierna Twojej woli,
abyś mógł ją wywyższyć w potędze i świętości.
Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Maryjo, Królowo Polski – módl się za nami.

Aniele Stróżu Polski – módl się za nami.

Święty Wojciechu – módl się za nami.

Święty Stanisławie – módl się za nami.

Święty Andrzeju Bobolo – módl się za nami.

Święta Faustyno – módl się za nami.

Święty Janie Pawle II – módl się za nami.

Wszyscy Polscy Święci i Patronowie nasi – módlcie się za nami.

(za zgodą Kurii Biskupiej Diecezji Warszawsko-Praskiej, 2284/K/2017)

***

Komunia Święta wynagradzająca za grzechy Polaków

Matka Boża zwróciła się pewnego dnia do św. Siostry Faustyny: „Córko moja, żądam od ciebie modlitwy, modlitwy i jeszcze raz modlitwy za świat, a szczególnie za Ojczyznę swoją. Przez dziewięć dni przyjmij Komunię św. wynagradzającą, łącz się ściśle z ofiarą Mszy św. Przez te dziewięć dni staniesz przed Bogiem jako ofiara, wszędzie, zawsze, w każdym miejscu i czasie — czy w dzień, czy w nocy, ilekroć się przebudzisz, módl się duchem. Duchem zawsze trwać na modlitwie można” (Dz. 325). Modlitwa wynagradzająca, czy też zadośćuczynienie, jest aktem wypływającym z miłości do Boga, o czym przypomina nam w ostatniej encyklice papież Franciszek: „Wraz z żarliwym wyznaniem miłości Jezusa Chrystusa, odnajdujemy również wewnętrzny rezonans nawołujący do oddania życia” (Dilexit nos, 164). Do nieba nie idziemy sami, jesteśmy za siebie nawzajem odpowiedzialni. Tak jak Chrystus, mamy oddać życie za braci. Dlatego komunia wynagradzająca, jak mówi o tym Matka Boża do św. Siostry Faustyny, jest związana z przyjęciem postawy żertwy. To ja sam, jednocząc się z Chrystusem, staję się ofiarą. Przypomniał nam o tym ostatnio papież Franciszek: „Zadośćuczynienie, które składamy w darze, to dobrowolnie przyjęte uczestnictwo w Jego odkupieńczej miłości i Jego jedynej ofierze. W ten sposób dopełniamy w naszym ciele «niedostatki udręk Chrystusa (…) dla dobra Jego Ciała, którym jest Kościół» (Kol 1, 24), i to sam Chrystus przedłuża za naszym pośrednictwem skutki swego całkowitego oddania się z miłości” (Dilexit nos, 201).

***

z dzienniczka siostry Faustyny

fot. archiwum Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia

***

Często się modlę za Polskę, ale widzę wielkie zagniewanie Boże na nią, iż jest niewdzięczna. Nieustannie przypominam Bogu Jego obietnice miłosierdzia. Ojczyzno moja, ile ty mnie kosztujesz, nie ma dnia, w którym bym się nie modliła za ciebie.
św. siostra Faustyna Kowalska (Dz. 118)

+++

Nasza Ojczyzna potrzebuje wielkiej modlitwy, aby nastąpiło w naszych sercach odnowienie moralne.

pl.aleteia.org/jestem-facetem-i-jestem-w-rozy-rozancowej

***

Z inicjatywy księdza Mateusza Szerszenia ze Zgromadzenia Michaelitów trwa modlitwa pompejańska przez 54 dni od 26 marca do 18 maja, w którym to dniu przypada 105. rocznicę urodzin papieża św. Jana Pawła II. Przez pierwsze 27 dni modlitwa ma charakter błagalny, a przez kolejne następne 27 – dziękczynny. Polega na odmówieniu każdego dnia wszystkich części Różańca, kończąc je modlitwą do Matki Bożej Różańcowej z Pompejów.

Modlitwie patronują nasi Rodacy wyniesieni do chwały nieba, których miłość do naszej Ojczyzny była bardzo wielka: św. Jan Paweł II, św. Faustyna Kowalska i bł. Bronisław Markiewicz, kapłan, założyciel Zgromadzenia św. Michała Archanioła, który powiedział: “Wy, Polacy, przez niniejszy ucisk oczyszczeni i miłością wspólną silni, nie tylko będziecie się wzajem wspomagali, nadto poniesiecie ratunek innym narodom i ludom, nawet wam niegdyś wrogim. I tym sposobem wprowadzicie dotąd niewidziane braterstwo ludów. Bóg wyleje na was wielkie łaski i dary, wzbudzi między wami ludzi świętych i mądrych, i wielkich mistrzów (…). Najwyżej zaś Pan Bóg was wyniesie, kiedy dacie światu wielkiego papieża”.

To proroctwo spełniło się 70 lat później, gdy na tronie Piotrowym zasiadł nasz rodak św. Jan Paweł II. To on pocieszał nasz Naród, kiedy przeżywaliśmy bardzo trudne czasy.
Teraz tak bardzo potrzebna jest przemiana duchowa w naszej Ojczyźnie.Ta przemiana rozpoczyna się najpierw w naszych sercach – od naszego nawrócenia.

zdjęcia ze strony: z różańcem przez życie na dobre i na złe

+++

Dzień spłacenia długu

Świat nie miał pojęcia, że właśnie następuje kulminacja dziejów i rozstrzygają się wieczne losy całej ludzkości. Nadal nie ma.

***

W tamto piątkowe popołudnie, gdy umierał Jezus Chrystus, nie działo się nic szczególnego. Imperator Tyberiusz bawił się z kochankami na Capri, a w Judei jego namiestnik, Poncjusz Piłat, zażywał zapewne poobiedniej sjesty. Nad świątynią jak zwykle unosił się dym składanych ofiar, a przybyli na Paschę pielgrzymi chronili się w cieniu portyków.

Owszem, przed południem było głośno w związku ze skazaniem Jezusa z Nazaretu, ale On właśnie konał na krzyżu za murami miasta. Sprawa załatwiona. Święto idzie, baranki są zabijane, jednoroczne, bez skazy – wszystko tak, jak kazał Mojżesz. To na pamiątkę wyjścia z Egiptu. Wtedy krew baranka, którą Izraelici pomazali odrzwia, ocaliła ich pierworodnych przed śmiercią. A dziś czemu to wspominamy? I dlaczego akurat baranek, czemu bez skazy? Nie wiadomo.

Tu jest Baranek

Jezus, prawdziwy Baranek bez skazy, właśnie konał na krzyżu. Przebył już prawie całą drogę, kielich męki opróżniony już niemal do dna. Zły triumfuje, ale tym bardziej nie daje Jezusowi spokoju. Jeszcze raz z Niego szydzi, jeszcze raz próbuje udręczyć pokusą prostego rozwiązania problemu. „Jeśli jesteś Synem Bożym, zejdź z krzyża!” – wrzeszczą prześmiewcy.

Ciekawe – ta sama fraza co trzy lata wcześniej na pustyni, wtedy wysyczana bezpośrednio z diabelskiej gardzieli: „Jeśli jesteś Synem Bożym, powiedz, żeby te kamienie stały się chlebem”, „Jeśli jesteś Synem Bożym, rzuć się w dół”. „Jeśli jesteś…” Jak to diabeł potrafi mówić ludzkimi ustami. Na takie kwestionowanie prawdziwych uprawnień i możliwości wielu się łapie. „Jeśli jesteś dyrektorem, nie daj sobą pomiatać” – mówi kusiciel jednemu. „Jeśli jesteś lekarzem, niech cię nie mylą z pielęgniarzem” – słyszy drugi. A oni tylko chcą sprostować, oni chcą zadbać o prawdę, chcą pokazać, że naprawdę mają taką władzę i mogą to czy tamto. Wchodzą ze Złym w dialog, a ten wygrywa na ich próżności takie melodie, jakie są mu potrzebne do psucia relacji między ludźmi.

Niech się więc i Syn Człowieczy na krzyżu uniesie honorem, niech zareaguje, niech na żądanie ciemności udowodni, co umie. A nuż odezwie się w Nim pycha i na ostatek zniweczy wszystko, co do tej pory zrobił. Może się użali nad sobą, może da posłuch przymilnemu: „Już się dość nacierpiałeś”.

Wielu upada przed metą, gdy zmęczenie jest największe, a zamglony wzrok i zmącona myśl nie pozwalają dostrzec, że to jeszcze tylko parę kroków. Diabeł wie o tym i walczy do ostatka, dopóki tli się w człowieku życie. Ze szczególną zajadłością atakuje właśnie wtedy, gdy dzieło dobiega kresu. To pokusa tych, którzy bliskim finałem mają zwieńczyć lata wysiłku, i tych, którzy dobrze wykonując swoje zadania, ulegają zniechęceniu i chcą zdezerterować.

„Kto wytrwa do końca, ten będzie zbawiony” – zapowiadał Jezus, przygotowując uczniów na przeciwności i prześladowania. Teraz sam toczy tę walkę – do końca. Mógłby zejść z krzyża, On jeden ma tę władzę, ale co by to dobrego dało? Chwilową ulgę w cierpieniu, w żadnej mierze nieporównywalną z huraganem chwały, jaki czeka na Zwycięzcę. Gapie rozdziawiliby gęby, żołnierz zwróciłby wygraną w kości suknię, oprawcy uciekliby z krzykiem. Pewnie w Sanhedrynie zapanowałaby panika, może Piłat by się pokajał… i co? Ciekawostka taka. „Niewytłumaczalne zjawisko” – mówi się o takich rzeczach i przechodzi nad nimi do porządku.

Jezus nie ulega oszustwu dumy. Pozostaje na krzyżu i wypełnia wolę Ojca dosłownie do ostatniej kropli krwi. Wypowiada słowa najcenniejsze, bo wyrwane ze zmasakrowanej piersi, wyrzucane pojedynczo z każdym oddechem, który tak trudno zaczerpnąć, gdy korpus, wiszący na rozpiętych rękach, coraz mocniej ciąży ku dołowi. Siedem zdań, składających się na bezcenny testament dla chrześcijan wszystkich wieków.

Gdyby wiedzieli…

„Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią” – modli się Jezus. Czy Ojciec nie wysłuchałby takiej modlitwy? W tym nasza nadzieja, bo przyjdzie taki dzień, w którym z przeraźliwą jasnością zobaczymy, cośmy, nieszczęśni ślepcy, czynili. I poznamy, że to do nas stosują się słowa Izajasza: „My wszyscy byliśmy skalani, a wszystkie nasze dobre czyny jak skrwawiona szmata. My wszyscy opadliśmy zwiędli jak liście, a nasze winy poniosły nas jak wicher” (Iz 64,5).

W świetle pełnej prawdy, gdy nadzy aż do kości nie będziemy mogli osłonić się żadnym „ale”, ujrzymy, jak skażone było nawet to, cośmy mieli za cnotę. Jak wiele egoizmu kryło się w naszych szczytnych inicjatywach i głoszonych hasłach. A co dopiero w tym, co robiliśmy, czując, że to podłość, a teraz widzimy tego żałosne konsekwencje.

Co nas osłoni, jeśli nie miłosierdzie Boże, którego Zbawiciel przyzywa dla nas z krzyża? To miłosierdzie, które wyrywa się do człowieka, gdy tylko okaże szczerą skruchę, gdy sam przed sobą przestanie się usprawiedliwiać i jak łotr uzna swoją winę: „My przecież – sprawiedliwie, odbieramy bowiem słuszną karę za nasze uczynki”. I zwróci się z tym do Jezusa: „Wspomnij na mnie”. Wtedy dokona się cud łaski Bożej. Padnie drugie z siedmiu bezcennych zdań z krzyża: „Zaprawdę, powiadam ci, jeszcze dziś będziesz ze mną w raju”. Pełne wybaczenie, obietnica nieba, a więc jedyna znana kanonizacja przeprowadzona za życia. I to kto jej dostępuje! Drań, bandyta, który zdobył się na jedną rzecz prostą, a tak straszliwie trudną: na szczerość o sobie. Rzut na taśmę, ostatnia szansa wykorzystana. Przełamana pokusa umierających: pogrążyć się na koniec w swojej nędzy, zwątpić w miłosierdzie Boże, poddać się rozpaczy.

„Duszo w ciemnościach pogrążona, nie rozpaczaj, nie wszystko jeszcze stracone, wejdź w rozmowę z Bogiem swoim, który jest Miłością i Miłosierdziem samym” – wzywa Jezus w przejmującym dialogu z duszą w rozpaczy, zapisanym przez św. Faustynę w „Dzienniczku”. To szczególnie dla umierających Jezus wyposażył Kościół w sakramenty niosące pomoc w tych decydujących chwilach, gdy ludzie już pomóc nie mogą. Zdarza się, że zebrani przy łóżku umierającego widzą zmianę nawet w jego zachowaniu, gdy przyjmuje sakrament. – Gdy ksiądz dotknął olejem czoła taty, jego szybki oddech nagle się uspokoił. Głęboko westchnął, jakby doświadczył wielkiej ulgi. Zmarł spokojnie – mówiła na pogrzebie wzruszona córka. Nic dziwnego, że Zły tak zniechęca bliskich przed wezwaniem księdza do chorego. „Jeszcze nie czas”, „po co go przerażać” – słychać często. Niektórzy za sukces uważają utrzymanie umierającego w nieświadomości o swoim stanie aż do chwili, gdy wyda ostatnie tchnienie.

To twoja Matka

Jezus, nawet konając w mękach, myśli o innych. Padają kolejne słowa najcenniejszego z testamentów: „Niewiasto, oto syn Twój”. To do Maryi. I do Jana: „Oto Matka twoja”. Nie można zlekceważyć woli Jezusa, wyrażonej w takiej chwili i w takich okolicznościach. A wolą Jego jest, żeby Maryja była naszą matką i żebyśmy wzięli Ją do siebie. To nie było tylko rozporządzenie w sprawie dalszego ziemskiego bytu Maryi. Jeśli takie słowa padają z krzyża, to znaczy, że mają olbrzymie znaczenie dla rodzącego się Kościoła. Maryja jest Niewiastą zapowiedzianą już wtedy, gdy upadł pierwszy człowiek. To Jej potomstwo zdepcze głowę starodawnego węża. To między Nią a wężem zapanuje nieprzyjaźń.

Synowska miłość i cześć okazywana Maryi przez wyznawców Jezusa nie jest „opcją do wyboru”. Zbawiciel sobie tego życzy. Do każdego z nas są skierowane te słowa: „Oto Matka twoja”. To jest ważne dla naszego uświęcenia, bo „Maryja wyprzedza nas wszystkich na drodze do świętości” – jak mówi Katechizm Kościoła Katolickiego, przypominając, że „wymiar maryjny Kościoła wyprzedza jego wymiar Piotrowy”.

Zapłacono

Rozlega się rozdzierające „Eli, Eli, lema sabachthani!”. Tę przejmującą skargę – „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił” – zapisał przed wiekami psalmista. Więc i to doświadczenie nie zostało zaoszczędzone Synowi Człowieczemu. Musiał przeżyć nawet poczucie opuszczenia przez Ojca. To poczucie, które bywa też udziałem świętych, jest mylące, bo Bóg nigdy nie jest bliżej człowieka niż wtedy, gdy ten, jak przestraszone dziecko w mroku nocy, bezradnie rozgląda się za Nim. Doprawdy, Zbawiciel został doświadczony wszystkim, co człowieka dotyka, z wyjątkiem grzechu.

Jezus mówi: „Pragnę”. Wciąż mówi. To się nie skończyło. Komu to słowo wybrzmi w duszy, ten nie może spać spokojnie, wiedząc, że tak wiele serc czeka na Ewangelię. Jezusowe pragnienie gna po świecie misjonarzy, każe wyciągać ze śmietników ludzi „przegranych”, zmusza do reakcji na cudzą krzywdę i niesprawiedliwość.

Nadchodzi koniec. Jezus woła donośnie: „Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego”. Błogosławione słowa. Szczęśliwy, kto oddaje ducha Temu, do kogo on należy. Bo różne rzeczy ludzie mówią. Oby modlitwa była ostatnim dźwiękiem, który z naszych ust usłyszy ten świat.

I wreszcie: „Wykonało się!”. Inaczej: „zapłacono” – bo takie też jest znaczenie greckiego słowa, w jakim zostało zapisane w Ewangelii według św. Jana. Dług, którego nikt z ludzi nie mógłby spłacić, został uregulowany za nas.

Usunięcie przegrody

„A oto zasłona przybytku rozdarła się na dwoje z góry na dół; ziemia zadrżała i skały zaczęły pękać” – pisze ewangelista Mateusz. Rozdarcie zasłony przybytku nie było błahym zdarzeniem. Piszą o tym trzej ewangeliści. Dla nich było jasne, co to znaczy: koniec starego Prawa, zaczyna się nowa epoka. Zbawiciel usunął przegrodę oddzielającą grzesznych, śmiertelnych ludzi od świętego Boga. Przepaść między nami a Bogiem została zasypana. Nagle się wyjaśniło, o czym to mówił Izajasz, gdy prorokował o uczcie „z najpożywniejszego mięsa, z najwyborniejszych win”, którą „dla wszystkich ludów” przygotuje Pan Zastępów. „Zedrze On na tej górze zasłonę, zapuszczoną na twarz wszystkich ludów, i całun, który okrywał wszystkie narody; raz na zawsze zniszczy śmierć” – pisze w uniesieniu (Iz 25,6-8).

I właśnie to się stało – nie ma już zasłony, zdarty został całun. I to dla wszystkich narodów! Każdy ma przystęp do Boga, dla każdego niebo zostało otwarte. •

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

+++

Wyrzeźbij moje serce…

fot. Roman Koszowski/Gość Niedzielny

***

…wykuj je młotem Twego miłosierdzia.

O, Panie….
Zabierz mi serce z kamienia,
wyrwij serce zastygłe, zniszcz serce nieobrzezane.

Daj mi serce nowe, serce z ciała, serce czyste!
Ty, oczyszczający i miłujący serca czyste,
zawładnij moim sercem i zamieszkaj w nim.
Obejmij je i wlej w nie szczęście.

Choć wyższy od najwyższych szczytów,
jesteś mi bliższy niż ja sam sobie.
Ty, przykład każdego piękna i każdej świętości,
wyrzeźbij moje serce na swój obraz;
wykuj je młotem Twego miłosierdzia,
Boże mojego serca i mojego dziedzictwa.
Boże, moje wieczne szczęście.

Amen.

wiara.pl(Baldwin z Forde lub z Canterbury, arcybiskup Canterbury w latach 1185-1190; tłum xwl)

+++

Nowenna przed Uroczystością Zwiastowania Pańskiego

fot. Cathopic

***

Zachęcam do włączenia się w nowennę w intencji dzieci jeszcze nienarodzonych a już zagrożonych śmiercią przed Uroczystością Zwiastowania Pańskiego (16-24 marca)

***

• Modlitwa nowenny
• Dzień 1: Prawo do Życia
• Dzień 2: Obowiązek obrony Życia
• Dzień 3: Rozwój powinien służyć Życiu
• Dzień 4: Chrystus nas wzywa do obrony Życia
• Dzień 5: Miłość przez całe Życie
• Dzień 6: Wiek XX – wiek zagłady
• Dzień 7: Przemoc przeciw prawu Bożemu
• Dzień 8: Nie traćcie otuchy!
• Dzień 9: Walkę o Życie można i trzeba wygrać!

Modlitwa nowenny

Modlitwa  św. Jana Pawła II w intencji obrony życia:

Spójrz, o Matko, na niezliczone rzesze dzieci, którym nie pozwala się przyjść na świat. Spraw, aby wszyscy wierzący w Twojego Syna potrafili otwarcie i z miłością głosić ludziom naszej epoki EWANGELIĘ ŻYCIA. Wyjednaj im łaskę przyjęcia jej jako zawsze nowego daru, radość wysławiania jej z wdzięcznością w całym życiu oraz odwagę czynnego i wytrwałego świadczenia o niej, aby mogli budować, wraz z wszystkimi ludźmi dobrej woli, cywilizację prawdy i miłości na cześć i chwałę Boga Stwórcy, który miłuje życie. Amen.

Dzień 1: Prawo do Życia

Jesteśmy dziś świadkami deptania fundamentalnego prawa do życia wielkiej rzeszy słabych i bezbronnych istot ludzkich, jakimi są zwłaszcza dzieci jeszcze nie narodzone. Jeżeli u schyłku ubiegłego stulecia Kościół nie mógł milczeć wobec istniejących wówczas form niesprawiedliwości, tym bardziej nie wolno mu milczeć dzisiaj(…) Evangelium Vitae

Rozważanie: Panie Jezu, Ty jesteś Panem życia! To prawo, które Ty wlałeś w serce każdego człowieka, jest prawem, którego nikt nie może mu odebrać. Tak było kiedyś, tak jest i teraz. Życie ludzkie, zarówno te jeszcze nienarodzone, jak i te u schyłku swoich dni, jest dzisiaj tak często przerywane. To życie, które stało się Twoją radością jest życiem niechcianym, niepotrzebnym. A wiemy, że żadne z ludzkich praw nie jest tak ważne i święte, jak prawo do życia i miłości! Stajemy dziś przed Tobą, aby wyrazić Ci nasze zaniepokojenie brakiem szacunku do ludzkiego życia. My, dzieci Kościoła, chcemy bronić tego życia. Chcemy głośno wołać, że nikomu nie wolno odbierać życia drugiemu człowiekowi. Szczególnie temu, które jest najbardziej bezbronne, ze wszystkich bezbronnych. Chcemy dzielnie i niezmiennie bronić dzieci zagrożonych aborcją, modlić się za nie i za ich rodziców. Niech Twoje miłosierdzie i Duch odwagi i męstwa będzie zawsze z nimi!

Dzień 2: Obowiązek obrony Życia

Kościół broniąc prawa do życia odwołuje się do szerszej, uniwersalnej płaszczyzny obowiązującej wszystkich ludzi. Prawo do życia nie jest tylko kwestią światopoglądu, nie jest tylko prawem religijnym, ale jest prawem człowieka. Kalisz, 4 czerwca 1997 roku

Rozważanie: Panie, Dawco życia! Dałeś nam wolność. Wolność czynu i słowa, wolność sumienia. W tej wolności możemy czynić to, co podpowiada nam nasze serce. Tak wiele zostawiłeś nam „do wyboru”. Dziś na świecie jest tak wiele systemów politycznych, światopoglądów, religii. W każdej z nich człowiek podlega pewnemu systemowi praw i obowiązków, które powinien zachować. Ale dałeś też Panie, w tej wolności, pewne niezmienne prawa, których nikt i nic nie zmieni i nie zniesie. To prawo dotyczy każdego człowieka w historii. Tych, którzy żyli przed nami, będą żyć po nas i nas samych. To prawo do życia. Ma je każdy z nas. Ma – po to, aby żyć; ale ma również szanować życie drugiego człowieka. To jest Twoje Boże prawo. Tylko Stwórca mógł je ustanowić, dlatego nikomu z nas nie wolno go naruszać. Dawaj nam Panie siłę do tego, byśmy zawsze pamiętali, że Ty jesteś Dawcą Życia i Dawcą Prawa. I Byśmy go strzegli zawsze i wszędzie.

Dzień 3: Rozwój powinien służyć Życiu

Cywilizacja, która odrzuca bezbronnych, zasługuje na miano barbarzyńskiej. Choćby nawet miała wielkie osiągnięcia gospodarcze, techniczne, artystyczne oraz naukowe. Kalisz, 4 czerwca 1997

Rozważanie: Panie, Dawco Mądrości! Dziękujemy Ci za wszystkie dotychczasowe odkrycia naukowe. Za świat sztuki. Za piękno rozwijającej się techniki. Dzięki temu, żyjemy spokojniej, radośniej, jesteśmy zdrowsi i możemy rozwijać naszą wrażliwość. To wszystko sprawia, że każdy z nas staje się coraz bardziej człowiekiem. Lecz niestety, nie zawsze wzrost gospodarczy, poprawienie poziomu naszego życia idzie w parze z poszanowaniem człowieka i jego życia. Fakt, iż żyje się nam wygodniej i lepiej sprawia, że chcemy przeżywać mniej trudności i rozterek. Żyć łatwiej i bez konsekwencji. Cywilizacja, która daje człowiekowi „narzędzia” do tego, by mógł traktować życie drugiego człowieka w kategorii problemu, to cywilizacja śmierci. Nic, co niesie śmierć nie może dać człowiekowi szczęścia. Rozjaśniaj Panie serca i umysły tych, którzy niszczą ludzkie życie, gorsząc tym samym „tych maluczkich”.

Dzień 4: Chrystus nas wzywa do obrony Życia

Kościół opowiada się za życiem: w każdym życiu ludzkim umie odkryć wspaniałość owego „Tak”, owego „Amen”, którym jest sam Chrystus. Familiaris Consortio.

Rozważanie: Panie, Ty wiesz jak wiele dzieci już w łonie matki jest niechcianych. Tak często są „skutkiem ubocznym” konsumpcyjnej miłości niedojrzałych rodziców. Wiesz, że rany serca człowieka powstają jeszcze przed narodzeniem, kiedy czuje, że nie jest potrzebny na tym świecie; że staje się problemem dla najbliższej osoby, w której przeżywa swoje pierwsze chwile… Panie, sam powiedziałeś, że choćby matka o mnie zapomniała, Ty o mnie nie zapomnisz. Taki jest Twój zamysł wobec każdego człowieka- otoczyć go miłością. Prosimy Cię, Panie, naucz rodziców bycia dawcami miłości wobec każdego ich dziecka. Naucz ich przyjmować w tym poczętym dziecku Ciebie samego, tak jak Maryja, z Jej pokornym oddaniem: „niech mi się stanie według Twego słowa”. Niech zachwycą się darem i tajemnicą nowego życia, które właśnie stało się ich udziałem…

Dzień 5: Miłość przez całe Życie

Troska o dziecko, jeszcze przed jego narodzeniem, (…) jest pierwszym i podstawowym sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka. Nowy Jork, 2 października 1979

Rozważanie: Panie, Dawco bliźniego! Dałeś nam na świecie tak wiele. Dałeś dom i pracę. Ale nade wszystko dałeś nam drugiego człowieka. Bliskich, przyjaciół i znajomych. Dałeś nam panią w sklepie i biegnącego gdzieś przechodnia. Dałeś nam „obcych”, którzy w Twojej Miłości stali się dla nas „bliźnimi”. Dałeś nam najbliższą rodzinę. Rodziców i rodzeństwo. Dałeś również nam dar przekazywania życia, by to dziecko, które rozwija się pod sercem matki już od pierwszych chwil swojego życia mogło stać się „bliźnim” dla rodziców, rodziny, ale także dla wszystkich ludzi na świecie. Dlatego też każde dziecko, które poczęło się pod sercem matki jest moim bliźnim i jestem za nie odpowiedzialny. Łatwo jest kochać tych których znamy i którzy sami obdarzają nas miłością. Ciężko jest kochać tych, których być może nigdy w życiu nie spotkamy. Panie! Dawaj nam poczucie obowiązku, iż troska o życie poczęte jest sprawdzianem mojego człowieczeństwa. I wciąż mi to przypominaj.

Dzień 6: Wiek XX – wiek zagłady

Wiek XX zapisze się jako epoka masowych ataków na życie, jako nie kończąca się seria wojen i nieustanna masakra niewinnych istot ludzkich. Evangelium Vitae.

Rozważanie: Panie! Kilka lat temu dziękowaliśmy Ci za przejście Kościoła w III tysiąclecie. Ubiegły wiek, to wiek wielkiego rozwoju. Cywilizacja, rozwój techniczny, nauka, medycyna, wielkie odkrycia. Ale na ten blask rzuca się cieniem smutek, ból i cierpienie związane z zagładą człowieka. To człowiek dla pewnych racji uruchomił wojenne maszyny, by walczyć i zabijać drugiego człowieka. To człowiek wymyślił nowe metody masowej zagłady, w tym obozy koncentracyjne, w których zabijało się setki tysięcy ludzi bez najmniejszego poszanowania ich człowieczeństwa. I w końcu to człowiek wymyślił kilkadziesiąt metod, aby przerwać ludzkie życie, które dopiero co poczęło się pod sercem matki. Ta bezlitosna zbrodnia, która korzysta z osiągnięć medycyny i nauk o człowieku niweczy wszystkie naukowe odkrycia. Panie! Nie pozwól nam nigdy wykorzystywać daru rozumu do walki z ludzkim życiem. Niech przestrogą dla nas będą te niekończące się cmentarzyska dzieci nienarodzonych.

Dzień 7: Przemoc przeciw prawu Bożemu

Pierwotne i niezbywalne prawo do życia staje się przedmiotem dyskusji lub zostaje wręcz zanegowane na mocy głosowania parlamentu lub z woli części społeczeństwa, choćby nawet liczebnie przeważającej. Jest to zgubny rezultat nieograniczonego panowania relatywizmu: „prawo” przestaje być prawem, ponieważ nie jest już oparte na mocnym fundamencie nienaruszalnej godności osoby, ale zostaje podporządkowane woli silniejszego. Evangelium Vitae

Rozważanie: Panie, Stwórco każdego człowieka! Ty nam dałeś jedno z przykazań : Nie zabijaj! Takie jest Twoje prawo, prawo natury. Jednak współczesny świat próbuje to wymazać ze swojej pamięci. Człowiek sam sobie nie podarował życia, a próbuje o nim decydować w odniesieniu do innych ludzi, sam stanowi własne, wygodniejsze, prawo. Szatan zbiera żniwo, bo jeśli Ciebie wykluczymy, to wszystko wolno… Panie, chcemy Cię przepraszać za te grzechy zabójstwa i za pychę, która doprowadziła ludzkość do chęci dorównania Tobie. Prosimy Cię za tych, którzy rządzą państwami. Niech pamiętają, że to Ty jesteś jedynym Dawcą życia i uszanują w tym ludzkim prawie każdego człowieka, bez względu na jego wzrost, wiek, stopień rozwoju… Prosimy Cię, niech pamiętają o godności tych maleńkich ludzi, do których też kiedyś byli podobni.

Dzień 8: Nie traćcie otuchy!

Brońcie dalej życia! Jest to wasz wielki wkład w budowanie cywilizacji miłości. Niech szeregi obrońców życia wciąż rosną. Nie traćcie otuchy. To jest wielkie posłannictwo i misja, jakie Opatrzność wam powierzyła. Niech Bóg, od którego pochodzi wszelkie życie, błogosławi wam! Kalisz, 4 czerwca 1979

Rozważanie: Panie, Dawco Dobra. W obliczu tej śmiertelnej nowoczesności chcemy być tymi, którzy bronią życia. Chcemy być wyrzutem sumienia dla tych, którzy zarabiają na aborcji, dla których kultura śmierci opłaca się… Chcemy zło zwyciężać miłością. Nie miłością tkliwą, przereklamowaną. Ale tą, która broni podstawowego prawa człowieka. Dziękujemy Ci za to, że Ty sam powołujesz nas do obrony tych najmniejszych. Dodawaj nam, proszę, odwagi w zwykłych codziennych rozmowach, do dawania świadectwa o tym, że to od Ciebie każdy z nas ma życie i nikt inny nie może o nim decydować. Broń nas od ducha złej, agresywnej walki nawet w imię dobrego celu. Obyśmy byli świadkami miłości wszędzie tam, gdzie tego potrzeba. Prosimy, powołuj coraz więcej ludzi, którzy będą mężnymi wojownikami życia.

Dzień 9: Walkę o Życie można i trzeba wygrać!

Jesteśmy do tego zdolni, bo Ty, o Panie, dałeś nam przykład i przekazałeś nam moc Twego Ducha. Zdołamy to uczynić (…). Dozwól zatem, byśmy umieli z sercem uległym i ofiarnym słuchać każdego słowa, które wychodzi z ust Bożych: w ten sposób nauczymy się nie tylko „nie zabijać” ludzkiego życia, ale będziemy też umieli je czcić, miłować i umacniać. Evangelium Vitae

Rozważanie: Bo Ty nas Panie pouczasz o tym co jest dobre, a co złe. Uczysz nas tego, jak trzeba żyć i jak to życie kochać i szanować. Chcemy Ciebie słuchać Panie, chcemy żyć Twoim Słowem. Słowem Życia. Ciebie Bóg Ojciec nazwał Swoim Słowem. Chcemy żyć Tobą Panie. W mocy Ducha Świętego chcemy przyzywać Twojej łaski, byśmy zawsze ofiarnie stawali na straży ludzkiego życia, by nie tylko go bronić, lecz także zapewnić mu szczęśliwe życie w miłości. Świat dziś potrzebuje Takiego nauczyciela, jakim Ty jesteś. Nauczyciela, który swoim życiem daje przykład miłości bliźniego. Tym Słowem kształtujemy nasze podejście do życia. Uczymy się je umacniać i kształtować. Dziękujemy Ci Panie za życie. I za Twoją Ewangelię. Za Ewangelię Życia.

+++

25 marca – wtorek III Tygodnia Wielkiego Postu

Uroczystość Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny

***

Msza św. o godz. 19.00 w kaplicy izbie Jezusa Miłosiernego

***

„Bez Maryi nie ma Kościoła” –

słowa kardynała Josepha Ratzingera

***

Będąc na Jasnej Górze 26 maja 2006 roku, już jako papież Benedykt XVI, powiedział:

„Maryja podtrzymywała wiarę Piotra i apostołów w wieczerniku, a dziś podtrzymuje Ona moją i waszą wiarę.”

Papież Benedykt XVI modli się w kaplicy Matki Bożej na Jasnej Górze, 26 maja 2006 r.

Alberto PIZZOLI / AFP

***

30 lat temu św. Jan Paweł II ogłosił Encyklikę Evangelium Vitae

Mimo wszelkich trudności i niepewności każdy człowiek szczerze otwarty na prawdę i dobro może (…) rozpoznać w prawie naturalnym wypisanym w sercu świętość ludzkiego życia od poczęcia aż do kresu oraz dojść do przekonania, że każda ludzka istota ma prawo oczekiwać absolutnego poszanowania tego swojego podstawowego dobra. Uznanie tego prawa stanowi fundament współżycia między ludźmi oraz istnienia wspólnoty politycznej. Obrońcami i rzecznikami tego prawa powinni być w sposób szczególny wierzący w Chrystusa.

***

fot. Henryk Przondziono/ Gość Niedzielny

***

Jak podjąć Duchową Adopcję Dziecka Poczętego?

25 marca przeżywany jest Dzień Świętości Życia. To okazja do przyjęcia Duchowej Adopcji Dziecka Poczętego. Jak to zrobić i z czym wiąże się takie zobowiązanie?

Święto życia
Od 27 lat, 25 marca, w uroczystość Zwiastowania Pańskiego, w Kościele w Polsce przeżywany jest Dzień Świętości Życia. Został ustanowiony przez 293. Zebranie Plenarne Episkopatu Polski w odpowiedzi na apel papieża Jana Pawła II z encykliki Evangelium Vitae.

Ojciec Święty pisał w niej: „proponuję (…) aby corocznie w każdym kraju obchodzono Dzień Życia […] Trzeba, aby dzień ten był przygotowany i obchodzony przy czynnym udziale wszystkich członków Kościoła lokalnego. Jego podstawowym celem jest budzenie w sumieniach, w rodzinach, w Kościele i w społeczeństwie świeckim wrażliwości na sens i wartość ludzkiego życia w każdym momencie i każdej kondycji. Należy zwłaszcza ukazywać, jak wielkim złem jest przerywanie ciąży i eutanazja, nie należy jednak pomijać innych momentów i aspektów życia, które trzeba każdorazowo starannie rozważyć w kontekście zmieniającej się sytuacji historycznej”.

W przededniu uroczystości, 24 marca w Polsce obchodzony jest także Narodowy Dzień Życia. To inicjatywa sięgająca 2004 r., kiedy ustanowił ją Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.

Kto może przyjąć duchową adopcję i jakie warunki trzeba spełnić?
Dzień Świętości Życia to dobra okazja do przyjęcia Dzieła Duchowej Adopcji Dziecka Poczętego. – To szczególna modlitewna forma opieki nad każdym dzieckiem poczętym. Trwa dziewięć miesięcy – wyjaśnia ks. dr Paweł Gałuszka, duszpasterz rodzin Archidiecezji Krakowskiej. Przez ten czas codziennie należy odmówić jedną dziesiątkę różańca oraz „Modlitwę codzienną odmawianą w ramach duchowej adopcji dziecka poczętego zagrożonego zagładą”.

Panie Jezu za wstawiennictwem Twojej Matki Maryi, która urodziła Cię z miłością oraz za wstawiennictwem świętego Józefa,
„Człowieka Zawierzenia”, który opiekował się Tobą, proszę Cię w intencji tego nienarodzonego dziecka, które znajduje się w niebezpieczeństwie zagłady i które duchowo adoptowałem. Proszę, daj rodzicom tego dziecka miłość i odwagę, aby zachowali je przy życiu, które Ty sam mu przeznaczyłeś.
Amen.
Opieką obejmuje się każdorazowo tylko jedno dziecko nienarodzone. Inicjatywa skierowana jest do wszystkich, niezależnie od stanu, płci czy wieku. W przypadku dzieci zaleca się podejmowanie duchowej adopcji pod opieką rodziców.

Zobowiązanie można podejmować wielokrotnie pod warunkiem spełnienia wszystkich poprzednich zobowiązań. Zachęca się również do podejmowania przy tej okazji także innych, dodatkowych postanowień – np. częstej spowiedź i Komunii Świętej, adoracji Najświętszego Sakramentu, czytania Pisma Świętego czy walki z własnymi nałogami.

Jak przyjąć duchową adopcję?
Chociaż wskazane jest, aby złożenie przyrzeczenia duchowej adopcji odbywało się uroczyście, w kościele, można jednak dokonać tego aktu prywatnie. W takim wypadku formułę przyrzeczenia należy odczytać najlepiej przed krzyżem i obrazem. Dobrze jest zapisać datę rozpoczęcia i zakończenia modlitwy.

Przyrzeczenie Duchowej Adopcji

Najświętsza Panno, Bogarodzico Maryjo,

wszyscy Aniołowie i Święci, wiedziony/a pragnieniem niesienia pomocy w obronie nienarodzonych,

Ja, (Imię i Nazwisko), (data urodzenia)

postanawiam mocno i przyrzekam, że od dnia (…)

biorę w duchową adopcję jedno dziecko, którego imię jedynie Bogu jest wiadome, aby przez 9 miesięcy, każdego dnia modlić się o uratowanie jego życia oraz o sprawiedliwe i prawe życie po urodzeniu. Postanawiam: odmawiać codzienną modlitwę w intencji nienarodzonego, codziennie ofiarować jeden dziesiątek różańca, podjąć postanowienie:

(…)

(krótki opis postanowienia)

(miejscowość i data)

(podpis)
Przy przyjmowaniu kolejnej duchowej adopcji, konieczne jest ponowne złożenie przyrzeczenia. Dłuższa przerwa – np. trwająca miesiąc lub dwa – w modlitwie, przerywa duchową adopcję. Wówczas należy ponownie złożyć przyrzeczenie, starając się go tym razem dotrzymać. Krótkie przerwy nie są przeszkodą do kontynuacji. Koniecznym jest jednak wtedy przedłużenie modlitwy o opuszczone dni.

Dzieło duchowej adopcji powstało po objawieniach w Fatimie, stając się odpowiedzią na wezwanie Matki Bożej do modlitwy różańcowej, pokuty i zadośćuczynienia za grzechy, które najbardziej ranią Jej Niepokalane Serce. W 1987 roku inicjatywa trafiła do Polski.

W Archidiecezji Krakowskiej corocznie, w Dzień Świętości Życia odprawiana jest Msza św. w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach w intencji dzieci poczętych. W czasie Eucharystii można złożyć deklarację duchowej adopcji. Dodatkowo comiesięcznie, w każdą drugą sobotę miesiąca, w krakowskich Łagiewnikach można uczestniczyć w Modlitewnym czuwaniu w intencji obrony życia poczętego. Przy tej okazji także można złożyć deklarację duchowej adopcji lub odnowić już podjęte zobowiązanie.

***

Jezus był embrionem. Życie ludzkie jest święte i nienaruszalne w każdej chwili swego istnienia

Gdyby urodzili się ci, którym urodzić się nie dano, świat byłby lepszy. Bo każda aborcja to utrata oszałamiającego daru, jakim jest człowiek. O tym przypomina Dzień Świętości Życia.

My widzimy dziecko bądź osobę dorosłą, starca bądź niemowlaka. Ale Bóg nie jest ograniczony czasem i widzi człowieka całego, a nie tylko wycinkowo, jak my. Ogarnia nas w całości, z naszą przeszłością, teraźniejszością i przyszłością, i już na starcie obdarza nas darami potrzebnymi do tego, żebyśmy sami byli darem dla innych.

„Ty utkałeś mnie w łonie mej matki. Dziękuję Ci, że mnie stworzyłeś tak cudownie” – zachwyca się psalmista.

Jak strasznym zgrzytem w cudzie stworzenia musi być ludzka decyzja o przerwaniu Bożego planu dla człowieka. Zniszczenie rozwijającego się życia niszczy także osoby, które za to odpowiadają. „Życie ludzkie jest święte i nienaruszalne w każdej chwili swego istnienia, także w fazie początkowej, która poprzedza narodziny. Człowiek już w łonie matki należy do Boga, bo Ten, który wszystko przenika i zna, tworzy go i kształtuje swoimi rękoma, widzi go, gdy jest jeszcze małym, bezkształtnym embrionem, i potrafi w nim dostrzec dorosłego człowieka, którym stanie się on w przyszłości i którego dni są już policzone, a powołanie już zapisane w księdze żywota” – napisał Jan Paweł II w encyklice Evangelium vitae. To właśnie ten dokument stał się inspiracją do obchodzonego w wielu krajach Dnia Świętości Życia. Papież zaproponował w nim ustanowienie na całym świecie corocznych obchodów Dnia Życia. „Trzeba, aby dzień ten był przygotowany i obchodzony przy czynnym udziale wszystkich członków Kościoła lokalnego. Jego podstawowym celem jest budzenie w sumieniach, w rodzinach, w Kościele i w społeczeństwie świeckim wrażliwości na sens i wartość ludzkiego życia w każdym momencie i każdej kondycji: należy zwłaszcza ukazywać, jak wielkim złem jest przerywanie ciąży i eutanazja, nie należy jednak pomijać innych momentów i aspektów życia, które trzeba każdorazowo starannie rozważyć w kontekście zmieniającej się sytuacji historycznej” – zalecał Ojciec Święty.

Mocą władzy…

Papież z Polski przypomniał w Evangelium vitae, że „przykazanie »nie zabijaj« ma wartość absolutną w odniesieniu do osoby niewinnej, i to tym bardziej wówczas, gdy jest to człowiek słaby i bezbronny, który jedynie w absolutnej mocy Bożego przykazania znajduje radykalną obronę przed samowolą i przemocą innych”.

Żeby zapobiec pseudoteologicznym spekulacjom, rozmywającym zło procederu uśmiercania niewinnych, Jan Paweł II sięgnął po papieski autorytet nieomylności, używając w encyklice formuły ex cathedra: „Dlatego mocą Chrystusowej władzy udzielonej Piotrowi i jego Następcom, w komunii z biskupami Kościoła Katolickiego, potwierdzam, że bezpośrednie i umyślne zabójstwo niewinnej istoty ludzkiej jest zawsze aktem głęboko niemoralnym. Doktryna ta, oparta na owym niepisanym prawie, które każdy człowiek dzięki światłu rozumu znajduje we własnym sercu (por. Rz 2,14-15), jest potwierdzona w Piśmie Świętym, przekazana przez Tradycję Kościoła oraz nauczana przez Magisterium zwyczajne i powszechne”.

Stąd, kontynuuje papież, „świadoma i dobrowolna decyzja pozbawienia życia niewinnej istoty ludzkiej nigdy nie może być dozwolona ani jako cel, ani jako środek do dobrego celu. Jest to bowiem akt poważnego nieposłuszeństwa wobec prawa moralnego, co więcej, wobec samego Boga, jego twórcy i gwaranta; jest to akt sprzeczny z fundamentalnymi cnotami sprawiedliwości i miłości”.

Oznacza to, że jednoznaczne uznanie aborcji za zło moralne jest obowiązkiem katolika, a wszelkie uniki w rodzaju popierania tzw. opcji „za wyborem” są dla wiernych niedopuszczalne. Dotyczy to także eutanazji. Jan Paweł II, pisząc o tym, przywołał w encyklice orzeczenie Kongregacji Doktryny Wiary. „Nic i nikt nie może dać prawa do zabicia niewinnej istoty ludzkiej, czy to jest embrion czy płód, dziecko czy dorosły, człowiek stary, nieuleczalnie chory czy umierający. Ponadto nikt nie może się domagać, aby popełniono ten akt zabójstwa wobec niego samego lub wobec innej osoby powierzonej jego pieczy, nie może też bezpośrednio ani pośrednio wyrazić na to zgody. Żadna władza nie ma prawa do tego zmuszać ani na to przyzwalać” – czytamy w Deklaracji o eutanazji.

Adopcja w duchu

Kościół w Polsce odpowiedział na apel Jana Pawła II. W 1998 roku episkopat wyznaczył Dzień Świętości Życia na 25 marca, czyli liturgiczną uroczystość Zwiastowania Pańskiego. W tym dniu Kościół świętuje poczęcie się Zbawiciela, który od tej chwili stał się człowiekiem. Oznacza to, że Jezus, jako prawdziwy człowiek, był embrionem i zanim się urodził, przeszedł wszystkie stadia rozwoju płodowego. I już na tym etapie św. Elżbieta, podczas spotkania z Maryją, nazywa Go Panem.

Obchodom Dnia Świętości Życia w Polsce towarzyszy tzw. duchowa adopcja. Ruch Duchowej Adopcji w Kościele katolickim jest odpowiedzią na wezwanie Matki Bożej, która w Fatimie prosiła o modlitwę, pokutę i zadośćuczynienie za grzechy. To trwająca 9 miesięcy (tyle, ile ciąża) modlitwa w intencji znanego Bogu dziecka poczętego, zagrożonego zabiciem. Jedna osoba modli się za jedno dziecko, odmawiając dziennie jedną tajemnicę Różańca i specjalną modlitwę za maleństwo i jego rodziców. Duchową ­adopcję może podjąć każdy, bez względu na swoją sytuację – również osoby, które odcięły sobie dostęp do sakramentów. Decydując się na to, należy jednak wytrwale wypełniać podjęte postanowienia.

Kościół i państwo

Dzień Świętości Życia w wielu krajach, podobnie jak w Polsce, jest obchodzony w uroczystość Zwiastowania, ale nie jest to reguła. Na przykład w Stanach Zjednoczonych obchodzi się go w trzecią niedzielę stycznia. Ma to związek z datą 22 stycznia, czyli rocznicą wejścia w życie poprawki do konstytucji legalizującej aborcję na życzenie. Z obchodami kościelnymi korespondują tam wydarzenia natury społecznej i państwowej. Trzeba bowiem zaznaczyć, że proceder aborcyjny, który pochłonął życie kilkudziesięciu milionów dzieci, spotyka się w Ameryce ze wzrastającym oporem środowisk pro life, mobilizujących do sprzeciwu znaczną część społeczeństwa. Corocznie w całym kraju odbywają się 22 stycznia marsze dla życia. Największa manifestacja tradycyjnie ma miejsce w Waszyngtonie. Gromadzi się tam kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Warto zauważyć, że Ronald Reagan w 1984 r. ustanowił Narodowy Dzień Świętości Życia, który obchodzono w USA co roku 22 stycznia, aż do objęcia władzy przez Baracka Obamę. Tradycję tę przywrócił Donald Trump.

To błogosławieństwo

Nie sposób stwierdzić, w jakim stopniu modlitwa, szczególnie ta zanoszona do Boga w Dniu Świętości Życia, wpływa na poziom ochrony dzieci poczętych, widzimy jednak, że w wielu środowiskach następuje refleksja nad wartością ludzkiego życia, a to przekłada się na spadek liczby aborcji. Szczególnie jest to widoczne w Polsce. Nie tylko dlatego, że od chwili orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności aborcji eugenicznej przerywanie ciąży jest u nas w praktyce zabronione. Także dlatego, że gdy kolejne państwa coraz bardziej ułatwiają aborcję, Polska jej de facto zakazuje. Nie ma też u nas mowy o eutanazji. To powód do dumy i wzór dla innych państw. Dzięki temu także reakcja Polski na kryzys uchodźczy jest spójna z jej ogólnym poszanowaniem zasad prawa naturalnego. W naszym kraju szanuje się ludzkie życie nie tylko w słowach, ale także w ustawodawstwie, które dziś w praktyce nie pozwala zabijać żadnego człowieka. To otwiera nas na błogosławieństwo, które jest szczególnie widoczne w tajemnicy Zwiastowania Pańskiego. •

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

+++

25 marca

Dzień Świętości Życia

połączony z Adopcją Dziecka Poczętego

Duchowa Adopcja to modlitwa zainicjowana przez ojców paulinów ponad 30 lat temu, w warszawskim kościele pod wezwaniem Świętego Ducha, który jest obecnie Sanktuarium Jasnogórskiej Matki Życia. „Istotą Duchowej Adopcji jest codzienna modlitwa za dziecko w łonie matki, trwająca przez dziewięć miesięcy. Polega ona na codziennym odmawianiu jednej tajemnicy (dziesiątki) różańca świętego oraz specjalnej, krótkiej modlitwy za dziecko, którego życie jest zagrożone”.

„Przeżywany teraz czas realnego zagrożenia własnego życia mobilizuje do szukania sposobów jego chronienia, ale także pobudza do wzajemnej modlitwy. Jest szansą otwarcia oczu i serca – nowego spojrzenia – na najbardziej bezbronne i samotne wobec zagrożenia zagładą – życie dzieci nienarodzonych” – podkreślają paulini.

Szczegółowe informacje o Dziele Adopcji Dziecka Poczętego można znaleźć na stronach:  centrumzawierzenia.jasnagora.pl,  www.duchowaadopcja.pl oraz  paulini.com.pl/duchowa-adopcja. Aby ułatwić codzienne zobowiązanie modlitewne można też skorzystać z aplikacji na telefon „Adoptuj życie” stworzonej przez Fundację Małych Stópek. Dzięki aplikacji można zobaczyć, jak dziecko codziennie rośnie, są również zdjęcia USG, które towarzyszą w każdym dniu modlitwy.

Dzień Świętości Życia został ustanowiony w Kościele w Polsce w 1998 r. w odpowiedzi na apel św. Jana Pawła II zawarty w encyklice „Evangelium Vitae” ogłoszonej 25 lat temu, 25 marca 1995 roku. Papież napisał w niej m.in., że „Człowiek i jego życie jawią się nam jako jeden z najwspanialszych cudów stworzenia…” (Evangelium Vitae, 84). Dzień Świętości Życia przypada dziewięć miesięcy przed Bożym Narodzeniem.  Jego celem jest budzenie wrażliwości na sens i wartość ludzkiego życia na każdym jego etapie oraz zwrócenie uwagi na potrzebę szczególnej troski o nie.

MODLITWA W INTENCJI OBRONY ŻYCIA

(do odmawiania po Koronce do Bożego Miłosierdzia)

O Maryjo, jutrzenko nowego świata, Matko żyjących, Tobie zawierzamy sprawę życia: spójrz, o Matko, na niezliczone rzesze dzieci, którym nie pozwala się przyjść na świat, ubogich, którzy zmagają się z trudnościami życia, mężczyzn i kobiet – ofiary nieludzkiej przemocy, starców i chorych zabitych przez obojętność albo fałszywą litość.

Spraw, aby wszyscy wierzący w Twojego Syna potrafili otwarcie i z miłością głosić ludziom naszej epoki Ewangelię życia. Wyjednaj im łaskę przyjęcia jej jako zawsze nowego daru, radość wysławiania jej z wdzięcznością w całym życiu oraz odwagę czynnego i wytrwałego świadczenia o niej, aby mogli budować, wraz z wszystkimi ludźmi dobrej woli, cywilizację prawdy i miłości na cześć i chwałę Boga Stwórcy, który miłuje życie.

Jan Paweł II
Encyklika Evangelium vitae, 105

*********

Codzienna modlitwa Duchowej Adopcji Dziecka Poczętego,
towarzysząca dziesiątce różańca: 

Panie Jezu,
za wstawiennictwem Twojej Matki, Maryi,
która urodziła Cię z miłością
oraz za wstawiennictwem św. Józefa, człowieka zawierzenia,
który opiekował się Tobą po narodzeniu,
proszę Cię w intencji tego nie narodzonego dziecka, które duchowo adoptowałem,
a które znajduje się w niebezpieczeństwie zagłady.
Proszę, daj rodzicom miłość i odwagę,
aby swoje dziecko pozostawili przy życiu,
które Ty sam mu przeznaczyłeś.
Amen.

***

Dzieło Duchowej Adopcji Dziecka Poczętego

***

Istota Dzieła Duchowej Adopcji Dziecka Poczętego

Duchowa adopcja jest przyjęciem w modlitewną opiekę jednego dziecka, któremu grozi śmierć w łonie matki. Imię tego dziecka jest znane jedynie samemu Bogu. Modlitwą oganiamy nie tylko poczęte dziecko, ale również jego rodziców, aby przyjęli je z miłością i dobrze wychowali. Zobowiązanie do takiej modlitwy podejmowane jest przez konkretną osobę na dziewięć miesięcy od chwili poczęcia do urodzenia.

Duchowa adopcja, wypływająca z idei miłosiernej miłości dla istoty najmniejszej i całkowicie bezbronnej, jest bezpośrednim powierzeniem Panu Bogu tego adoptowanego duchowo dziecka w modlitwie, błaganiu o zmianę myślenia jego rodziców, w prośbach, aby wypełnieni miłością nie zamykali się na nowe życie,nie bali się zubożenia tym życiem. Bo miłość, gdy się nią dzielisz, gdy nią obdarzasz jest jak chleb – takiej miłości i takiego chleba przybywa (Matka Teresa z Kalkuty).

Duchowa Adopcja

Może ją podjąć każdy człowiek:

• obejmuje jedno dziecko i jego rodziców, o których wie tylko Bóg
• trwa przez dziewięć miesięcy

Warunki

• codzienna modlitwa – jeden dziesiątek różańca
• dobrowolne postanowienia, np.: post, Komunia św., pomoc potrzebującym, walka ze złym przyzwyczajeniem,
• modlitwa w intencji uratowania życia dziecka

Modlitwa codzienna

Panie Jezu – za wstawiennictwem Twojej Matki Maryi, która urodziła Cię z miłością, oraz za wstawiennictwem św. Józefa, człowieka zawierzenia, który opiekował się Tobą po urodzeniu – proszę Cię w intencji tego nienarodzonego dziecka, które duchowo adoptowałem, a które znajduje się w niebezpieczeństwie zagłady. Proszę, daj rodzicom miłość i odwagę, aby swoje dziecko pozostawili przy życiu, które Ty sam mu przeznaczyłeś. Amen.

Treść przyrzeczenia

“Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom. Tak, Ojcze, gdyż takie było Twoje upodobanie”. Najświętsza Panno, Bogarodzico Maryjo, wszyscy Aniołowie i Święci. Wiedziony(a) pragnieniem niesienia pomocy w obronie nienarodzonych, ja (N.N.), postanawiam mocno i przyrzekam, ze od dnia (…) biorę w Duchową Adopcję jedno dziecko, którego imię jedynie Bogu jest wiadome, aby przez dziewięć miesięcy, każdego dnia, modlić się o uratowanie jego życia oraz o sprawiedliwe i prawe życie po urodzeniu. Tymi modlitwami będą:

• jedna tajemnica Różańca;
• modlitwa, która dziś po raz pierwszy odmówię;
• ewentualne dobrowolne postanowienie(a): .…………………………..”

***

Duchowa adopcja to dziewięciomiesięczna modlitwa w intencji życia zagrożonego w łonie matki. Dla Polaków jest ona także formą osobistego wypełnienia Jasnogórskich Ślubów Narodu. Polega na indywidualnym modlitewnym zobowiązaniu podjętym w intencji dziecka zagrożonego zabiciem w łonie matki. Osoba odmawia jedną dowolnie wybraną tajemnicę “Różańca” i specjalną modlitwę w intencji dziecka i jego rodziców. Do modlitwy wierni mogą dołączyć dodatkowe wyrzeczenie, np. post czy działania charytatywne.

***

Zamiast „aborcji”, wybrały życie dla swoich dzieci. Żadna z matek nie zmieniłaby swojej decyzji

***

W ciągu 16 lat niesienia pomocy ciężarnym i rodzącym matkom będącym w trudnej sytuacji Kathleen Wilson ani razu nie usłyszała od nich, że ratując życie podjęły złą decyzję. Czy tak samo myślą kobiety, które zdecydowały o śmierci swojego dziecka i wybrały aborcję?

Wilson w rozmowie z Tuckerem Carlsonem z Fox News wyraziła zwoje zadziwienie lewicowo liberalną narracją o „torturowaniu” i „zmuszaniu” kobiet do rodzenia dzieci przez środowiska pro life. Jak przyznała, przez 16 lat działalności ośrodka Mary’s Shelter nie spotkała matki, która po wyborze życia dla swojego dziecka żałowałaby tej decyzji.

Jak mówiła, ma nadzieję, że mimo agresywnej narracji proaborcyjnej „nigdy nie dojdziemy do punktu, w którym potępiamy kobiety za posiadanie dzieci”

W domach Mary’s Shelter zamieszkać mogą matki potrzebujące wsparcia przez nawet trzy lata. Znajdują tam pomoc, edukację, zdobywają wiedzę o porodzie i macierzyństwie. Przez domy w ciągu 16 lat przeszło ponad 400 potrzebujących pomocy matek.

Nikt ich do niczego nie zmusza – przychodzą do ośrodka po pomoc. I ją znajdują. –One kochają swoje dziecko. To naprawdę takie proste. Chcą swojego dziecka. W ciągu 16 lat żadna kobieta nie powiedziała mi, że przeszła przez Mary’s Shelter, że żałuje, że ma swoje dziecko. Nigdy, przenigdy – mówiła Wilson.

–Troszczymy się o dziecko w łonie matki. Kochamy dziecko w łonie matki, ale kochamy też tę mamę. A kobiety przychodzą do nas z tyloma dziećmi, ile mają. Kochamy wszystkie te dzieci – dodała.

Owszem, w ośrodku były kobiety pełne żalu, smutku i goryczy – miały one za sobą złą decyzję o uśmierceniu swojego nienarodzonego dziecka.

źródło: marsz.info/MA/PCh24.pl

+++

Jak przygotować się do spowiedzi wielkopostnej?

Wielki Post to często czas, w którym intensyfikujemy pracę nad swoim życiem duchowym. Podejmujemy wyrzeczenia, postanowienia i refleksje nad naszym życiem, pragnąć dobrze przygotować się na Święta Zmartwychwstania Pańskiego. Jednym z ważnych aspektów jest sakrament pokuty i pojednania. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci w dobrym przygotowaniu się do spowiedzi.

fot. Karol Porwich/Tygodnik Niedziela

***

Nawrócenie, przebaczenie i pojednanie

Spowiedź, według Katechizmu Kościoła Katolickiego, jest „sakramentem nawrócenia, ponieważ urzeczywistnia w sposób sakramentalny wezwanie Jezusa do nawrócenia, drogę powrotu do Ojca, od którego człowiek oddalił się przez grzech”.

– W konfesjonale sam Jezus Chrystus obdarza nas swym miłosierdziem. Papież Franciszek mówi wręcz, że „miłosierdzie jest sposobem, w jaki Bóg przebacza (…). Wielkie jest miłosierdzie Boga, wielkie jest miłosierdzie Jezusa: wybaczać nam poprzez czuły gest” – podkreśla ks. Zbigniew Bielas, kustosz Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach. Jak zaznacza, warto pamiętać, że dzięki temu sakramentowi „odzyskujemy stan łaski uświęcającej, otrzymujemy wewnętrzny pokój i pojednanie z Bogiem i Kościołem”. W łagiewnickim sanktuarium łącznie przez ponad 170 godzin w tygodniu pełniona jest posługa odpuszczania grzechów i przynoszenia wiernym przebaczenia. Św. Jan Paweł II, w dniu konsekracji bazyliki 17.08.2002 r. wyraził prośbę: „Modlę się, aby ten kościół był zawsze miejscem głoszenia orędzia o miłosiernej miłości Boga, miejscem nawrócenia i pokuty”.

Warunki

Kościół określa pięć warunków dobrej spowiedzi, które są bezpośrednią formą przygotowania i realizacji tego sakramentu. To: rachunek sumienia, żal za grzechy, mocne postanowienie poprawy, szczera spowiedź i zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu.

– Myślę, że podstawą każdej dobrej spowiedzi jest dobry rachunek sumienia i wypełnienie pozostałych warunków — mówi kustosz łagiewnickiego sanktuarium. – Oprócz tego na naszej drodze do świętości i czerpaniu właściwych owoców ze spowiedzi warto też zwrócić uwagę na wskazówki dotyczące tego sakramentu, które przekazała nam w „Dzienniczku” św. Faustyna: całkowitą szczerość i otwartość, pokorę oraz posłuszeństwo (por. Dz. 112) — dodaje.

Rachunek sumienia

Do przyjęcia sakramentu pokuty należy przygotować się przez rachunek sumienia. Jak wskazuje Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK), powinien być on przeprowadzony w świetle Słowa Bożego np. przy pomocy Dekalogu, Hymnu o miłości lub Kazania na Górze. – Dziś można znaleźć wiele różnych pomocy w modlitewnikach, czy w Internecie na stronach poświęconych spowiedzi. Trudno wskazać tylko na jeden konkretny dla wszystkich. Są opracowane rachunki sumienia dla poszczególnych stanów: małżonków, narzeczonych, młodzieży, dla starszych, dla osób duchownych, dla dzieci. Każdy może znaleźć coś odpowiedniego dla siebie. Ważne, by zanim klękniemy u kratek konfesjonału przeanalizować swoje życie od czasu ostatniej spowiedzi i przypomnieć sobie ostatnie postanowienie, wyznać grzechy — wyjaśnia ks. Zbigniew Bielas. W bazylice Bożego Miłosierdzia przy wejściu do strefy spowiedzi można zaopatrzyć się w rachunek sumienia, opracowany na podstawie dziesięciu Przykazań Bożych. Ta prosta pomoc, z której chętnie korzystają penitenci.

– Zasadniczo spowiedź jest wyznaniem grzechów. Jednak jeśli warunki czasowe na to pozwalają, warto spojrzeć na nasze życie duchowe w szerszym kontekście: czy i w jakim zakresie udało się nam coś zmienić, poprawić się w jakiejś dziedzinie, odnieść zwycięstwo nad naszą słabością i tym podzielić się ze spowiednikiem — radzi duchowny.

Żal za grzechy i mocne postanowienie poprawy

Katechizm Kościoła Katolickiego określa żal za grzechy jako „ból duszy i znienawidzenie popełnionego grzechu z postanowieniem niegrzeszenia w przyszłości”. Kościół wyróżnia dwa rodzaju żalu: doskonały i niedoskonały. Ten pierwszy wypływa z miłości do Boga miłowanego ponad wszystko i powoduje odpuszczenie grzechów powszednich. Drugi natomiast rodzi się z lęku przed wiecznym potępieniem i innymi karami, ale również, jak wskazuje katechizm, jest przygotowaniem do odpuszczenia grzechów ciężkich w sakramencie pokuty. Żal za grzechy idzie w parze z kolejnym warunkiem: mocnym postanowieniem poprawy. Potrzebna jest decyzja o chęci bycia lepszym.

Zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu

Po przystąpieniu do spowiedzi pamiętać trzeba o ostatnim warunku jej dobrego przeżycia: zadośćuczynieniu Panu Bogu i bliźniemu. – Wiemy, że grzech zrywa naszą przyjaźń z Bogiem. Rani nie tylko nas, ale często wyrządza także szkodę bliźniemu. Musimy więc uczynić wszystko, by ją naprawić. Oddać to, co sobie przywłaszczyliśmy. Przywrócić dobre imię osobie oczernionej. Odwołać poglądy sprzeczne z nauką Kościoła, czy wynagrodzić krzywdy — tłumaczy ks. Zbigniew Bielas, dodając, że „odpuszczony grzech domaga się ze sprawiedliwości zadośćuczynienia i odpokutowania w różnych wymiarach”.

Pomocą w tym wypadku staje się również zadana penitentowi w konfesjonale przez kapłana pokuta. – Zawsze powtarzałem na katechezie, że zadośćuczynienie to taka sprawa honoru: Pan Bóg mi coś darował, ja, choć w niewielkim wymiarze podejmuję pokutę, aby Mu za to podziękować i wynagrodzić popełnione zło — wyjaśnia rektor Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach.

Kiedy jest dobry czas na wielkopostną spowiedź?

– Myślę, że dziś wielu z nas zapomina o tym, co jest bardzo ważne w życiu wiary. Jesteśmy zabiegani. Spieszymy się. Chcemy wszystko załatwić szybko — zauważa ks. Bielas i dodaje, że właśnie dlatego warto zaplanować czas na spowiedź. – Przed świętami planujemy czas na sprzątanie, na zakupy, a często spowiedź zostawiamy na tak zwany „ostatni moment”. Potem kiedy przychodzimy do kościoła i widzimy duże kolejki, denerwujemy się. Może nieraz nawet rezygnujemy, usprawiedliwiając się brakiem czasu — zauważa.

– W wielu parafiach organizowane są rekolekcje i uwzględniony jest dzień na spowiedź — zauważa kustosz, zachęcając do korzystania z tej cennej okazji i tego, aby nie zostawiać spowiedzi na ostatnie dni przed świętami. Niektórzy nie mają możliwości skorzystania z sakramentu wcześniej. Powodem może być stan zdrowia, obowiązki zawodowe czy pobyt za granicą. Jak podkreśla ks. Bielas, dla tych osób kapłani czuwają w konfesjonale nawet przez całą noc, szczególnie w Wielki Piątek. – Zawsze to wielka radość, gdy widzimy tylu wiernych, którzy pragną pojednać się z Bogiem i z oczyszczonym sercem przeżywać świętowanie w Kościele, domu, rodzinie – dodaje.

Obowiązek spowiedzi oraz przyjęcia Komunii Świętej

Zgodnie z drugim przykazaniem kościelnym, wierni są zobowiązani do przystąpienia do sakramentu pokuty przynajmniej raz w roku. Ze względu na to, że Kościół nakazuje, by również przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym przyjąć Komunię Świętą, wierzący często decydują się na spowiedzi w okresie Wielkiego Postu, pomiędzy Środą Popielcową a Niedzielą Palmową. Zaleca się, aby miała ona miejsce przed Wielkim Czwartkiem, po to, aby dni Triduum Paschalnego przeżywać w stanie łaski uświęcającej.

 Biuro Prasowe Archidiecezji Krakowskiej/Tygodnik Niedziela

+++

Niechciany sakrament

***

Jezus powiedział św. Faustynie: „Nie odkładaj sakramentu spowiedzi, bo to Mi się nie podoba”. Każdemu to mówi.

Dziesięciu księży spowiada od wieczora do późnej nocy. Ludzie, czasem po raz pierwszy od wielu lat, wylewają przed Bogiem swoje dusze. Siedząc twarzą w twarz ze spowiednikiem, mówią rzeczy, których nikomu, nawet sobie, powiedzieć nie chcieli. Płaczą. Wreszcie słyszą: „Bóg, Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat ze sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I ja odpuszczam tobie grzechy w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. I odchodzą przemienieni. I mówią: „Nie wiedziałem, że Kościół taki jest. Nie wiedziałam, że taka może być spowiedź”.

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

+++

Rachunek sumienia – podstawa duchowego wzrostu

Jeśli ktoś go odprawia, w jego życiu mogą dziać się cuda. O znaczeniu i roli rachunku sumienia mówi ks. Łukasz Sośniak, jezuita.

Franciszek Kucharczak: Robi Ksiądz rachunek sumienia?

Ks. Łukasz Sośniak SJ: Oczywiście, że robię.

Codziennie?

Tak! Rachunek sumienia był najważniejszą modlitwą św. Ignacego. On zwalniał swoich podwładnych, na przykład ze względu na chorobę, z różnych praktyk religijnych, nawet z Mszy św., ale nigdy z rachunku sumienia. To jest serce duchowości ignacjańskiej i jako jezuici staramy się bardzo tego pilnować. Naszą zasadą jest „szukać i znajdować Boga we wszystkim”, a ta modlitwa jest idealnym narzędziem do tego.

Jak to w praktyce wygląda?

W domach zakonnych najczęściej robi się to przed obiadem. Tu, gdzie jestem, zbieramy się w kaplicy i mamy pięciominutowy rachunek sumienia, ale każdy jezuita robi go też indywidualnie, najczęściej na zakończenie dnia. Ma schemat zaczerpnięty z książeczki „Ćwiczeń duchowych” św. Ignacego. Zaczyna się czymś nietypowym, bo dziękczynieniem za dobro, które dzisiaj otrzymałem od Pana Boga. Nie jakieś abstrakcyjne, tylko konkretne: że dziś spotkałem tę i tę osobę, doświadczyłem tego i tego. Starsi, chorzy ojcowie mówili mi na przykład, że dziękują za to, że ich dzisiaj mniej bolało. Moim zdaniem to dziękczynienie jest kluczem do rachunku sumienia. Widzę, że to też bardzo pomaga rekolektantom. Jak ktoś ma problem z modlitwą, zawsze mówię, żeby robić rachunek sumienia albo przynajmniej ten pierwszy punkt. To ważne, bo często ktoś mówi: „Ja nie mam za co dziękować, spotykają mnie same cierpienia”, a po tygodniu czy dwóch robienia rachunku sumienia stwierdza, że Bóg jednak jest obecny w jego życiu i że jest tam wiele dobra. I to mu daje dużo pocieszenia.

A co po dziękczynieniu?

Ignacy pisze: „Prosić o łaskę poznania grzechów i odrzucenia ich precz”. Ja modlę się do Ducha Świętego, żeby przypomniał mi te momenty, w których Pan Bóg działał w ciągu dnia, a tego nie zauważałem. To drugi punkt. Trzeci to retrospekcja – można analizować godzinę po godzinie, spoglądając na to, co się wydarzyło w ciągu dnia. Ja często trwam w ciszy i kontemplacji i czekam, co się samo narzuci, co mi Pan Bóg powie. Często przypominają się wtedy momenty w ciągu dnia, związane z jakimiś wydarzeniami, i wtedy widzę: o, tu działał Pan Bóg, tu mogłem Go spotkać. Potem jest czwarty punkt – prośba o przebaczenie. Powiedziałbym, że to taka modlitwa oddania, nie jakieś oskarżanie się, wypominanie sobie grzechów, tylko ufne zawierzenie z prośbą, żeby Pan Bóg przychodził nam z pomocą w naszych słabościach. I ostatnia rzecz – postanowienie. Ono musi być konkretne i realistyczne. Ignacy nie chce, żeby to było coś w stylu: „zmienię się, będę lepszy, będę pracował nad sobą”. To ma być decyzja, co konkretnie zrobię, żeby osiągnąć konkretny cel. Gdy się robi rachunek sumienia codziennie, to nieraz też robi się go z tego postanowienia.

Wielu ludziom jednak rachunek sumienia kojarzy się z bezduszną buchalterią albo bolesnym rozdrapywaniem ran.

Myślę, że nazwa „rachunek sumienia” jest trochę mylna. Rzeczywiście kojarzy się z rachowaniem, a Pan Bóg z jakimś księgowym, który czyha na nasze potknięcia, albo z sędzią, który wyda wyrok skazujący po wyciągnięciu średniej. Natomiast my mówimy o rachunku sumienia jako „kwadransie uważności”. Chodzi o uważność na Boże działanie. O. Józef Augustyn SJ nazwał rachunek sumienia „kwadransem szczerości”. Jeszcze inny autor używał określenia „kwadrans miłującej uwagi”. Tu akcent jest położony nie na grzechy, tylko na dobro. Gdy wchodzę w światło, gdy kontempluję działanie Boga w swoim życiu, wtedy widzę swoje słabości i dostrzegam, że korzenie zła są we mnie.

Podjęcie takiej praktyki może być trudne.

Rozumiem to, ale można spróbować co kilka dni albo na początek co tydzień. Kiedy ktoś zauważy, jakie to przynosi owoce, to myślę, że podejmie się tego codziennie. Zwłaszcza że to nie jest długa modlitwa, zajmuje maksymalnie 15 minut. A że zawiera dziękczynienie, to jest bardzo eucharystyczna i może być moją codzienną modlitwą. Nie muszę podejmować innych, mogę nawet uczynić z tego przez jakiś czas jedyną praktykę modlitewną.

Czasem refleksja nad sobą może się zrodzić z poziomu świńskiego żłobu, jak się to przydarzyło synowi marnotrawnemu z Jezusowej przypowieści. Czytamy, że „zastanowił się”. Czyli chyba zrobił przegląd swojego postępowania. To zastanowienie to rachunek sumienia?

Oczywiście. To jest bardzo dobra metafora „kwadransa szczerości”. Od tego zaczyna się rachunek sumienia – przerywam swoje pogrążanie się w złu i przychodzi refleksja. Widzę, że coś jest nie tak, i zaczynam się zastanawiać nad tym, co robię. Można powiedzieć, że to jest łaska Boża. Jeśli świadomie podejmę tę refleksję, ona może mnie doprowadzić z powrotem do Ojca, czyli do nawrócenia. Bo celem rachunku sumienia jest codzienne nawracanie się. Chodzi o to, żeby zawsze powracać do Ojca, który nieustannie wychodzi naprzeciw i powracającego nigdy nie potępia.

Syn marnotrawny na początku po prostu widzi, że fatalnie się porobiło. To chyba pocieszające, że wstępna motywacja nie musi być zaraz taka czysta?

Rzeczywiście, syn marnotrawny wraca, bo mu się skończyła kasa i zobaczył, jak nisko upadł. Jeszcze nie dostrzega dobroci ojca, ale kiedy spotyka się z jego bezinteresowną miłością, zaczyna ją odwzajemniać. Czasem trzeba się zadowolić początkową motywacją typu „jak trwoga, to do Boga”. Pan Bóg musi mieć o co się zahaczyć. Papież w książce „Miłosierdzie to imię Boga” mówi, że On szuka każdej szczeliny, żeby Jego miłosierdzie przedostało się do człowieka. Nawet taka kiepska motywacja ze względu na polepszenie swojego bytowania już wystarcza Bogu, żeby zaczął działać. Człowiek musi dać Panu Bogu jakąkolwiek zgodę. Od tego się zaczyna. W moim przypadku też tak było. Wiedziałem, że muszę coś zmienić w swoim życiu. Czułem, że ono nie ma treści, że ucieka mi między palcami. I postanowiłem jechać na rekolekcje ignacjańskie – i tam zacząłem od rachunku sumienia. To była pierwsza modlitwa, którą zacząłem praktykować, i to mi zaczęło otwierać oczy. Nie sądziłem, że to mnie zaprowadzi do zakonu. Pan Bóg dał mi tę łaskę, że mogłem zrobić ten pierwszy krok, szukać dla siebie jakiegoś wyjścia, a dalej On już wszystko załatwił. Więc nie ma się co bać otworzyć się i użyć jakiegoś konkretnego narzędzia.

Co zrobić, żeby się „otworzyć”?

Można codziennie wieczorem chociaż podziękować za to, co się wydarzyło, i zwrócić uwagę na to, co się konkretnie wydarzyło. Na to, jak mi Pan Bóg dzisiaj pomógł, jak był obecny. A potem wejść w kolejne punkty rachunku sumienia. Jeśli ktoś to będzie robił, wtedy cuda mogą się dziać w jego życiu.

Jednak przeciętny katolik rachunek sumienia robi tylko przed spowiedzią i raczej słabo kojarzy się to z modlitwą. Jak się to ma do praktyki codziennej „miłującej uważności”?

Ten rachunek sumienia, gdy przeglądam po kolei: pierwsze, drugie, trzecie przykazanie – to jest takie leczenie objawowe. Stwierdzam: „gniewałem się na żonę/męża, na dzieci, to i tamto mnie wkurzało”. No dobrze, ale nie idę dalej i nie wiem dlaczego. Co się dzieje, że ja się tak irytuję? Po jednorazowym rachunku sumienia ciężko w to wejść. To jest taka aspiryna – przestaje mnie boleć głowa i tyle. Uważałbym bardzo na schemat „grzech – spowiedź – Komunia”, bo to oznacza, że ja chcę tylko formalnie zaliczać punkty i kręcę się w kółko. Ignacjański rachunek sumienia to jest zupełnie inna praktyka – to jest codzienne trwanie przy Panu Bogu. Kiedy Mu dziękuję, poprawia się mój obraz Boga, staje się on coraz bardziej Chrystusowy, biblijny, nieoparty tylko na doświadczeniu mojego biologicznego ojca. Widzę, że nie muszę zasługiwać na Jego miłość.

Właśnie – zasługiwać. Niełatwo przyjąć darmowość zbawienia.

Papież Franciszek w encyklice Gaudete et exsultate mówi, że największą herezją współczesności jest pelagianizm – przekonanie, że ja sam muszę osiągnąć zbawienie, że to ode mnie wszystko zależy. Kiedy rozmawiam z ludźmi na rekolekcjach, widzę, że to jest jeden z najpowszechniejszych problemów. Bo jesteśmy Zosiami samosiami, społeczeństwo nas uczy, że trzeba na wszystko zapracować, wszystko wywalczyć, nie ma nic za darmo i wszystko, co mam, jest moją zasługą. I do duchowości przenosimy to jeden do jednego. Tymczasem praktyka kwadransa uważności pozwala nam oderwać się od takiego myślenia, a skupia nas na śladach Boga, w życiu, rozwija wrażliwość na Niego, pozwala odkryć, że Bóg jest z nami w każdej chwili i nie przestaje nam błogosławić. To dla wielu ludzi staje się źródłem ogromnej siły i nadziei, odrywa ich od siebie i pozwala przetrwać najtrudniejsze chwile.

ks. Łukasz Sośniak jest jezuitą, absolwentem filologii polskiej i dziennikarstwa. Do niedawna pracował w Radiu Watykańskim, obecnie mieszka w Warszawie./Gość Niedzielny

+++

Ewagriusz z Pontu:

Osiem duchów zła

Ewagriusz z Pontu – jeden z najznamienitszych Ojców Pustyni, mistrz życia duchowego – twierdził, że istotą walki ze złem jest uwolnienie się od grzechu wewnętrznego (także tego popełnionego w myśli). Dlatego celem ludzkiego życia jest apatheia, beznamiętność. Nie ma ona nic wspólnego z bezczynnością czy brakiem życiowej energii. Beznamiętność to wolność…

    fot. via Wikipedia.org, Domena publiczna

***

Pokusy zmysłowe zwalczał kąpiąc się w lodowatej wodzie. Pokusę bluźnierstwa – wystawiając ciało na ukąszenia owadów. Na wzór swojego mistrza (Abby Makarego z Aleksandrii) przez wiele lat pościł radykalnie, posilając się jedynie wydzielonymi porcjami chleba i wody.

    Po dłuższym czasie doprowadziło go to do tak dużych kłopotów trawiennych, że sam mistrz zalecił mu złagodzenie diety. Odtąd jadł surowe warzywa i pił wywary ziołowe. Jednocześnie nieustannie się modlił (medytacja serca), studiował Pismo Święte i spisywał doświadczenia swoje oraz tych, którzy tak jak on – z miłości do Jezusa Chrystusa – wybrali życie na pustyni.

    Praktykując tak surowy tryb życia – w odosobnieniu od ówczesnego świata – Ewagriusz z Pontu walczył z demonami, obserwując ich strategie działania (kiedy, w jakiej kolejności i w jaki sposób atakują człowieka). Ewagriusz wykazał istnienie ośmiu demonów, które ustawicznie dręczą człowieka – w zależności od jego kondycji duchowej, w tym sposobu “panowania” nad swymi pragnieniami ciała.

Demon pierwszy: obżarstwo

    Od tego demona nie można się wyzwolić inaczej, jak tylko przez post i wstrzemięźliwość (umiarkowanie). Dlatego mnisi podejmowali posty, aby ograniczyć do minimum działanie zewnętrznych bodźców.

    Podstępny demon, wykorzystując wyobraźnię, podsuwał mnichom (pustelnikom) obrazy dawnych uczt i wzbudzał w nich różne fantazje kulinarne. W ten sposób dążył do tego, aby mnich opuścił pustynię, a jeśli nie, to chociaż złagodził praktykowane posty, co w efekcie doprowadzi go do utraty poczucia sensu przebywania w odosobnieniu. Kuszony mnich lękał się też, że z powodu surowego postu utraci zdrowie i umrze w strasznych męczarniach.

    Ewagriusz odkrył, że istnieje demon radykalizmu ascetycznego. Uległy mu mnich chce naśladować radykalnych mistrzów i jednocześnie, aby nie ujawnić własnej słabości, odmawia przyjęcia pomocy innych. Pogardza własnym ciałem, a przecież celem ascezy nie powinno być odrzucenie tego daru Bożego, ale oczyszczenie i scalenie w jedno ciała z duszą. Mnich poszczący ponad miarę koncentruje się na swoim pseudodoskonaleniu i zapomina o potrzebach innych ludzi.

    Oprócz umiarkowania obroną była gościnność i kontrola własnej wyobraźni – tak, aby demon obżarstwa nie mógł się nią posłużyć.

Demon drugi: nieczystość

    Pontyjski mnich nie był zwolennikiem traktowania sfery erotycznej człowieka jako złej, tak jak robili to manichejczycy. Przestrzegał jednak mnichów, którzy dobrowolnie wybrali życie w samotności, przed uleganiem demonowi nieczystości. Demon kusząc pustelnika wykorzystywał naturalną u człowieka potrzebę bliskości i posiadania potomstwa.

    Myśli nieczyste rodzą się w wyobraźni najczęściej za pośrednictwem rzeczy widzialnych, dlatego pustelnicy powinni unikać niepotrzebnych spotkań z kobietami, dotykania ich i patrzenia na nie. Kuszony mnich mógł jednak kompensować brak bliskości z kobietą przez sny i wyobrażenia erotyczne. Budząc się w nocy widział wokół siebie dzikie bestie, które przemieniały się w bezwstydnie tańczące kobiety.

    Ewagriusz zdawał sobie sprawę, że niemożliwe jest całkowite wyzwolenie się z naturalnych pragnień seksualnych. Dlatego podkreślał, że w walce z demonem chodzi głównie o to, aby namiętność nie przejęła kontroli nad człowiekiem. Czasami demon namawiał też mnicha do opuszczenia pustyni, ukazując wstrzemięźliwość jako bezsensowną, a Boga jako tyrana, który wymaga rzeczy ponad ludzkie siły.

    Ścisły post, czuwanie nocne, modlitwa oraz powściągliwość powodują, że demon, nienawidzący udręki ciała, ucieka. Pustelnik powinien też opowiadać innym o swoich upadkach, a nie szczycić się trudami ascezy.

Demon trzeci: chciwość

    Chciwość – wraz z szukaniem próżnej chwały i obżarstwem – jest przyczyną wszystkich innych namiętności. Te trzy pokusy podsuwał przecież Jezusowi Chrystusowi diabeł, kusząc Go na pustyni. Demonowi chciwości nie chodzi tylko o obudzenie pragnienia posiadania pieniędzy, ale przede wszystkim o to, aby człowiek chciał zdobyć władzę nad całym światem. Pieniądze są jedynie środkiem do osiągnięcia tego celu.

    Zdaniem Ewagriusza, chciwcem nie jest ten, kto ma pieniądze, ale ten, kto nieustannie o nich myśli i ich pożąda. Można więc być chciwym będąc bogatym, jak i biednym. Demon może kusić mnicha wspomnieniami o przeszłym bogactwie, z którego zrezygnował, albo o rzeczach, które mógłby mieć. Stosując tę strategię powoduje rozdwojenie pragnień – mnich na zewnątrz wyrzeka się bogactwa, ale gromadzi w sercu.

    Ewagriusz porównuje bogatego mnicha do psa uwiązanego na łańcuchu, który stracił wolność na rzecz zniewalającej go troski o posiadanie pełnej miski. Opanowany przez demona mnich staje się nienasyconym szaleńcem, u którego chciwość wzbudza nieustanny lęk o przyszłość, a przez to odbiera mu radość życia.

    Czasami demon zmienia strategię. Mnich może pod jego wpływem zabiegać o pieniądze wśród ludzi bogatych, pod pozorem rozdania ich potem ubogim. Wtedy prawdziwym celem staje się nie pomoc potrzebującym, ale pragnienie posiadania pieniędzy choćby na chwilę, by nacieszyć nimi oczy. A przecież prawdziwy uczeń Jezusa Chrystusa powinien dzielić się tym, co ma, a nie tym, co dopiero zdobędzie.

    Najlepszą obroną przeciwko demonowi chciwości jest ubóstwo, jałmużna, zawierzenie Bogu, a także nieużalanie się nad własną biedą i równe traktowanie biedaków i bogaczy.

Demon czwarty: smutek

    Symbolem smutku, według Ewagriusza, jest żmija. Jej jad, zgodnie z przekonaniem antycznych lekarzy, w niewielkich ilościach niszczy inne trucizny, nadmiar zaś zabija.

    Ewagriusz, podobnie jak św. Paweł, rozróżnia dwa rodzaje smutku. Jeden z nich pochodzi od Boga i jest konsekwencją popełnionej przez człowieka nieprawości. Wiąże się z poczuciem żalu i skruchy, co prowadzi do nawrócenia. Jego objawem są łzy, rozmyślanie o śmierci i Bożym sądzie.

    Drugi rodzaj smutku powstaje w sercu człowieka, kiedy rozmyśla on o tym, co w jego życiu się nie spełniło, i powoduje powolne obumieranie duchowe. Taki człowiek, nawet jeśli będzie doświadczał jakiejś przyjemności duchowej lub cielesnej, nie będzie w stanie jej odczuć ani się nią cieszyć, bo jego dusza jest “jak wysuszona”. Najgorsze jest to, że nie może też nikogo poprosić o ratunek, ponieważ demon smutku izoluje go od innych ludzi, zamykając w niewoli własnej wyobraźni i niespełnionych pragnień.

    Demon chce odebrać człowiekowi radość życia, która jest darem Bożym. Atakuje najczęściej ludzi samotnych, żyjących w odosobnieniu. Mnich kuszony przez demona smutku nie cieszy się obraną drogą, unika spotkań z braćmi. Rozmyślając ciągle o przyjemnościach, pragnieniach, których nie może osiągnąć, staje się coraz bardziej sfrustrowany. Doprowadza go do gniewu, smutku – a nawet szaleństwa lub samobójstwa.

    Demon smutku utrudnia także oczyszczenie serca po grzechu, sprawiając, że człowiek nieustannie pamięta o złu i zamyka się na Boże miłosierdzie. Jedynymi skutecznymi środkami w walce z tym demonem są: radość, otwarcie się na innych ludzi, wytrwałość i modlitwa.

Demon piąty: gniew

    W sercu człowieka ulegającego demonowi gniewu rośnie nienawiść do świata, ludzi i Boga. Człowiek taki stopniowo staje się podobny do bestii. Jest krytykancki, nieufny, zawzięty, oczernia innych. Ponieważ nie może zrealizować własnej wizji świata, wpada we frustrację, a ta prowadzi go do gniewu. Nie potrafi znieść grzeszności innych, uważając jednocześnie, że sam jest niemal doskonały.

    Demon wykorzystuje nawet błahy pretekst, aby wywołać w sercu człowieka gniew. Czasami zwyczajne codziennie zajęcia, drobne sprawy czy wydarzenia, które potoczą się niezgodnie z zamierzeniami człowieka, mogą wzbudzić w nim gniew. Owładnięty nim nie może nawet spokojnie spać, gdyż męczą go senne koszmary, w których wspina się stromymi ścieżkami, spotyka krwiożercze i jadowite bestie, przed którymi ucieka.

    Mnich opanowany przez demona gniewu traci w pewnym momencie zdolność odróżniania snu od jawy, w celi widzi dym i bestie, jego organizm słabnie, umysł popada w obłęd. Demon może też wykorzystywać skrywaną w sercu urazę. Dlatego poznanie własnych myśli i lęków, miłość bliźniego, przebaczenie, wielkoduszność, cierpliwość, łagodność i wyrozumiałość dla słabości innych oraz modlitwa Psalmami pełnią kluczową rolę w walce z tym demonem.

Demon szósty: acedia (lenistwo)

    Ten demon atakuje mnicha najczęściej w południe. Wówczas dzień dłuży się, tak jakby miał pięćset godzin. Mnich nie może się doczekać pory posiłku, jest niespokojny i ciągle wygląda przez okno. Ogarnia go duchowe lenistwo i fizyczna ociężałość. Jest jak nierozumne zwierzę, z przodu ciągnięte przez pożądliwość, z tyłu popychane i bite przez nienawiść.

    Ten demon, w przeciwieństwie do innych, dotyka całej duszy człowieka i sprawia, że pożąda on tego, czego nie ma, a nienawidzi to, co ma. Duchowe zniechęcenie, znużenie, oschłość, tchórzostwo, przygnębienie, niezdolność do koncentracji, obrzydzenie, atonia (osłabienie) duszy, jej paraliż – to określenia opisujące stan człowieka w acedii.

    Ewagriusz mówi, że żonaty mężczyzna będąc w stanie acedii zmienia żonę, ponieważ obwinia ją o swoje cierpienie. Mnich z kolei chce uciec z celi łudząc się, że w innym miejscu będzie mu lepiej. Ma subiektywne poczucie opuszczenia przez braci, mistrza duchowego, oczekuje od nich pocieszenia, a nie otrzymując go oskarża ich o obojętność i brak miłości. Nikt nie jest jednak w stanie pomóc takiemu człowiekowi, ponieważ toczy on wewnętrzną walkę, w której przeciwnikiem nie jest żona, współbracia, koledzy z pracy, ale zranione “ja”. Jedynym lekarstwem jest wówczas przetrzymanie tego stanu i staranie się o większy obiektywizm w ocenie sytuacji.

    Czasami demon zmienia strategię. Człowiek wypiera gniew i złość towarzyszące poczuciu niespełnienia. Na zewnątrz jest opanowany, ale w jego sercu wszystko się “gotuje”. A to powoduje, że jego dusza staje się nieczuła, niejako obumiera. Będący w takim stanie mnich modli się, ale nie sprawia mu to radości, żałuje za grzechy, ale nie odczuwa żalu. Najlepszym lekarstwem jest wtedy prośba o dar łez.

    Inna strategia demona polega na tym, że pobudza człowieka do nadmiernej aktywności. Mnich wówczas chętnie posługuje wśród chorych, kieruje nim jednak miłość własna, a nie bliźniego – dla chorych jest niewyrozumiały. Także ludzie świeccy uciekają przed pustką w pracoholizm, szczycą się tym, że nigdy nie odpoczywają, mają poczucie winy, gdy nie znajdują zajęcia.

    Kryterium oceny jest tutaj intencja. Jeśli ktoś szuka w podejmowanym działaniu siebie, to choćby zamęczył się ascezą albo pracą dla Boga jest to bez wartości. Ewagriusz mówi, że wszelka przesada, brak umiaru pochodzą od złego ducha. Demony bowiem powstrzymują przed czynieniem tego, co możliwe, a skłaniają do robienia rzeczy niemożliwych.

    Lekarstwami w walce z demonem acedii są wytrwałość w powziętych postanowieniach oraz zachowanie właściwej miary.

    Autorzy średniowieczni “demonem południa” nazwali poczucie bezsensu życia i niepokoju, jakie dotyka człowieka w “południe” życia, czyli około czterdziestego roku życia. C. G Jung nazwał to doświadczenie “kryzysem wieku średniego”.

Demon siódmy: próżność

    Żeglarze wyrzucali w czasie burzy zbędne rzeczy po to, aby okręt miotany przez fale nie zatonął. Według Ewagriusza podobnie robią ci, którzy wybierają życie mnisze. Nie powinni jednak walczyć z namiętnościami w taki sposób, by widzieli to inni. W przeciwnym razie oddają się demonowi próżnej chwały. Są wtedy jak grzesznicy, którzy szczycąc się wyzwaniami rzuconymi Bogu, szukają podziwu ze strony innych.

    Przed demonem próżnej chwały ucieczka jest bardzo trudna. Każde bowiem zwycięstwo nad namiętnościami może stać się powodem próżności. Mnich “zapętla się” duchowo, ponieważ z jednej strony stara się oczyścić duszę, a z drugiej wpada w próżność i wzmacnia własne ego.

    Człowiek opanowany przez tego demona ponad wszystko chce osiągnąć sukces, pragnie pierwszeństwa, nie dba o jedność z innymi braćmi czy współpracownikami. Uzależnia jakość swojego działania od pochwał. Jednocześnie sam nie potrafi chwalić innych. W ten sposób demon próżnej chwały otwiera drzwi duszy innym demonom i doprowadza ją do upadku.

    Czasami demon sprawia, że człowiek zabiega o towarzystwo ważnych osób lub wiąże się z różnymi znanymi instytucjami. Czuje się ważniejszy i lepszy od innych, ponieważ przebywa w elitarnych i wpływowych środowiskach.

    Jedynym skutecznym sposobem walki z tym demonem jest wytrwała modlitwa, oczyszczanie motywacji podejmowanych wyrzeczeń i skromność.

Demon ósmy: pycha

    Demon pychy kusił mnicha zawsze jako ostatni. Najczęściej przedstawiał mu Boga jako bezsilnego, a wtedy miłość własna opanowywała wszystkie działania i myśli mnicha. Demon ukazywał też Boga jako faworyzującego jednych, a odrzucającego drugich. Podpowiadał mnichowi, że przecież bardziej niż inni zasługuje na względy Najwyższego, bo tyle wycierpiał, wybierając życie ascety. Mnich ulegając pokusie wierzył, że własnymi siłami pokonywał trudności. Ulegając pysze wracał niejako do początku swojej drogi, a nawet – jak twierdzi Ewagriusz – pogarszał swój stan, przed czym przestrzegał Jezus Chrystus [por. Mt 12,45].

    Pontyjczyk nazywa pychę urojeniem, złą gorliwością, mroczną ułudą, zarozumiałością ciała. Opanowany przez nią człowiek stawia się na miejscu Boga i podkreśla swoją niezależność. Wcześniej czy później sam staje się jak demon, który go opanował. Nie przyjmuje napomnień, przypisuje sobie wszystkie zasługi, gardzi innymi. Wszystkich dookoła uważa za głupców, którzy nie dostrzegają jego “wielkości”. Poucza i nie toleruje słabości innych, pogardza grzeszącymi.

    Lekarstwem jest pokora, posłuszeństwo Bogu, cierpliwe znoszenie przeciwności losu i zniewag. Tylko człowiek akceptujący swoją zależność od Boga i ograniczoność jest w stanie cieszyć się życiem i ma szansę zdobyć prawdziwą Bożą mądrość. Mnich powinien opłakiwać swoje grzechy, a nie cudze, pamiętać o krzywdach, jakie wyrządziły mu demony, nie chwalić się czynionym dobrem i słuchać swojego kierownika duchowego.

Anna Dąbrowska/Fronda.pl

źródło: www.katolik.pl; Ewagriusz z Pontu: “O różnych rodzajach złych myśli. O ośmiu duchach zła”, Biblioteka Ojców Kościoła.

mp/katolik.pl

+++

Pomysł na miłość

Praktyki pokutne są niezwykle owocne, gdy towarzyszy im właściwa motywacja. Doświadczenia osób zakonnych w tym względzie mogą posłużyć za inspirację.

ISTOCKPHOTO

***

Karmelitanki codziennie indywidualnie w celi – a w piątki wspólnotowo – odmawiają Psalm 51, pokutny. Robią to na kolanach i z rękami rozłożonymi „w krzyż”. Co jakiś czas spotykają się też na kapitule win. To rodzaj nabożeństwa pokutnego, podczas którego każda z zakonnic głośno przeprasza pozostałe siostry za zewnętrzne uchybienia. – Przepraszam na przykład za to, że komuś za ostro odpowiedziałam, że nie byłam wierna w milczeniu, spóźniłam się na modlitwy, jestem za mało ofiarna i rzadko zgłaszałam się do zmywania naczyń – wylicza s. Agnieszka Grzybek OCD. Zastrzega, że nie jest to żadna publiczna spowiedź, bo chodzi o sprawy, które i tak są jawne. – Ale usłyszenie tego od osoby, która jest sprawcą, zupełnie zmienia stosunek do niej. Inaczej się ją przyjmuje. Widzę, że ona dostrzega to zachowanie i go nie chce. To akt bardzo wspólnototwórczy, a wypowiedzenie tego przed wspólnotą jest stanięciem w prawdzie, a jednocześnie rodzajem umartwienia – zapewnia.

Urszulanki Unii Rzymskiej w Wielkim Tygodniu mają tzw. kompletę z przeproszeniem, gdy wszystkie siostry przepraszają siebie nawzajem. – Każda siostra podchodzi wtedy do każdej i mówi, za co konkretnie przeprasza – wyjaśnia s. Gabriela Porada OSU. Dodaje, że w niektórych wspólnotach zdarzają się też spotkania, podczas których siostry po kolei wstają, mówią, za co przepraszają wspólnotę i drugą osobę, a następnie proszą o modlitwę. Na końcu przeprasza przełożona, po czym inicjuje modlitwę jako zadośćuczynienie za te uchybienia.

Urszulanki w Wielkim Poście bardzo często obowiązuje przy posiłkach całkowite milczenie. – To zależy od wspólnoty, ale zasadniczo milczymy przy śniadaniu. Przy innych posiłkach czasami jest czytanie – tłumaczy.

– Byłam też w takich wspólnotach, w których wyznaczałyśmy sobie cel tygodniowo: pracujemy nad tym i nad tym, na przykład nad językiem albo nad gestami miłości, żeby zwrócić uwagę na osoby starsze i chore we wspólnocie. Każda wspólnota wyznacza indywidualnie takie praktyki – wyjaśnia urszulanka.

Ustalamy co roku

U franciszkanów każdego roku przed Wielkim Postem zbiera się kapituła domowa, czyli wszyscy bracia z klasztoru, którzy ustalają praktyki pokutne. – Decydujemy na przykład, że dwa razy w tygodniu mamy na obiad tylko jedno danie. Albo że rezygnujemy w tym czasie z rekreacji, czyli z cotygodniowego rodzinnego święta. Zawsze się coś na to spotkanie kupuje, słodycze i coś konkretniejszego, więc pieniądze, które na to przeznaczaliśmy, zbieramy i przekazujemy siostrom prowadzącym dom dla bezdomnych – tłumaczy o. Syrach Janicki OFM, wykładowca duchowości w seminarium w Katowicach-Panewnikach. Wyjaśnia, że braciom towarzyszą dodatkowe modlitwy pokutne. Ponadto w każdy piątek w Wielkim Poście spożywają jeden posiłek w milczeniu. – Tak robiliśmy w poprzednich latach, natomiast co będzie w tym roku, dopiero ustalimy. Tu chodzi o umartwienia wspólnotowe, niezależnie od postanowień, które każdy podejmuje osobiście – zauważa franciszkanin.

Nie marnuj cierpienia

Podejście do praktyk pokutnych w różnych zgromadzeniach jest odmienne, jednak we wszystkich stanowią one ważny element życia duchowego. U Misjonarek Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej podkreśla się osobistą decyzję w podjęciu danego postanowienia. – Nasz założyciel o. Ignacy Posadzy mówił, żebyśmy były pomysłowe w podejmowaniu wyrzeczeń. Istotne jest wypełnianie codziennych obowiązków bez narzekania, przyjmowanie z otwartością i gotowością tego, co wynika ze ślubów i co przynosi każdy dzień. To, co trudne, mamy jednoczyć z krzyżem Pana Jezusa, żeby „nie marnować cierpienia” – wyjaśnia s. Magdalena Wielgus MChR. Zaznacza, że założycielowi zależało na zdrowej pomysłowości, żeby każda z sióstr dostrzegła u siebie, co dla niej jest przestrzenią ofiary, i żeby chętnie ją podejmowała. Co ważne, umartwienie to ma się odbywać bez zwracania na siebie uwagi, bez cierpiętnictwa, ale z miłością. Siostry praktykują też wspólnotowe posty, najczęściej podejmowane w konkretnych intencjach. – Na przykład wczoraj miałyśmy post w intencji pokoju na Ukrainie. Mamy też całoroczny post w intencji powołań. Rozpisujemy kalendarz na cały rok i siostry wpisują się na dzień postu – tłumaczy. Dodaje, że w Wielkim Poście każda wspólnota siada razem i wspólnie podejmuje jakieś wyrzeczenie, łącząc je z dziełem miłosierdzia.

– Myślę, że takie formy postu są możliwe do praktykowania dla każdego, szczególnie przyjmowanie w zaufaniu Panu Bogu, z radością i miłością tego, co przynosi każdy dzień. Dobrze jest nadać temu określoną intencję – radzi s. Magdalena.

Nie marudzić

Podobnie do kwestii umartwienia podchodzą pallotyni. – Założyciel zgromadzenia św. Wincenty Pallotti był człowiekiem pokuty, ale to, co robił, wyszło na jaw dopiero po jego śmierci – głęboko przeżywał mękę Pańską, nosił włosienicę, biczował się… Znane to było jednak tylko Bogu. Natomiast członków zgromadzenia nie zobowiązywał do jakichś specjalnych umartwień – mówi br. Mirosław Myszka SAC. – Owszem, podejmujemy praktyki postne, ale one zależą od dyrektora domu. Na przykład we wspólnocie, w której teraz jestem, mamy więcej dni postnych: trzy w tygodniu. Zawsze też jesteśmy nastawieni na to, żeby trudności dnia codziennego przyjmować jako dane od Boga. Żeby nie marudzić, nie narzekać i nie uważać się za szczególnie doświadczonego. Każdy we wspólnocie ma coś innego, z czym musi się zmagać. Chcemy przyjmować to w duchu pokuty za swoje grzechy i za grzechy innych. Poddanie swojego zdania pod osąd wspólnoty to także okazja do umartwienia. Pewnie każdy z nas ma takie sprawy, które przyjmuje w duchu posłuszeństwa i miłości, na przykład trudności zdrowotne – zauważa pallotyn.

Zapraszam ciało

Jakie znaczenie mają wszystkie te umartwienia? Siostra Agnieszka podaje przykład jednej z młodszych sióstr. – Powiedziała mi: „Chodzi o to, żeby zaprosić ciało do tego, co praktykuję na modlitwie”. A co ja mówię Panu Bogu na modlitwie? Że Go kocham, że chcę oddać dla Niego wszystko, chcę służyć tak jak On, chcę przebaczać jak On, chcę stawać w prawdzie, bo prawda mnie wyzwoli. Chodzi o to, żeby wszystkie te pobożne myśli wprowadzić w praktykę codzienności, czy to przez przeproszenie za to, w czym nie dostaję, czy to przez „zaproszenie ciała” gestem rozkrzyżowanych rąk – wyjaśnia. – Ten gest mówi, że z Chrystusem chcę się dać ukrzyżować. Ma to sens, że gesty te wykonuję przed wspólnotą, bo jeśli wspólnota je widzi, ma prawo ode mnie wymagać: „Słuchaj, pokazujesz nam, że chcesz się upodobnić do Chrystusa ukrzyżowanego, więc bierzesz za to odpowiedzialność” – uważa karmelitanka.

– Jeśli człowieka jakieś postanowienie kosztuje, to też w naturalny sposób kieruje go do Pana Boga, bo bez Bożej łaski trudno byłoby wytrwać – wskazuje o. Syrach. W jego przekonaniu taką formę można zastosować w rodzinie – na przykład w Wielkim Poście nie jemy słodyczy czy paluszków, a zaoszczędzoną kwotę przeznaczamy na biednych czy na inny dobry cel. Albo że w niedzielę nie włączamy telewizora. – Oczywiście oprócz tego każdy indywidualnie może podjąć jakieś umartwienie. Istotna jest w tym wszystkim intencja nadprzyrodzona. W poście nie chodzi przecież o fitness, tylko o nawrócenie – wskazuje zakonnik.

Ania, piątek!

Czy zakonne praktyki pokutne są do zastosowania w życiu świeckich? – Myślę, że wszystkie – ocenia s. Gabriela. – Wzajemne przeproszenie – jak najbardziej. Można też zorganizować w rodzinie rodzaj dnia skupienia, podczas którego ograniczamy rozmowy. To działa w dwie strony. Ja od rodzin przejęłam praktykę wyrzeczenia się czegoś słodkiego, kawy czy herbaty. Albo piątkowe milczenie – wyłączenie radia, telewizora. Mój tata to praktykował. Wchodził do mojego pokoju i mówił: „Ania, piątek”. I wychodził. Wiedziałam, że ma na myśli wyłączenie magnetofonu i radia. Ale zostawiał mi wolność. I mam do dzisiaj w głowie: „Ania, piątek”. Wiele czerpię od świeckich i dostosowuję to do swoich warunków. Na przykład teraz muszę się pokornie dostosować do choroby nowotworowej. Przy zmęczeniu, jakie czuję, przy chemii, którą biorę, narzucę sobie rytm modlitwy, pracy i wyrzeczenia w ciągu dnia. Co z tego, że mnie boli? Jeśli koleżanka chora na raka wstaje, bo dzieci tego wymagają, to ja wstanę, choć też jest mi trudno. Przez godzinę pracuję. Koniec. Słaba jestem, okej, ale mogę zrobić coś w granicach moich możliwości. Nie chcę, żeby choroba doprowadziła mnie do stanu, w którym myślę tylko o sobie. I to pragnę Panu Jezusowi ofiarować. Pragnę tego ze względu na Niego. Ze względu na to, że widzę, co się dzieje: że świat potrzebuje modlitwy i ofiary – i jakąś cząstkę w to wnoszę. Wydaje mi się, że możemy się nawzajem obdarować. Cenię sobie przyjaźń każdego człowieka, który kocha Jezusa i pokazuje mi swój pomysł na tę miłość.•

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

+++

Wielki reset

Rozdzieranie serca, a nie szat, o którym pisał w swoim proroctwie Joel, jest w istocie poszerzeniem swojej wewnętrznej przestrzeni. W tym: dla drugiego człowieka.

EAST NEWS

***

Po śmierci wszystkich pięciorga dzieci pogrążeni w żałobie rodzice postanawiają się rozstać. Ona wstępuje do zakonu. On – już po jej śmierci – zostaje jezuitą, księdzem. I choć nie pożyje długo jak na obecne standardy (umrze w wieku 45 lat), przeżyje „czasów wiele”, owocnie głosząc słowo Boże i promując idee trzeźwościowe. Przed samym wstąpieniem do zgromadzenia napisze wiersz, który pośród wielu jego dzieł rozbrzmiewać będzie najczęściej w kościołach w okresie Wielkiego Postu. „W krzyżu cierpienie” – czy jest bardziej, czy mniej popularne niż „Chwalcie łąki umajone”, trudno rozstrzygnąć. Ale co do tego, jak bardzo słowa tego wiersza wypływały z życiowego doświadczenia Karola Antoniewicza, wątpliwości mieć nie należy żadnych.

Dumny proch i rozdarte serce

Dziś jego kazania nie cieszyłyby się być może wielkim powodzeniem, a krytyków znalazłoby się co niemiara. Utyskiwaliby na pesymistyczny obraz kondycji ludzkiej, straszenie piekłem i tak dalej. Choć wciąż chętnie pochylamy głowy w Popielec, aby je posypano popiołem, na zbyt głęboką refleksję nad tym, czy prochem jesteśmy i w proch się obrócimy, czasu nam brakuje. A jednak ten poetycki szlif Antoniewicza sprawił, że odnaleźć w jego kazaniach można naprawdę perełki. Choćby taką: „O dumny prochu! O człowieku, wielkie nic! Pamiętaj, że kamień grobowy to ów kamień malarski, który wszelkie kolory na proch rozciera. Wglądnij w mogiły; przypatrz się tym kościom rozsypanym i odgadnij barwy, którymi te prochy się niegdyś odznaczały. To, co wszyscy ludzie, wszystkie pokolenia nie potrafiły, to śmierć uczyniła. Równość prochów żyjących jest marzeniem, równość prochów umarłych jest prawdą!”. Wiem, te wszystkie kości i mogiły charakteryzowały kaznodziejstwo czasów minionych, dzisiaj podkreślalibyśmy przede wszystkim to, że Chrystus cierpiał i zmartwychwstał, żeby te kości w ostatecznym rozrachunku znów mogły stać się ciałem. Ale ta „równość prochów” intryguje. Trzeba nam sobie bowiem zdać sprawę z tego, że nawrócenie dotyczy wszystkich i nie warto tracić czasu na mrzonki o tym, że kiedyś tam to na pewno się nawrócę. A tym bardziej na wmawianie sobie, że inni mają grzechy o wiele poważniejsze.

Prorok Joel trochę płata figla biblistom, którzy mają kłopot z ustaleniem, kiedy właściwie żył. Drugi z grona dwunastu proroków mniejszych, odczytywany w Środę Popielcową, otwiera Wielki Post i robi to w bardzo dramatycznym stylu: „»Nawróćcie się do Mnie całym swym sercem, przez post i płacz, i lament«. Rozdzierajcie jednak serca wasze, a nie szaty! (…) Na Syjonie dmijcie w róg, zarządźcie święty post, ogłoście uroczyste zgromadzenie. Zbierzcie lud, zwołajcie świętą społeczność, zgromadźcie starców, zbierzcie dzieci i ssących piersi! Niech wyjdzie oblubieniec ze swojej komnaty, a oblubienica ze swego pokoju! Między przedsionkiem a ołtarzem niechaj płaczą kapłani, słudzy Pańscy!” (2,12-16). Z dużą dozą sceptycyzmu podchodzę do legend o świętych, którzy już jako niemowlęta w dni postne nie ssali matczynej piersi, ale ten obraz prorocki ma podstawowe przesłanie: lud musi się zgromadzić w całości, zjednoczyć od najstarszego do najmłodszego – kobiety i mężczyźni, młodzi i starzy, kapłani i świeccy. Chodzi w istocie o wielki „reset”, metaforycznie nawiązując do współczesnych realiów. O powrót do pierwszej miłości. Nigdy, ale to absolutnie nigdy nie nastanie epoka, w której Lud Boży będzie mógł pozostać obojętnym, niezainteresowanym tematyką nawrócenia i postu. Jeśli takim by się stał, przestanie być Ludem Bożym. Rzecz jasna należy właściwie rozkładać akcenty – nie o strach przed rozsypanymi pozostałościami naszych ciał symbolizującymi przemijalność człowieka tu chodzi, ale o zaufanie Zbawicielowi, autentyczne zainteresowanie tym, co dla tego człowieka zrobił i jaka powinna być odpowiedź na to zbawcze dzieło.

Stracić wszystko

Kiedy człowiek traci wszystko i staje na krawędzi, ma szansę doświadczyć siebie w szczególny sposób, bez jakichkolwiek zabezpieczeń. Antoniewicz musiał najpierw utracić piątkę najdroższych dzieci i pożegnać ukochaną żonę, zanim napisał: „W krzyżu miłości nauka”. Jest w tej traumatycznej sytuacji tracenia jednak pewien aspekt pouczający. To powszechne, że ludzie, którzy na skutek traumy wojny czy głodu utracili cały swój dobytek, zaczynają rozumieć, jak mało cenili najprostsze rzeczy. Dopiero wtedy, kiedy ci zabraknie chleba albo dachu nad głową, zaczynasz żałować, że nigdy nie podziękowałeś Bogu za to, że każdego dnia miałeś co włożyć do miski i gdzie położyć się spać. Ba – nasza rozbujała w pożądaniu konsumpcji cywilizacja mało w rzeczywistości rozumie z traumy tych, których jest na tym świecie więcej: głodnych i bezdomnych. To wszystko daleko, nie za bardzo realne; siedząc w klimatyzowanym pojeździe w coraz większym korku, trudno się na tym skupić. Tymczasem to „rozdzieranie nie szat, a serca”, o którym napisał Joel, jest de facto zadaniem poszerzenia przestrzeni swojego serca, w tym na innych. I w pewnym sensie o tracenie tu chodzi, dobrowolne pozbawianie się tego, czym się dysponuje. Żeby podzielić chleb z głodnym, trzeba uszczknąć z własnej kromki; żeby wysłuchać strapionego, trzeba poświęcić mu kawałek swojego własnego, tak cennego czasu. Wydaje się, że w jakiś sposób czyni się tym samym siebie samego biedniejszym. To pozór – każdy, kto choć raz w życiu bliźniemu pomógł, doświadczył zapewne tej wyzwalającej mocy tracenia. W istocie stajesz się bogatszym!

Tegoroczny cykl wielkopostny w „Gościu Niedzielnym” jest zaproszeniem do… wzbogacenia się. Nie bez przyczyny. Wyalienowani i skupieni na samych sobie zapominamy często o tych obok nas, którzy się smucą, doświadczają niesprawiedliwości czy popadają w zwątpienie. Sami płacimy za tę ślepotę wobec potrzebujących cenę wysoką, bo człowiek skoncentrowany na sobie o wiele częściej popada w smutek i przygnębienie, jest po prostu nieszczęśliwy.

W krzyżu nauka

Uczynki miłosierne w katechizmach pojawiały się od setek lat, aczkolwiek dziwi fakt, że w obowiązującym obecnie Katechizmie Kościoła Katolickiego pominięto… pierwszy z nich, czyli „grzeszących upominać”: „Pouczać, radzić, pocieszać, umacniać, jak również przebaczać i krzywdy cierpliwie znosić – to uczynki miłosierdzia co do duszy” (2447). Franciszek w swojej bulli ogłaszającej Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia 2015, zatytułowanej Misericordiae vultus, napisał jednak: „Nie zapominajmy o uczynkach miłosierdzia względem ducha: wątpiącym dobrze radzić, nieumiejętnych pouczać, grzeszących upominać, strapionych pocieszać, urazy chętnie darować, przykrych cierpliwie znosić, modlić się za żywych i umarłych”. I słusznie, bo już święty Tomasz z Akwinu w „Sumie teologicznej” stwierdził, że braterskie upomnienie jest wyraźniej nawet niż leczenie chorób cielesnych lub uratowanie od biedy drogą wsparcia, uczynkiem miłości. Nie wolno o tym zapomnieć, ale i trzeba mieć w pamięci, że autentyczne upominanie powinno zawsze wypływać z miłości i prawdziwą miłość wyrażać.

„W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie, w krzyżu miłości nauka”. Ta triada: cierpienie–zbawienie–nauka miłości, jak się wydaje, po prostu odzwierciedla dzieło Chrystusa. Cierpiał za nas, zbawił nas, nauczył nas miłości. Szczerze jednak mówiąc, nie za bardzo w codziennym życiu przemawia do nas to ostatnie. Owszem, wielu uznaje Go za wzór do naśladowania. Historia bogatego młodzieńca, na którego spojrzał z miłością, powiela się każdego dnia. Odchodzimy zasmuceni, bo utrata tego, do czego jesteśmy przywiązani, wydaje się nie do zaakceptowania. I to jest prawdziwy dramat, bo żeby faktycznie za Jezusem iść i nie zboczyć z drogi, trzeba przyjąć do wiadomości, że jest to Ten, który niesie krzyż. •

ks. Adam Pawlaszczyk/Gość Niedzielny

+++

Nadzieja w Miłosierdziu. Cud w otchłani. Eucharystia

„Życie to podróż, w trakcie której stopniowo wypuszczamy pamięć z rąk”.

Wikimedia

***

Chodź, opowiem ci o miłosierdziu. Dziś powinno to zabrzmieć raczej: chodź, zaprowadzę cię do Miłosierdzia. Ale najpierw opowiem. Bo zanim ruszymy w podróż, warto, żebyś wiedział, że droga sama w sobie jest zawsze wynikiem decyzji. Trzeba wstać, czasem założyć buty, a czasem nie, zamknąć za sobą jakieś drzwi. I iść. W tej drugiej części opowieści o miłosierdziu będzie to droga ku największej tajemnicy miłosierdzia, jaka istnieje, kiedykolwiek istniała i kiedykolwiek zaistnieje. Nigdy już na tej ziemi nie pojawi się większa, bardziej przemieniająca, skuteczniejsza. Ta tajemnica nazywa się Eucharystia.

Cud w otchłani

W 1979 roku kardynał Józef Ratzinger napisał list pasterski na Wielki Post, który rozpoczął od pewnej opowieści. Poznaj ją: „Poległy w czasie II wojny światowej rosyjski żołnierz nosił w swojej torbie następującą modlitwę: »Słyszysz mnie, Boże? Nigdy jeszcze w moim życiu nie rozmawiałem z Tobą. Ale dziś chcę Cię pozdrowić. Ty wiesz, że od mojej najwcześniejszej młodości wmawiano mi, że nie istniejesz, a ja byłem tak głupi, że w to uwierzyłem. Jeszcze nigdy nie przyjąłem do wiadomości piękna Twojego stworzenia i dopiero dziś to piękno rozpoznałem, kiedy nagle otwarła się przede mną przepaść: rozgwieżdżone nade mną niebo (…). To cud, że w otchłani potwornego piekła ujrzałem światło i że mogłem Cię dziś zobaczyć«”.

Owszem, ziemia jest ziemią, niebo – niebem, a piekło – piekłem. Czy jednak czasami nie zdaje ci się, że ludzie na ziemi gotują sobie nawzajem piekło? Czasami robią to sami sobie, usiłując następnie dociec przyczyn sytuacji, w jakiej się znaleźli, i nie potrafią. Wiedzą jedynie, że tkwią w jakimś piekle, które jest dla nich nie do zniesienia. Pierwszy akapit tej opowieści o miłosierdziu i zarazem początek podróży to uznanie, że pośród wielu piekieł, które człowiek nagminnie sobie kreuje, może – dzięki Miłosierdziu – ujrzeć światło. Może zobaczyć Boga. Oraz że zawsze jest to cud. Nazywa się Eucharystia.

Bóg-człowiek: historia cudu

Relacje pomiędzy Bogiem i Jego stworzeniem zawsze były skomplikowane. Człowiek taki był i jest. Pustynny kurz w Egipcie – wdychany przez Izraelitów i mieszający się z ich potem oraz krwią podczas morderczego wyrabiania cegieł – na drzwiach egipskich domów nieskropionych krwią baranka dopuszczał do nich anioła śmierci. Wszystko, co pierworodne, poniosło śmierć. Nie wystarczyła jednak ta śmierć do przemiany twardego serca faraona. W drodze przez pustynię do wymarzonej ojczyzny wędrowcy wołali o chleb, potem o mięso, potem o wodę, z gorzkim wyrzutem pod adresem Boga, który ustalił wysoką cenę za wolność. Nie wystarczył ten chleb nazwany „pokarmem mizernym”, by przemienić serce Bożego ludu, trzeba było palącego jadu węży, by skamieniałe serca przyjęły prawdę o kosztach, które trzeba ponieść, żeby stać się wolnym wewnętrznie. Cała historia wypełniona jest tego typu przykładami, aż do pamiętnej wieczerzy wyprzedzającej wydarzenia, w czasie której Jezus wziął chleb i wino, a odmówiwszy dziękczynienie…

Twardy, wyschnięty chleb, nawet jeśli jest trudniejszy do przełknięcia, wciąż – po odpowiedniej obróbce – nadaje się do zjedzenia i może stanowić pokarm. Ale na twarde, wyschnięte serce pomóc może jedynie cud. Dlatego właśnie dał nam Bóg Eucharystię… Zrozumieć, że przynależy ona raczej do porządku wspólnoty, której została podarowana, niż do przestrzeni indywidualnego spotkania z Bogiem. Co nie oznacza, że osobiste z Nim spotkanie nie jest tu istotne. Nauczyć się go jednak można tylko i wyłącznie od mądrej matki.

Matka nauczająca

Przyszły papież w 1979 roku na wątku „uczenia się” oparł właściwie cały swój pasterski list. „Nikt nie uczy się sam mówić” – stwierdził, dodając: „Nauczyliśmy się tego od naszej matki, od wspólnoty tych wszystkich, którzy wprowadzali nas w życie”. Słowo „matka” jest i będzie kluczowe dla tej refleksji. Trzeba je odnieść do Kościoła, który w XXI wieku ocenia się według rozmaitych kryteriów, najczęściej oddających jego słabe strony, zaprzeczających nadprzyrodzonemu pochodzeniu, a przede wszystkim… macierzyństwu. Obraz, który się z tych ocen wyłania, jest nieprawidłowy i wywołuje – co zrozumiałe – nieprawidłowe reakcje. Przynajmniej w pewnych częściach świata. Tymczasem Kościół był, jest i będzie matką. Przedziwna to zbieżność, ale dokładnie w tym samym okresie, w którym przyszły Benedykt XVI kierował do wiernych swój pasterski list, Jan Paweł II kończył swoją pierwszą encyklikę (Redemptor hominis) słowami: „Kiedy przeto u początku nowego pontyfikatu myśli moje i serce skierowuję ku Odkupicielowi człowieka, przez to samo pragnę wejść i wniknąć w najgłębszy rytm życia Kościoła. Jeśli bowiem Kościół żyje swoim własnym życiem, to tylko dzięki temu, że czerpie je od Chrystusa, który zawsze tego tylko pragnie, abyśmy to życie mieli – i mieli w obfitości (por. J 10,10). Równocześnie ta pełnia życia, która jest w Nim, jest dla człowieka. Kościół przeto, jednocząc się z całym bogactwem Tajemnicy Odkupienia, najbardziej staje się Kościołem żywych ludzi – żywych, bo ożywianych od wewnątrz działaniem Ducha Prawdy (J 16,13), bo nawiedzanych miłością, którą Duch Święty rozlewa w sercach naszych (por. Rz 5,5). Celem wszelkiej w Kościele posługi – apostolskiej, duszpasterskiej, kapłańskiej, biskupiej – jest zachować tę dynamiczną spójnię Tajemnicy Odkupienia z każdym człowiekiem. Kiedy uświadamiamy sobie to zadanie, wówczas jeszcze lepiej zdajemy się rozumieć, co to znaczy, że Kościół jest matką” (RH 22). Nie jest przypadkiem, że właśnie tę prawdę zawartą w „Odkupicielu człowieka” (cudzysłów można by pominąć, prawda?) przyszły święty Jan Paweł II umieścił w swoim programowym dokumencie. Jej poetycki zapis odnaleźć można na Lateranie, w baptysterium zbudowanym w IV wieku. To słowa świętego Leona Wielkiego: „Tutaj rodzi się lud ze szczepu Bożego, przeznaczony do nieba, poczęty w wodach płodnych Duchem. Matka Kościół w dziewiczym porodzie wyda na świat tych, których poczęła za sprawą Ducha Świętego”.

Bóg niewymyślony

Jeżeli mówienia uczymy się od matki, to i modlitwy, twierdzi Ratzinger: „Jeśli ktoś sam chce wymyślić Boga, to wtedy pozostaje właściwie zawsze wymyślony Bóg, o którym z pewnością nie może on wiedzieć, czy teraz rzeczywiście się przysłuchuje i odpowiada. Izolowany i izolujący się człowiek pozostaje w końcu opuszczony i samotny. Prośba Charles’a de Foucauld o rozpoznanie Boga została wysłuchana w momencie, kiedy prawie wbrew swojej woli poszedł do konfesjonału, właściwie tylko po to, aby się doinformować, ale kapłan nakłonił go, by zamiast tego wykorzystać sytuację kryzysową, wyznać grzechy i otrzymać rozgrzeszenie. I kiedy nie szukał już sam swojego Boga, lecz rozmawiał z Kościołem, rozwiązał się jego język i jego oko się otworzyło: mógł widzieć i modlić się. Także języka modlitwy musimy się nauczyć na wspólnej modlitwie i we wspólnocie z matką, z Kościołem; tylko w ten sposób modlimy się nie do wymyślonego przez nas samych boga, lecz do Boga, który się ukazał i który przez Chrystusa i jego Ducha wkłada nam samym słowa modlitwy do ust i do serca. Modlić się oznacza współmodlić się z wierzącymi wszech czasów, którzy nam niejako użyczyli najpierw swojego głosu i swoich słów. Oczywiście te słowa wyprzedzają nas, są o wiele za wielkie, byśmy je mogli duchowo wypełnić. Jednak ważne jest, byśmy dali się im porwać. Musimy mierzyć się z tymi słowami. Musimy pozwolić, by nas przemieniły. To właśnie należy do modlitwy, byśmy przez wspólną modlitwę z Kościołem wyszli z ciasnoty naszego »ja« i stali się innymi ludźmi”. Najdoskonalszym sposobem tego wychodzenia z ciasnego indywidualizmu i najdoskonalszą modlitwą Kościoła jest Eucharystia.

My nie możemy żyć

To jeden z najważniejszych akordów Symfonii Miłosierdzia. Nie da się opowiedzieć o Miłosiernym, jeśli nie przyprowadzi się słuchacza do ołtarza. W innym przypadku będzie to opowieść niepełna. Chodź, opowiem ci o Miłosierdziu, a właściwie ona – Faustyna – ci opowie. Podróż w kierunku tego Misterium jest zawsze jak droga ku Porankowi. Ty, jak wędrowiec ku światłu, słuchaj: „Kiedy miałam Hostię w ręku, odczułam taką moc miłości, że przez cały dzień nie mogłam nic ani jeść, ani wrócić do przytomności”. „Najuroczystsza chwila w moim życiu to chwila, w której przyjmuję Komunię świętą”. „Tu serce moje złączone z Twoim staje się jedno, tu już nie istnieją żadne tajemnice, bo wszystko Twoje – moim jest, a moje – Twoim. Oto wszechmoc i cud Twojego miłosierdzia”. „Aniołowie, gdyby zazdrościć mogli, toby nam dwóch rzeczy zazdrościli: pierwszej – to jest przyjmowania Komunii św., a drugiej – to jest cierpienia”. Te bardzo osobiste wyznania zapisane w „Dzienniczku” niech będą pierwszym krokiem podróży. Drugim niech się stanie wejście w prawdę o życiu Kościoła. „My nie możemy żyć bez Eucharystii” – mówili pierwsi chrześcijanie, łapani przez wrogów w trakcie Eucharystii i pouczani przez „przyjaciół”, że powinni na nią nie chodzić, jeśli chcą zachować życie. Znamienne, jak bardzo daleko odeszliśmy od tej prawdy, że nie możemy bez Eucharystii żyć. Opowiadanie o Miłosierdziu, snucie refleksji o nim, śpiewanie hymnów na jego cześć nie ma najmniejszego sensu, jeśli nie powiąże się go z tym największym cudem, jakim jest Eucharystia. Oddzielanie tej prawdy od prawdy o Kościele może co najwyżej spowodować dezinformację. Zdeformować obraz jak w krzywym zwierciadle. Nie wystarczył chleb nazwany „pokarmem mizernym”, by przemienić serce Bożego ludu? Potrzeba było palącego jadu węży, by skamieniałe serca przyjęły prawdę o kosztach, które trzeba ponieść, żeby stać się wolnym wewnętrznie? Na twarde serce pomóc może jedynie cud, dlatego Bóg dał nam Eucharystię. I dlatego uczynił nas Kościołem. „Życie to podróż, w trakcie której stopniowo wypuszczamy pamięć z rąk” – jako motto tej opowieści o podróży z książki japońskiej autorki Sanaki Hiiragi „Fotograf utraconych wspomnień” nadaje się doskonale do podsumowania. Czyż Eucharystii nie nazywamy Pamiątką? Nazywamy. Pamięć, stopniowo wypuszczana przez nas z rąk, wydaje się w naturalny sposób skazana na zaniki. Izraelici na pustyni wybiórczo wspominali zaledwie garnki pełne mięsa, zapominając o cięgach od egipskich biczów na plecach. Pamiątka, w której możemy uczestniczyć każdego dnia, która co minutę powtarza się na milionach ołtarzy całego świata, czyni z nas uczestników cudu i świadków największego objawienia Miłosierdzia Bożego w historii.

ks. Adam Pawlaszczyk/Gość Niedzielny

***

Wynagradzamy za grzechy popełnione w naszej Ojczyźnie i modlimy się o wypełnienie się w niej Woli Bożej

***

Inicjatywa 24 Godzin Męki Pańskiej – ze szczególną intencją: za Polskę – została zapoczątkowana w sierpniu 2022 r. w jednej z parafii w Polsce i początkowo miała odbywać się tylko tam, ale najwyraźniej Boża Opatrzność chciała inaczej, bo już w następnym roku Męka została zaszczepiona w kolejnej parafii. Momentem przełomowym była ta organizowana w Siemianowicach Śląskich w październiku 2023 roku, kiedy to dołączyło kilkadziesiąt miast w całej Polsce, w których również odbyło się to nabożeństwo.

​

To pokazało, że polscy katolicy mają silną wolę zjednoczenia się we wspólnej modlitwie za Ojczyznę, którą kochają i której los nie jest im obojętny a Zbawiciel pragnie, aby na każdy skrawek polskiej ziemi, na każde miasto i na każdą wioskę spłynęła Jego drogocenna Krew, by je pobłogosławić i ochronić!

Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej
ul. Kościelna 4

piątek 14.03.2025
godz. 16:00 – rozpoczęcie
godz. 18:00 – Eucharystia

sobota 15.03.2025
godz. 12:00 – Eucharystia
z przekazaniem Płomienia Miłości NSM
godz. 17:00 – zakończenie

Prowadzenie rozważań: Aleksandra Barnat, Rafał Piech, Tomasz Ustowski, Hanna Gwizdała
Oprawa muzyczna: Michał Niemiec,
o. Josip Magdić

***

24 Godziny Męki Pańskiej za Polskę

BAZYLIKA NARODZENIA NMP W GIETRZWAŁDZIE

Podczas nabożeństwa o charakterze ekspiacyjnym wynagradzamy za wszystkie grzechy popełnione w naszej Ojczyźnie, zwłaszcza za grzechy: zbrodni wobec nienarodzonych dzieci, nieczystości, apostazji, nienawiści, podziałów, kłótni i nieprzebaczenia, pijaństwa, rozwodów, niegodnego przyjmowania Komunii Świętej, zdrady Narodu. Żyjemy dziś w czasach największej apostazji, czyli odejścia od Boga. Sekularyzacja państw Zachodu jest faktem. Polska, choć uważana za ostoję katolicyzmu, też stopniowo ulega tej fali. Coraz więcej ludzi, także tych deklarujących się katolikami, żyje tak, jakby Pana Boga nie było i opowiada się za strukturami zła w swoich wyborach. Czas, w którym przyszło nam żyć, jest czasem bezkompromisowej walki duchowej. Ale co gorsza, nawet ludzie wierzący nie zawsze to widzą, trwając w stanie uśpienia i letargu. A przecież wiele proroctw mówi o szczególnej misji, jaką Polska ma odegrać wobec innych narodów. Jakże się to stanie, skoro widzimy, że sprawy w naszym kraju idą w tak złym kierunku? Będziemy modlić się, prosząc o wstawiennictwo: Maryję Królową Polski, Świętego Michała Archanioła, Anioła Stróża Polski, patronów Polski, a zwłaszcza św. Andrzeja Boboli, polskich świętych i błogosławionych oraz dusz w czyśćcu cierpiących naszych rodaków. Dziś mało kto wzywa do pokuty i nawrócenia. Bezprecedensowym wydarzeniem w dziejach Kościoła w Polsce była zorganizowana w 2016 r. Wielka Pokuta – największe w historii chrześcijaństwa nabożeństwo przebłagalno-ekspiacyjne, które zgromadziło pod wałami klasztoru jasnogórskiego ponad 140 tysięcy wiernych. Zebrali się, by prosić Boga o wybaczenie grzechów swoich oraz całego Narodu. Wierzymy, że tamto wydarzenie nie było ostatnim, ale zapoczątkowało akty kolejnych wynagrodzeń. Będziemy zatem modlić się w duchu i w łączności z Wielką Pokutą, aby kontynuować to wielkie dzieło ekspiacji. Podczas modlitwy o uwolnienie Polski spod mocy ciemności, które zostały wypowiedziane 15 października 2016 r., padły m.in. takie słowa:

„Ojcze, Boże Wszechmogący, nadszedł już czas, aby raz na zawsze odwrócić się od grzechów naszych i naszych nieprawości, które ranią Twoje Ojcowskie Serce, od szatana, księcia tego świata, ojca kłamstwa i iluzji, a zwrócić się całym sercem do Ciebie. Pragniemy jak mieszkańcy Niniwy dzisiaj błagać Cię o przebaczenie naszych grzechów, win i nieprawości. Za św. Janem Pawłem II wołamy: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze tej ziemi!”. Niech Jego oczyszczający i uświęcający płomień zstąpi teraz na nas tu obecnych, na wszystkich Polaków mieszkających na tej ziemi i poza jej granicami”.

Dlatego i my powtórzymy te słowa oraz inne fragmenty tej potężnej modlitwy, rozpalając wielki płomień, czego konkretnym wyrazem będzie wieńczące nasze spotkanie nabożeństwo przekazania Płomienia Miłości Niepokalanego Serca Maryi.

Zawalcz z nami o Polskę!

🇵🇱 TRANSMISJA ON-LINE: kanał YT VICONA

Telewizja Chrystusa Króla

Echo Boga FIAT

Wobroniewiary

Sanktuarium Maryjne w Gietrzwałdzie

🇵🇱 STRONA WYDARZENIA: www.vicona.pl/24

+++

5 marca

Środa Popielcowa rozpoczyna okres Wielkiego Postu

fot. Wojciech Łączyński/Archidiecezja Warszawska

***

Środa Popielcowa posiada szczególną liturgię. W kościołach celebrowane są Msze św. z obrzędem posypania głów popiołem.

Podczas liturgii kapłan błogosławi popiół, a następnie posypuje nim głowy wszystkich uczestniczących w Eucharystii.

Ten gest przypomina o pokucie i o nawróceniu.

***

Tego dnia, jak również w Wielki Piątek, katolików obowiązuje post ścisły.

• od 14 roku życia – wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych (jak we wszystkie piątki całego roku) oraz post ścisły 

• osoby między 18 a 60 rokiem życia – spożycie trzech bezmięsnych posiłków tego dnia, w tym jednego do syta).

***

Na czym polega sens postu?

Post nie oznacza tylko tego, by jeść mniej oraz nie jeść mięsa. Sens postu polega także na tym, by poświęcić mniej czasu na przygotowanie potraw – dziś mięso można zastąpić wieloma wykwintnymi daniami, a w te dni chodzi o świadome odmówienie sobie jakiejś przyjemności. W dni postne chodzi przede wszystkim o pokutę, którą jako katolicy jesteśmy zobowiązani podjąć. (Kodeks Prawa Kanonicznego)

***

Katolicy są zobowiązani do uczestniczenia we Mszy świętej w każdą niedzielę i w święta nakazane. Katechizm Kościoła Katolickiego przypomina: „wierni zobowiązani są do uczestniczenia w Eucharystii w dni nakazane, chyba że są usprawiedliwieni dla ważnego powodu (np. choroba, pielęgnacja niemowląt) lub też otrzymali dyspensę od ich własnego pasterza. Ci, którzy dobrowolnie zaniedbują ten obowiązek, popełniają grzech ciężki” (art. 2181).

Środa Popielcowa nie należy do świąt nakazanych, dlatego katolicy nie są zobowiązani do uczestniczenia tego dnia we Mszy świętej i nie popełniają grzechu ciężkiego, jeśli nie przyjdą na Eucharystię.

+++

W Środę Popielcową Msza święta z ceremonią posypania głów popiołem będzie o godz. 20.00 w kościele św.Piotra

+++

„Prochem jesteś i w proch się obrócisz”.

+++

Skąd wzięły się Środa Popielcowa i Wielki Post?

Wielki Post to czas modlitwy, wyciszenia, osobistej odnowy i nawrócenia. Rozpoczyna się w Środę Popielcową i trwa aż do Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek. Skąd wzięły się Środa Popielcowa i Wielki Post? Czy zawsze i wszędzie trwał 40 dni? Jak kiedyś wyglądał obrzęd posypania popiołem?

Dlaczego Wielki Post trwa 40 dni?

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa poszczono tylko przez 40 godzin w Wielki Piątek i w Wielką Sobotę – mówi o. prof. Bazyli Degórski, patrolog, z Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu w Rzymie. Post trwający 40 dni poprzedzających Wielkanoc rozpowszechnił się w pierwszej połowie IV wieku – dodaje.

Pod koniec pontyfikatu Grzegorza Wielkiego (zmarł w 604 r.), ustalono rozpoczęcie Wielkiego Postu w środę poprzedzającą pierwszą niedzielę postu. W niedziele post oczywiście nie obowiązywał, a więc dodane dni dawały ważną liczbę 40 dni, która odnosi się do wydarzeń biblijnych, między innymi postu Pana Jezusa na pustyni.

Obecnie początek Wielkiego Postu zbiega się ze Środą Popielcową. Jednak nie wszędzie w Kościele katolickim i nie we wszystkich wyznaniach chrześcijańskich tak jest. Na przykład w Mediolanie i w całej jego metropolii obowiązuje obrządek ambrozjański, w którym Wielki Post rozpoczyna się o cztery dni później. Tak więc karnawał kończy się tam dopiero w sobotę. W Lombardii dniem postu i wstrzemięźliwości, który rozpoczyna Wielki Post, jest pierwszy piątek tego okresu – mówi o. prof. Degórski.

Tradycja posypywania głowy popiołem

Chcąc ustalić pojawienie się i dzieje Środy Popielcowej, trzeba dodać, że wywodzi się ona ze starochrześcijańskich rytów pokutnych ­– mówi paulin. Od połowy V wieku na początku Wielkiego Postu odbywał się obrzęd wypraszania z kościoła publicznych grzeszników. Mogli wrócić do wspólnoty dopiero po odprawieniu pokuty. Spowiadali się przed biskupem (albo jego delegatem), po czym o ustalonej porze przychodzili przed wejście do kościoła, byli wprowadzani do środka, a biskup i prezbiterzy posypywali im głowy popiołem, wypowiadając formułę biblijną: +Pamiętaj, człowiecze, że jesteś prochem i w proch się obrócisz; czyń pokutę, byś miał życie wieczne+. Biskup kropił ich następnie wodą święconą; święcił także ich szaty pokutne – wyjaśnia o. prof. Degórski. W X wieku, oprócz owych publicznych grzeszników, w tego rodzaju pokutnym obrzędzie uczestniczyli także inni wierni – dodaje.

Popiołem posypywano także głowę papieża podczas specjalnej celebracji. Nałożenie w Środę Popielcową popiołu na głowę papieża miało tradycyjnie miejsce w rzymskiej bazylice św. Anastazji na Palatynie ­– mówi o. prof. Bazyli Degórski. Z bazyliki tej ruszała następnie procesja pokutna, która boso (przynajmniej do XII w.) kierowała się do pierwszego kościoła stacyjnego u św. Sabiny na Awentynie, gdzie papież odprawiał nabożeństwo i wygłaszał homilię – dodał.

Ojciec profesor zaznacza, że świadectwa potwierdzające praktykowanie posypywania głów popiołem można znaleźć także na innych terenach. Między innymi na początku XI w. wspomina o nim anglosaski mnich benedyktyński znany jako Aelfric Grammaticus.

Ryt posypania głowy popiołem, który powstał jako praktyka związana ze zwyczajem rozpoczynania publicznej pokuty od Wielkiego Postu (od IV w.), wiązał się z używaniem włosiennicy i popiołu – mówi o. prof. Bazyli Degórski. Symbol popiołu przetrwał do naszych czasów – dodał.

Family News Service, pa/Stacja7

***

Proch z nadzieją

***

Zwyczaj posypywania głów popiołem w pierwszym dniu Wielkiego Postu ma już prawie tysiąc lat. I wciąż jest czytelny.

W słowniku synonimów „posypać sobie głowę popiołem” znaczy: przeprosić, uderzyć się w piersi, ugiąć przed kimś karku, ugiąć przed kimś głowy, uznać swoją winę, ukorzyć się, pójść do Canossy, pokajać się, upokorzyć się, skruszyć się… Popiół od wieków symbolizuje uniżenie i żal z powodu własnych błędów. Stosowano go w różnych kulturach dla wyrażenia skruchy i chęci przeproszenia albo też jako znak żałoby po śmierci kogoś bliskiego. Posypanie popiołem wyrażało także rozpacz z powodu przegranej wojny bądź skutków kataklizmu. Użycie tej symboliki w chrześcijaństwie oznacza przyznanie: Jestem słaby i sam nie jestem w stanie sobie poradzić. Uznaję swoją kruchość i niezdolność do osiągnięcia czegokolwiek bez Twojej łaski.

Na długo zanim popiół stał się elementem liturgii, stanowił znak pokuty, pokornego przyjęcia porażki. W Biblii symbol ten występuje już w Księdze Hioba. „Kajam się w prochu i w popiele” – mówi Hiob, świadom swojej małości wobec Boga. „Córo mojego narodu, przywdziej wór pokutny i kajaj się w popiele!” – wzywa Jeremiasz, a Daniel wyznaje: „Zwróciłem więc twarz do Pana Boga, oddając się modlitwie i błaganiu w postach, pokucie i popiele”. W Księdze Judyty czytamy z kolei, że Izraelici, przeżywając ciężki lęk, „upadli na twarz przed świątynią, posypali głowy swoje popiołem i odziani w wory wyciągali ręce przed Panem”. A Juda Machabeusz i jego ludzie w rozterce „pościli, włożyli na siebie wory, głowy posypali popiołem i porozdzierali swoje szaty”. Wreszcie sam Jezus, wypowiadając „biada” nad Korozain i Betsaidą, stwierdza, że gdyby w Tyrze i Sydonie działy się podobne cuda, miasta te „już dawno w worze i w popiele by się nawróciły”.

Znak popiołu

Już w starożytności, gdy wyznawca Chrystusa popełnił szczególnie ciężki grzech, otrzymywał szansę pojednania z Kościołem po odbyciu surowej pokuty. Jej wyznaczeniu towarzyszył ceremoniał, który pomagał pokutnikom uświadomić sobie ciężar ich winy, a zarazem zrozumieć, jak wielką łaskę otrzymują, mogąc odpokutować swój grzech.

Najstarsze świadectwo posłużenia się popiołem w liturgii rozpoczynającej okres pokuty pojawiło się w IX wieku w tekście benedyktyńskiego mnicha Reginone z opactwa w Prüm. Dwieście lat później na synodzie w Benewencie papież Urban II wprowadził w Kościele zwyczaj posypywania głów. Ustalono też, że popiół używany do obrzędu ma pochodzić z palm, które rok wcześniej zostały poświęcone w Niedzielę Palmową.

„Na początku Wielkiego Postu wszyscy pokutnicy, którzy podjęli lub podejmą publiczną pokutę, stawią się u wejścia do kościoła przed biskupem miasta, ubrani w wory i bez obuwia, upadłszy twarzą do ziemi, uznając się winnymi swojego stanu; mają tam być dziekani, czyli archiprezbiterzy parafii, wraz ze świadkami, czyli prezbiterami pokutników, którzy mają starannie oceniać ich zachowanie” – zapisano w Pontyfikale Rzymskim, księdze liturgicznej z XII wieku. Następnie biskup nakładał pokuty odpowiednie do rodzaju popełnionej winy, po czym wprowadzał pokutników do kościoła i wraz z innymi duchownymi padał na twarz, modląc się o uwolnienie dla nich. „Wtedy, powstawszy do przepisanej modlitwy, nakłada na nich rękę, kropi wodą święconą, nakłada najpierw popiół, a potem włosiennicę na ich głowy, a wśród lamentów i wzdychania wymierza im karę na wzór Adama, który został wygnany z raju, tak i oni za swoje grzechy zostaną wygnani z kościoła” – czytamy.

Biskup „nakłada najpierw popiół”… Dziś w liturgii nie stosuje się worów pokutnych i nie chodzi się boso, ale wciąż używa się popiołu.

Proch to nie zgliszcza

– Nasze zwyczaje pokutne są powiązane z tymi, które istniały w judaizmie. Posypywanie się popiołem oznaczało tam w ogóle pokutę. Było formą rezygnacji z ozdabiania swojego ciała dla okazania, że się pości. Tak zachowały się Judyta i królowa Estera. Obie posypały się popiołem na znak pokuty – zauważa ks. dr hab. Dominik Ostrowski. Wskazuje, że w liturgii mówi się jednak o prochu (łac. pulvis), podkreślając, że jest różnica między popiołem a prochem. – Popiół ma w moim odczuciu bardziej negatywne znaczenie niż proch. Popiół (łac. ­cinis) to są zgliszcza, to, co zostaje po spaleniu. Kiedy spalimy coś na popiół, nic już z tego nie można zrobić; to kompletna destrukcja, materiał jałowy. Myśl ta ma odbicie w pewnym ograniczeniu dotyczącym obrzędów pogrzebowych z kremacją. Jeśli powodem kremacji jest niewiara w zmartwychwstanie, a przez spopielenie własnego ciała chce się zamanifestować tę niewiarę i beznadzieję, negując teologię chrześcijańską, wtedy prawo kościelne odmawia katolickiego pogrzebu – zaznacza liturgista, przypominając, że jeśli za kremacją nie stoją sprzeczne z teologią poglądy, jest ona dopuszczalna (choć wcale nie zalecana). Zwraca uwagę, że Bóg w Księdze Rodzaju mówi do człowieka: „Prochem jesteś i w proch się obrócisz”. – Prochem, nie popiołem. Proch nie jest materią całkowicie zniszczoną. Dlatego, choć w liturgii używamy popiołu, za tym znakiem stoi proch. Popiół nie może być budulcem, natomiast z prochu, przy użyciu odpowiedniego spoiwa, można coś odbudować. Wyraża to alternatywny werset przy posypywaniu popiołem: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Oznacza to: Owszem, jesteś prochem i nawet się w proch obrócisz, ale Bóg może cię z tego prochu podźwignąć – podkreśla ks. Dominik Ostrowski.

Dla nowego życia

Chrześcijańska nadzieja udziału w zmartwychwstaniu Chrystusa przebija w treści modlitwy błogosławieństwa popiołu, która bez istotnych zmian była używana w liturgii Kościoła przez tysiąc lat, a i do tej pory się z niej korzysta. Składa się z czterech części. Pierwsza podkreśla majestat Boga i Jego łaskę, która przynosi zdrowie ciała i ducha: „Wszechmogący wieczny Boże, zmiłuj się nad pokutującymi, okaż łaskę błagającym i racz posłać świętego anioła swego, aby pobłogosławił i uświęcił te popioły, niech staną się zbawiennym lekarstwem dla wszystkich pokornie wzywających Twojego świętego imienia, którzy oskarżają siebie świadomi swoich przewinień i opłakują przed Twoją Boską łaskawością swoje złe czyny, a także pokornie i z całych sił proszą najczystszy Twój majestat, i daj, przez wzywanie najświętszego imienia Twego, aby każdy, kto będzie nimi posypany dla odkupienia swoich grzechów, dostąpił zdrowia ciała i ochrony duszy”.

Druga część nawiązuje do słów: „Prochem jesteś i w proch się obrócisz”. Jej odpowiednik w odnowionej liturgii brzmi: „Boże, Ty nie chcesz śmierci grzeszników, lecz ich nawrócenia, wysłuchaj łaskawie nasze prośby i racz w swojej dobroci pobłogosławić ten popiół, którym zamierzamy posypać nasze głowy; spraw, abyśmy uznając, że jesteśmy prochem i w proch się obrócimy, przez gorliwe pełnienie czterdziestodniowej pokuty otrzymali odpuszczenie grzechów i nowe życie na podobieństwo Twojego zmartwychwstałego Syna”.

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

***

Modlitwa na Środę Popielcową, aby dobrze rozpocząć Wielki Post

fot. ze strony: Wydział Katechetyczny Kurii Diecezjalnej w Opolu

***

Okryj mnie, Panie, swoim miłosierdziem według Twojej hojności. W ogromie Twej dobroci zamień w proch to, co powinno umrzeć dla Ciebie.

Nie pozwól, abym przywiązywał się do tego, co moje i słabe. Nie pozwól, abym odrzucił to, co od Ciebie pochodzi. Prochem jestem i wszystkie moje myśli z dala są od Ciebie.

Z bólu mówić nie potrafię! Mam jednak dobrą wolę pójścia za Twoimi wskazaniami. Nie chcę zostawiać już nic dla siebie, ale wszystko oddać Tobie i pod Twój osąd.

Marne jest moje dzieło. Po ludzku powinno dawno się rozpaść, ale Ty, Panie, masz w nim upodobanie. Podtrzymujesz je i uświęcasz. Błogosławisz każdemu dobremu postanowieniu i każdej pokucie.

Dzięki Tobie zdolny jestem do modlitwy i pokornego uklęknięcia przed Twoim majestatem. Zgięte kolana i złożone ręce niech będą wyrazem mojej służby i gotowości do podjęcia trudu, który mnie czeka.

Niech ten Wielki Post będzie dla mnie umocnieniem na drodze wiary. Nie pozwól, aby zmiażdżyła mnie pokusa. Niech za każdym razem gdy upadnę, uratuje mnie Twoje nieskończone miłosierdzie. Nie jestem godzien, aby o nie prosić, ale Ty zachęcasz mnie do tego mimo mojej niewdzięczności.

Dobry Jezu, czuwaj przy mnie przez czterdzieści dni, abym i ja mógł czuwać nad sobą. Ulecz przez zbawienną pokutę wszystkie moje grzechy i zranienia. Tobie oddaję cały ten czas, abym mógł na końcu wyznać wiarę w Ciebie i z radosnym okrzykiem zawołać: Chwała Tobie na wieki!

ks. Mateusz Szerszeń CSMA/Aleteia.pl

+++

“Nawrócenie ma dwa wymiary. Pierwszy i podstawowy jest negatywny, Chodzi w nim o odwrócenie się od popełnianego zła, grzechu. – Jest więc w nim i głupota, i egoizm, i nieprawość, i kłamstwo, i nieszczęście i samotność. Grzech nie odwraca od nas Serca Bożego, lecz odwraca nasze serca od Boga. – To my, grzesząc, stajemy do Boga plecami. On zawsze jest zwrócony do nas twarzą. Miłosierną twarzą. Mamy odrzucić grzech i pojednać się z Bogiem.

Drugi wymiar nawrócenia jest pozytywny. Chodzi w nim o „więcej”. W nawróceniu chodzi nie tylko o przejście od złego do dobrego, ale także o przejście od dobrego do lepszego. Chodzi o to, by się szarpnąć do bardziej gorliwej miłości wobec Boga, bliźniego i samego siebie. Chodzi o większą żarliwość. Na początku Wielkiego Postu dobrze jest zrobić sobie rachunek sumienia właśnie z tego. – Czy tak właśnie jest w moim życiu, czy – patrząc na siebie uczciwie – obserwuję wzrost i rozwój? Czy moja relacja z Bogiem, relacje, które buduję z innymi są bardziej dojrzałe? (…) Po prostu: czy kocham więcej?

Bardzo ważne są wielkopostne praktyki: modlitwa, jałmużna i post. W Wielkim Poście więcej czasu poświęcę na modlitwy, czyli dobrze pojętej miłości Boga, więcej otwartości na Jego Słowo, więcej chwil spędzonych na cichej adoracji Pana. Oby był czas i na Drogę Krzyżową, i na Gorzkie Żale i na rekolekcje. – Oby w Wielkim Poście było więcej jałmużny, czyli dobrze pojętej miłości bliźniego. Post, czyli dobrze pojęta miłość siebie samego. Z czego warto zrezygnować, żeby siebie bardziej mieć, siebie odzyskać? Co mnie dziś najbardziej zagraca? Co mi przeszkadza? Co mnie uszkadza?  Post to nie tylko i nie przede wszystkim ryba zamiast mięsa i ser zamiast wędliny.

Stanąć w prawdzie o sobie i o swoim życiu. Sama religijność nie wystarcza i nie pomaga. Ona może przytłoczyć, może być tylko pozą, kolejną teatralną sztuką w teatrze życia. Bóg widzi w ukryciu, Bóg patrzy na serce, na intencje, na pragnienia i na motywacje. Dopóki tam nie będzie wszystko uporządkowane, dopóty – choćbyśmy się nie wiem, ile namodlili, napościli i najałumużnikowali, to za czterdzieści dni będziemy w tym samym miejscu.

Umierający na krzyżu Chrystus nie gra żadnej roli. Nie było żadnego show. Chrystus umierał prawie bez widowni. Prawie. Bo na Jego śmierć patrzył Ojciec, który widział w ukryciu i oddał Synowi. Nawrócenie to jest nasza praca na Wielki Post, to jest nasza droga powrotu do Boga, do początku, i to jest nasze „więcej”. Oby takie było nasze głębokie przeżywanie Wielkiego Postu, bo „inne jest bez sensu”

Arcybiskup Adrian Galbas SAC

***

Środa Popielcowa. Post bez modlitwy i jałmużny nie ma żadnego sensu

vetre | Shutterstock

***

Wstrzemięźliwość od mięsa i słodyczy z prawdziwym postem ma niewiele wspólnego. I dlaczego Pan Jezus mówi nam też, że to wszystko ma odbywać się w ukryciu?

Popielec

Liturgia Popielca zawiera Ewangelię, która stanowi dla nas strategiczny plan działania, w jaki sposób dobrze przeżyć Wielki Post. Strategia ta zakłada trzy etapy.

Pierwszym jest post. Trzeba przypomnieć, że nie polega on przede wszystkim na tym, że się, na przykład, nie ogląda telewizji. Polega na tym, że się nie je.

Dzisiaj tę praktykę zastąpiła nam wstrzemięźliwość od mięsa i słodyczy, ale z prawdziwym postem ma ona niewiele wspólnego. W świętym czasie, który rozpoczynamy w Środę Popielcową, warto ograniczyć posiłki, poczuć na własnej skórze, że naprawdę nie samym chlebem żyje człowiek.

Trzy etapy Wielkiego Postu

Ojcowie mówili, że poszcząc, odmawiając sobie pokarmów i jakichś przyjemności, zyskujemy czas i określone środki finansowe. Co z nimi zrobić? Czas należy przeznaczyć na modlitwę, a tym, co materialnie zaoszczędziliśmy, trzeba podzielić się z najuboższymi.

I to są właśnie dwa kolejne etapy: modlitwa i pomoc najuboższym (jałmużna). Bez nich poszczenie – i sam Wielki Post – nie mają żadnego sensu.

Pan Jezus mówi nam też, że to wszystko ma odbywać się w ukryciu. Nie chodzi o wstydzenie się, że jest się chrześcijaninem, a raczej, z jednej strony, okazanie szacunku tym, którym pomagamy (nasza pomoc nie może ich upokarzać!), a z drugiej – o dbałość, aby nasza modlitwa była przede wszystkim budowaniem relacji z Bogiem, a nie naszego dobrego wizerunku w oczach innych bądź też naszych własnych.

Czy te trzy etapy Wielkiego Postu mają jakiś element wspólny? Tak. Jest nim miłość, bez której całe życie nie ma sensu. Z miłości mamy się modlić, z miłości wspierać naszych braci w potrzebie, z miłości wreszcie mamy odmówić sobie pokarmu dla ciała, aby odkryć, że tym, co daje nam prawdziwe życie, jest Słowo Boga Żywego.

o. Szymon Hiżycki OSB/Aleteia.pl 

(fragment książki „Słowo jest blisko ciebie. Refleksje wokół czytań liturgicznych”)

+++

Na samym początku Wielkiego Postu Kościół przypomina jak bardzo ważne są trzy dziedziny naszej aktywności religijnej, tzn. modlitwa, post i jałmużna. Ojcowie Kościoła, żeby wytłumaczyć jak mocno są ze sobą połączone – posługiwali się obrazem ptaka. Mówili w ten sposób: modlitwa jest to taki ptak, który żeby dofrunąć do nieba, musi mieć dwa skrzydła — skrzydła postu i dzieł miłosierdzia. To samo mówili o poście: że jest to taki ptak, który nigdzie nie dofrunie, jeśli zabraknie mu skrzydła modlitwy i skrzydła dzieł miłosierdzia. I to samo mówili Ojcowie Kościoła o dziełach miłosierdzia, że ten ptak potrzebuje skrzydła modlitwy i skrzydła postu. Więc starajmy się, nie tylko w czasie Wielkiego Postu, ale każdego dnia realizować tę trójjednię modlitwy, postu i dzieł miłosierdzia.

+++

W czasie Wielkiego Postu dobrze jest medytować o męce Pańskiej

Renata Sedmakova | Shutterstock

***

Jednym ze sposobów na właściwe przeżywanie Wielkiego Postu jest czytanie i rozmyślanie opisu męki i śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa.

Czytanie Biblii przez Wielki Post

Niektórzy kierownicy życia duchowego zalecają czytanie konkretnych fragmentów z Pisma Świętego w okresie Wielkiego Postu, jak na przykład czytanie Księgi Wyjścia, ponieważ ta Księga może pomóc poczuć się, jakbyśmy sami byli na pustyni, wędrując z ludem Izraela przez lat czterdzieści.

Inni proponują częstsze czytanie i rozmyślanie o męce Pańskiej.

W Liturgii Kościół czytanie o Męce Pańskiej ma szczególne miejsce w Wielkim Tygodniu, ale dobrze jest dla naszego nawrócenia wielokrotnie powracać do tych najważniejszych wydarzeń naszego zbawienia.

Środy i piątki

Kościół zaleca rozważanie męki Pańskiej w środę i piątek

Piątki zawsze przypominają nam o męce Jezusa Chrystusa a środy – o zdradzie Judasza.

Oto niektóre duchowe korzyści płynące z czytania Męki Pańskiej:

Czytanie opisu męki Pańskiej ma wielkie znaczenie doktrynalne, bowiem przyciąga uwagę wiernych treścią o charakterze narratywnym i wzbudza w nich przeżycia autentycznej pobożności. Są nimi: żal za popełnione winy, gdyż wierni dobrze wiedzą, że Chrystus poniósł śmierć na odpuszczenie grzechów całego rodzaju ludzkiego, a więc także naszych grzechów; współczucie i solidarność z Niewinnym niesłusznie prześladowanym; wdzięczność za nieskończoną miłość do wszystkich ludzi jako swoich braci, którą Jezus, nasz Brat pierworodny, objawił w swojej męce na krzyżu; konieczność naśladowania pokory, cierpliwości, miłosierdzia, darowania win, ufnego oddania się w ręce Ojca, co Jezus uczynił w wyraźny i skuteczny sposób w czasie swej męki.

+++

Jak rozmyślać nad męką Pańską?

(Nauka Krzyża – I)

Nao Novoa | Shutterstock

***
Czy chodzi o łzy i wzruszenie?

Kiedy rozpoczynamy cykl rozmyślań wielkopostnych o tajemnicy męki Pańskiej, zastanówmy się najpierw, jak powinniśmy nad nią rozmyślać? W tradycji Kościoła istnieje kilka sposobów przeżywania Drogi Krzyżowej. O pierwszym mówi sama Ewangelia: 

A szło za Nim mnóstwo ludu, także kobiet, które zawodziły i płakały nad Nim. Lecz Jezus zwrócił się do nich i rzekł: «Córki jerozolimskie, nie płaczcie nade Mną; płaczcie raczej nad sobą i nad waszymi dziećmi! Oto bowiem przyjdą dni, kiedy mówić będą: „Szczęśliwe niepłodne łona, które nie rodziły, i piersi, które nie karmiły”. Wtedy zaczną wołać do gór: Padnijcie na nas; a do pagórków: Przykryjcie nas! Bo jeśli z zielonym drzewem to czynią, cóż się stanie z suchym?” (Łk 23, 27-31)

Te kobiety były prawdopodobnie płaczkami, które zwyczajowo towarzyszyły skazańcom. Pierwszym ludzkim odruchem na cierpienie drugiego człowieka, szczególnie niewinnego, jest współczucie. Patrząc na Jezusa biczowanego, cierniem koronowanego, upadającego pod krzyżem i powieszonego na nim w sposób naturalny robi się Go żal. Niesprawiedliwość, przemoc budzą nasz sprzeciw i chęć pomocy ofierze. 

To Jezus współczuje nam

Jezus jednak obawia się takiego współczucia. Nie chce, abyśmy się na nim się zatrzymali. Nie po to się wcielił i umarł na krzyżu, żeby nam Go było żal. Jezus robi to dla nas i chce, abyśmy wzięli na poważnie nasze życie i Jego śmierć. 

To Jemu jest żal nas i dlatego przyjął kielich cierpienia. To nie my mamy Go wesprzeć naszym współczuciem, lecz to On chce swoim krzyżem wzmocnić nas w naszych problemach i trudach. To nasze życie było dla Niego motywacją do przyjęcia cierpienia. 

Ckliwość i sentymentalność nie jest dobrą drogą do rozważania męki Pańskiej. Jezus wzywa nas, abyśmy poszli za Nim i żyli Ewangelią Krzyża, abyśmy od współczucia Jemu doszli do zrozumienia Jego miłości do nas.

br. Damian Wojciechowski SJ., misjonarz na Syberii i w Kirgistanie, ekonom diecezji, reżyser, dziennikarz, podróżnik. Obecnie pracuje w Ignacjańskim Centrum Formacji Duchowej oraz na Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie.

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

Jezuita, misjonarz na Syberii i w Kirgistanie, reżyser, dziennikarz, ekonom diecezji, podróżnik. Obecnie pracuje w Ignacjańskim Centrum Formacji Duchowej w Gdyni i wykłada na Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie

+++

Nie chodzi o nasze grzechy!

(Nauka Krzyża – II)

Firma V | Shutterstock

***

W centrum śmierci Jezusa na krzyżu nie stoją nasze grzechy. Nie one są ważne w refleksji nad Jego śmiercią.

Zaczynając rozważania męki Pańskiej dobrze jest najpierw oczyścić naszą pamięć i wyobrażenie z tak wielu słów, jakie usłyszeliśmy już o niej np. podczas nabożeństwa Drogi Krzyżowej czy Gorzkich Żalów. Często kiedy w kościele mówi się o męce Jezusa, kaznodzieje starają się wzruszyć słuchaczy lub wzbudzić w nich poczucie winy. Niestety takie podejście może nam bardzo przeszkodzić w głębokim poznaniu tej tajemnicy. 

Czy Jezusa krzyżują nasze grzechy?

Często słyszeliśmy na Drodze Krzyżowej, że z powodu naszej nieczystości Jezus został odarty z szat – to prawda, ale zatrzymanie się na takiej interpretacji męki, która łączy nasze poszczególne grzechy z cierpieniem Jezusa, często prowadzi do fałszywego poczucia winy lub wprost do odrzucenia odkupieńczej roli krzyża. Podejście do męki, które skupia się na naszej za nią odpowiedzialności, które ukazuje jak to nasze grzechy doprowadziły do śmierci Wcielonego Słowa, jest prawdziwe, ale ograniczające duchowy horyzont. 

Jezus nie po to wziął na siebie krzyż, abyśmy się biczowali, jak to jeszcze niedawno robiono na procesjach wielkopostnych w Hiszpanii. To prawda, że Jezus przyszedł na ziemię, aby nas wyzwolić z grzechu, ale trudno nam to będzie przyjąć, jeśli skupimy się na naszych grzechach, a nie na Jego miłości. To nie my mamy się zbawić lub pomóc Jezusowi, lecz On ma nas podnieść z naszych słabości. Czasami lżej jest nam współczuć Ukrzyżowanemu lub oskarżać się za nasze winy niż przyjąć prawdę, że jesteśmy słabi, zagubieni i potrzebujemy Jego miłosierdzia. 

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

Śmierć Jezusa nie była piękna

(Nauka Krzyża – III)

ELEPHOTOS | Shutterstock

***

Krzyż Jezusa nie jest piękny. Jego śmierć nie była piękna.

Krzyż nie jest piękny

Patrząc na krucyfiks możemy zapomnieć, jak w rzeczywistości wyglądała męka Chrystusa. Wielu artystów przestawia Jezusa na krzyżu w glorii, niepoddającego się cierpieniu, z pięknym ciałem, spokojnego, a nawet uśmiechniętego. Często jest to Jezus już po śmierci, a nawet zmartwychwstały, wywyższony. Jest to wizja bliska temu jak przedstawia mękę święty Jan, w którego relacji śmierć Jezusa ukazuje wiele głębokich prawd teologicznych.

Tymczasem Jezus na krzyżu był zupełnie nagi. Jego ciało było zmasakrowane, a sam skazaniec wykonywał nieustannie rozpaczliwe ruchy, aby zaczerpnąć powietrza. Widok skazańca na krzyżu wzbudzał obrzydzenie, niesmak i szyderstwo. To było celem tej kary przeznaczonej dla buntowników i niewolników. Pokazać ich jako nie-ludzi, wyrzutków społeczeństwa. Takim wyrzutkiem był na krzyżu również Jezus.

Nie miał On wdzięku ani też blasku,
aby na Niego popatrzeć,
ani wyglądu, by się nam podobał.
Wzgardzony i odepchnięty przez ludzi,
Mąż boleści, oswojony z cierpieniem,
jak ktoś, przed kim się twarze zakrywa,
wzgardzony tak, iż mieliśmy Go za nic. (Iz 53, 2-3)

Bóg nie tylko chciał, aby Jego Syn przeszedł przez bramę śmierci i w ten sposób doświadczył tego, czego w końcu doświadczy każdy z nas, ale też dopuścił, że śmierć ta połączona z niesłychanym okrucieństwem i cierpieniem. Była ona doświadczeniem krańcowego upodlenia i uniżenia: 

Grób Mu wyznaczono między bezbożnymi,
i w śmierci swej był [na równi] z bogaczem,
chociaż nikomu nie wyrządził krzywdy
i w Jego ustach kłamstwo nie postało.
Spodobało się Panu zmiażdżyć Go cierpieniem.
Jeśli On wyda swe życie na ofiarę za grzechy,
ujrzy potomstwo, dni swe przedłuży,
a wola Pańska spełni się przez Niego. (Iz 53, 9-10)

Aby poznać los człowieka

Bóg jest wszechmocny, ale czy może zrozumieć człowieka, jeśli sam nie może doświadczyć cierpienia? Bóg stał się człowiekiem, aby zaznać cierpienia tak, jak każdy człowiek. 

Dlatego musiał się upodobnić pod każdym względem do braci, aby stał się miłosiernym i wiernym arcykapłanem wobec Boga dla przebłagania za grzechy ludu. W czym bowiem sam cierpiał będąc doświadczany, w tym może przyjść z pomocą tym, którzy są poddani próbom. (Hbr 2, 17-18).

Przez okrutną i upadlającą  śmierć Bóg nie tylko okazał miłość wobec nas, lecz także stał się nam przez to bliski. Tę śmierć, uniżenie i ból włączył na zawsze w swoją boskość, absolut i nieskończoność:

Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz doświadczonego we wszystkim na nasze podobieństwo, z wyjątkiem grzechu. (Hbr 4, 15)

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++ 

Bezsilny Bóg

(Nauka Krzyża – IV)

Baramyou0708 | Shutterstock

***

Najstraszniejsza kara

Ukrzyżowanie był ona tyle strasznym i odrażającym widokiem, znanym wszystkim ludziom w czasach rzymskich, że aż do IV wieku nie spotykamy wizerunków Jezusa na krzyżu. Było to na tyle okropne i napawające strachem widowisko, że chrześcijanom nie przychodziło do głowy, aby przedstawiać Jezusa na takim obrazie.

***

Najstarsze przedstawienie ukrzyżowania pochodzące z III wieku znaleziono w pałacu cesarskim na Palatynie w roku 1856. Przedstawia ono człowieka z głową osła wiszącego na krzyżu. Obok widnieje napis: „Aleksamenos oddaje cześć bogu”. Według powszechnego mniemania tylko głupiec dałby się dobrowolnie ukrzyżować, a samo ukrzyżowanie było antytezą boskości, piękna, prawdy, wolności.

Czy Bóg jest bezsilny?

Nie możemy sobie wyobrazić, jak trudno było pierwszym chrześcijanom przyjąć, że ich Bóg zawisł na gwoździach. Jak mówią bibliści, ten „skandal krzyża” jest jednym z najważniejszych wątków czterech Ewangelii, które starają się wytłumaczyć uczniom Jezusa, jaki był sens tej okrutnej śmierci.

Już w roku 180 Celsus mówił złośliwie do chrześcijan, których uznano za „czcicieli krzyża”: „Jak wyglądałby jako syn boży ktoś, którego ojciec nie potrafił uratować od najbardziej hańbiącej śmierci?”. 

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl 

+++

Krzyż nie szokuje

(Nauka Krzyża – V)

Frame Stock Footage | Shutterstock

***

Św. Paweł będzie mógł bardzo słusznie zauważyć, iż Chrystus ukrzyżowany jest „głupstwem” dla pogan, dla Żydów stanowi zaś „zgorszenie” (1 Kor 1, 23)

Zgorszenie i głupstwo

Oile u pogan krzyż wzbudzał uczucie pogardy, to u Żydów powodował przerażenie. W rozdziale 21 Księgi Powtórzonego Prawa (22-23) napisane jest, że „wiszący na drzewie jest przeklęty przez Boga”. Dlatego też Paweł będzie mógł bardzo słusznie zauważyć, iż Chrystus ukrzyżowany jest „głupstwem” dla pogan, dla Żydów stanowi zaś „zgorszenie” (1 Kor 1, 23). Realną śmierć na krzyżu odrzucało wiele herezji. Niektórzy twierdzili, że Jezusa na krzyżu zastąpił Szymon z Cyreny. Inni twierdzili, że Jezus nie czuł bólu, gdyż Jego ciało było tylko pozorne. Tak samo twierdzi islam, w swoich hadisach. Według nich zamiast Jezusa powieszono Judasza lub jednego z Jego uczniów, któremu Bóg zmienił twarz na twarz Chrystusa. Tak o tym pisze Koran: 

Oni ani Go nie zabili, ani Go nie ukrzyżowali, tylko im się tak zdawało; i, zaprawdę, ci, którzy się różnią w tej sprawie, są z pewnością w zwątpieniu; oni nie mają o tym żadnej wiedzy, idą tylko za przypuszczeniem; oni Go nie zabili z pewnością. Przeciwnie! Wyniósł Go Bóg do Siebie! (4,157-158)

Dlaczego Mahomet tak sądził? Ponieważ nie mieściło mu się w głowie, że Bóg mógł dopuścić takie nieszczęście na najsprawiedliwszego z ludzi, którym był według niego Jezus. Takie cierpienie mogło spotkać tylko człowieka niegodnego, który sprzeciwiał się Bogu. 

W 337 r. kiedy chrześcijaństwo było już legalną religią, Konstantyn Wielki zniósł ostatecznie ten rodzaj kary. Przedstawianie Chrystusa wiszącego na krzyżu stało się coraz popularniejsze w sztuce chrześcijańskiej. Niestety przedstawienie Jezusa na krzyżu zaczęto banalizować, znak krzyża w naszych kościołach jest często elementem dekoracji i wykończenia wnętrza. Krzyż nie szokuje, nie zmusza do myślenia, nie jest powodem oburzenia czy niesmaku. 

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

Męka Jezusa to najważniejsza część Biblii (Nauka Krzyża – VI)

Freedom Studio | Shutterstock

***

Czy męka Jezusa nie jest najważniejszym elementem Ewangelii?

Najważniejsze przesłanie Ewangelii

Tylko opis męki Pańskiej ma identyczny schemat i bardzo podobną treść we wszystkich czterech Ewangeliach. Oznacza to, że była to najwcześniejsza część przekazu Dobrej Nowiny, uświęcona przez Tradycję, w której Ewangelie były spisywane. Męką Pańska to pierwsza i najważniejsza część przepowiadania jak to już widzimy w pierwszych kazaniach św. Piotra. Całe życie Jezusa opisane jest w kilkunastu rozdział Ewangelii, natomiast Jego męka trwająca tylko jeden dzień opisana krok po kroku zajmuje aż dwa długie rozdziały. Ewangeliści interesują się każdym szczegółem, prowadzą nas za Jezusem sekunda po sekundzie, minuta po minucie. Tak bardzo ważne to było dla pierwszego Kościoła. 

Cała Biblia pełna jest odwołań do śmierci Jezusa. Jeśli prześledzimy uważnie Ewangelie, to zobaczymy, że niemal na każdej jej stronie są nawiązania do męki i śmierci Jezusa. Tak jakby Ewangelia była w rzeczywistości tylko komentarzem do tego jednego dnia z życia Jezusa. 

Ewangelia św. Marka o męce Jezusa

Pierwsza część Ewangelii św. Marka koncentruje się na cudach i uzdrowieniach. Jezus przedstawiony jest jak lekarz, który uzdrawia wszelkie choroby, kalectwa, ułomności, słabości i uwalnia od wpływu demonów. Taki zbawiciel nie mógł nie fascynować i wzbudzać entuzjazmu wśród pierwszych chrześcijan. Ale w drugiej części cuda się kończą, a Jezus skupia się na przepowiadaniu swojego Krzyża i jego konsekwencji dla uczniów. Taka zmiana całego przepowiadania wzbudza wśród uczniów niezrozumienie, lęk, a nawet sprzeciw. Śmierć Zbawiciela jest nie do przyjęcia:

Jezus pouczał bowiem swoich uczniów i mówił im: «Syn Człowieczy będzie wydany w ręce ludzi. Ci Go zabiją, lecz zabity po trzech dniach zmartwychwstanie». Oni jednak nie rozumieli tych słów, a bali się Go pytać. (Mk 9, 31-32) 

To wielokrotne podkreślane w Ewangeliach niezrozumienie uczniów powinno być dla nas przestrogą, abyśmy sami nie podchodzili do tej tajemnicy zbyt lekkomyślnie lub pomijali ją w naszym życiu duchowym jako coś niezrozumiałego i niezbyt ważnego. 

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

Zdrada, która staje się momentem chwały (Nauka Krzyża – VII) 

Public Domain

***

Tylko ten, kto został choć raz zdradzony, wie, czym jest zdrada. Zdradza zawsze ktoś bliski, ktoś, komu ufamy. To jedno z najbardziej bolesnych doświadczeń naszego życia.

Moment zdrady = moment chwały

13. rozdział Ewangelii według św. Jana ma oprócz Jezusa jeszcze jednego bohatera: Judasza. Jezus w tym rozdziale wskazuje na człowieka, który Go zdradzi. W niewielu miejscach Ewangelia mówi o tym, że Jezus się wzruszył. Jednym z nich jest moment ujawnienia zdrajcy. Co ciekawe, Jezus stwierdza, że moment ostatecznej decyzji o zdradzie jest momentem, kiedy Syn Człowieczy został otoczony chwałą! Wydanie się w ręce zdrajcy to kulminacyjny moment życia Jezusa. W opisie pojmania w Getsemani Ewangeliści podkreślają obecność Judasza. 

Jak to możliwe, że moment zdrady może być także momentem, kiedy ujawnia się Boża moc i Jego wielkość? Oddanie Syna Bożego szubrawcy i zdrajcy ma być sukcesem Boga?! Bóg oddający się w ręce człowieka jest słaby, bezbronny i bezradny – tak jak my. To tu ukazuje się Jego wszechmocna miłość do człowieka. Jego wszechmoc nie wyraża się w sile, przemocy, potędze, władzy, lecz w miłości. 

Zdradza najbliższy

Nie jesteśmy tylko oprawcami; bywa, że jesteśmy też ofiarami. Doświadczenie zdrady jest nieprzekazywalne. Tylko ten, kto został choć raz zdradzony, wie, czym jest zdrada. Zdradza zawsze ktoś bliski, ktoś, komu ufamy. To jedno z najbardziej bolesnych doświadczeń naszego życia. Taka rana często ropieje latami, a nawet dziesięcioleciami. Znałem mężczyznę, który kilkadziesiąt lat aż do swojej śmierci rozpamiętywał zdradę, której doświadczył ze strony żony. Całe życie rozmyślał o tym, że powinien wyrzucić ją z rodzinnego grobowca. 

Jezus, Bóg-Człowiek, jak wielu ludzi przed Nim i po Nim, doświadczył zdrady. Przeszedł przez to cierpienie: „Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz doświadczonego we wszystkim na nasze podobieństwo, z wyjątkiem grzechu” (Hbr 4,15). Dlatego z bólem zdrady możemy przyjść do Jezusa i opowiedzieć Mu o tym, oddać to doświadczenie. Jeśli pozostaniemy w nim sami, to może się ono przerodzić w nienawiść i złość, które będą pustoszyć nasze wnętrze. Ból zdrady może stać się chorym centrum naszego życia, jego fałszywym sensem. To powinno nas motywować do wysiłku i odwagi, aby o tym bolesnym doświadczeniu opowiadać Jezusowi, który również go doświadczył i ma moc nas z niego wyzwolić. 

Pycha zamykająca na miłosierdzie

Judasz zrozumiał swój błąd. Na koniec nawet odrzucił pieniądze, które były dla niego tak ważne i którym służył. Jednak w odróżnieniu od Piotra nie potrafił przebaczyć samemu sobie swojej podłości, nie potrafił się zgodzić na swoją słabość. Postanowił sam siebie ukarać. To pycha zamyka nas na Boże miłosierdzie. Poczucie wyższości nie daje nam przyznać, że jesteśmy słabi i ulegamy pokusie i egoizmowi.  

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

Porażka Jezusa. Szyderstwo z sensu Jego życia (Nauka Krzyża – VIII)

mady70 | Shutterstock

***

Rozmyślając nad Jezusem wyszydzonym i poniżonym, możemy wspomnieć podobne sytuacje z naszego życia.

Cios z sens życia Jezusa

Wyszydzenie Jezus na krzyżu, jak i wcześniej, podczas sądu, nie jest po prostu psychicznym znęcaniem się nad człowiekiem, lecz podważaniem sensu całej misji Jezusa. Wezwanie do zejścia z krzyża, drwina: „Innych wybawiał, niechże teraz siebie wybawi, jeśli On jest Mesjaszem, Wybrańcem Bożym”, wymierzone są w samo centrum życia Jezusa, Jego powołania i relacji z Ojcem. 

Jezus przyszedł, aby zbawić człowieka od grzechu, śmierci, chorób, szatana, nienawiści, a szyderstwa faryzeuszy zdają się sugerować, że cała Jego misja spaliła na panewce. Jest bankrutem, człowiekiem, który stracił wszystko, żałosnym mistyfikatorem i oszustem, uzurpatorem i bluźniercą. Szatan przez słowa ludzi ukazuje Mu Jego klęskę: ci, których miał zbawić, dla których umiera, nie tylko odrzucają Go i Jego zbawienie, ale jeszcze drwią z Jego misji i powołania. Choć Jezus mógłby wezwać zastępy anielskie, aby Go uratowały i pokazały Jego moc, dalej wisi na krzyżu i pozwala się poniżać – nie chce użyć siły wobec ludzi, którzy Go odrzucają.

Wyszydzony Bóg, wyszydzony człowiek

Zdrada Judasza, a także Piotra, musiały być dla Jezusa najbardziej bolesną częścią Jego poniżenia. Według Judasza Jezus zawiódł swoich uczniów, nie potrafił stanąć na wysokości zadania, poniósł klęskę jako przywódca, nie potrafił poprowadzić uczniów do zwycięstwa, a tylko wykonywał groteskowe gesty. 

Rozmyślając nad Jezusem wyszydzonym i poniżonym, możemy wspomnieć podobne sytuacje z naszego życiu. Patrzmy, jak Jezus na to reagował i skąd brał siłę, aby przejść przez to niezwykle druzgocące doświadczenie. Aby ból krzywdy wywołany pogardą i upokorzeniem nas nie niszczył, nie był źródłem zgorzknienia, nienawiści, w tym także do siebie samego, potrzebujemy przyjść z tymi uczuciami do Jezusa i przedstawić Mu to wszystko, co nas spotkało. Jezus przeszedł przez takie doświadczenie i jako Bóg ma moc nie tylko nas od tego wyzwolić, ale przekształcić to w dobro. Tylko Bóg potrafi ze zła wyprowadzić błogosławieństwo.

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

***

Szymon nie niósł krzyża z Jezusem, ale zamiast Niego (Nauka Krzyża – IX)

artin1 | Shutterstock

***

Najprawdopodobniej rzymscy żołnierze, widząc Jezusa upadającego pod ciężarem patibulum i niemającego już sił, żeby z powrotem powstać, postanowili zmusić do niesienia ciężaru Szymona Cyrenejczyka, co było zresztą zgodne z rzymskim prawem

Patibulum

Kiedy byłem niedawno w kaplicy byłego seminarium w Nowosybirsku , zobaczyłem intrygującą drogę krzyżową. Jezus nie niesie na niej całego krzyża, tylko poprzeczną belkę, do której przybijano ręce skazańca. Taka belka nazywała się patibulum i ważyła około 45 kg. I choć przywykliśmy, że Jezus niesie cały krzyż, jak to w swoich wizjach widziała Katarzyna Emmerich i co pokazał Mel Gibson w swojej „Pasji”, to wszystko wskazuje na to, że niósł tylko patibulum, do którego miał przywiązane ręce. 

***

Marsz z taką belką wyglądał dużo straszniej i był o wiele okrutniejszy, ponieważ w przypadku potknięcia skazaniec nie mógł się podeprzeć rękami. Jezus nie mógł nieść całego krzyża, ponieważ nawet bardzo silny i zdrowy mężczyzna nie mógłby przenieść ciężaru kilkuset kilogramów na taką dużą odległość. Natomiast dla człowieka torturowanego i wyczerpanego niesienie 45 kg było już ogromnym wysiłkiem. Najprawdopodobniej rzymscy żołnierze, widząc Jezusa upadającego pod ciężarem patibulum i niemającego już sił z powrotem powstać, postanowili zmusić do niesienia ciężaru Szymona Cyrenejczyka, co było zresztą zgodne z rzymskim prawem, że każdy z poddanej ludności był zobowiązany nieść 1000 m jakiś ciężar z polecenia rzymskiego urzędnika albo żołnierza. 

Legioniści nie byli litościwi

Rzymscy żołnierze nie oswobodzili Jezusa od patibulum z powodu miłosierdzia i współczucia, a z praktycznych względów: ich zadaniem było ukrzyżowanie skazańca, a nie zamęczenie go w drodze na miejsce kaźni. Gdyby dopuścili do jego śmierci podczas drogi krzyżowej, naruszyliby regulamin i mogliby zostać za to surowo ukarani. Musieli znaleźć kogoś, kto poniesie belkę na Golgotę. 

Ta belka mogła być na tyle krótka, że niewygodnie byłoby ją nieść we dwóch. Bardzo możliwe, że Szymon niósł ją samodzielnie. Ta scena ma dla nas głęboki duchowy sens. Jezus przyjmuje pomoc Szymona, choć ta nie jest dobrowolna. Aby wypełnić swoją misję, potrzebuje drugiego człowieka, który poniesie ciężar krzyża na Golgotę. 

Pokora w przyjęciu pomocy

Pokora polega na przyznaniu, że nie dajemy rady ze swoimi problemami, ciężarami, cierpieniami i krzyżami. Bóg przysyła nam różnych ludzi, czasami przypadkowych i obcych, którzy chcą nam ulżyć w naszych cierpieniach. Nie odtrącajmy ich pomocy. Zgódźmy się na to, aby nam ulżyli. Miejmy pokorę przyznać się do swojej słabości, niemożności niesienia własnego krzyża. Dziękujmy Bogu za każdy gest życzliwości, współczucia i pomocy ze strony innych. Jezus, choć był Zbawicielem, przyjął pomoc nieznajomego, choć była ona poniżająca, bo przymusowa. 

Jezus potrzebuje też naszej pomocy w swojej męce. Może być tak, że nasz krzyż spada na nas niespodziewanie, bez naszej zgody, tak, że trudno nam go zaakceptować. Przypomnijmy sobie wtedy Szymona Cyrenejczyka, którego zmuszono do niesienia krzyża jakiegoś przestępcy skazanego na śmierć. Szymon wykonał niedużą pracę, ale w ten sposób uczestniczył w Bożym planie zbawienia całej ludzkości. Tak samo nasze cierpienie, nasz krzyż, choć niezrozumiały, dla nas bezwartościowy, może uzyskać sens, kiedy przyjmiemy, że niesiemy go z Jezusem. Nasze cierpienie możemy ofiarować za tych, którzy potrzebują zbawienia, pomocy i nawrócenia. 

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

Nieść krzyż z radością? To niemożliwe (Nauka Krzyża – X)

artin1 | Shutterstock

***

Krzyż nie jest nigdy miły, nigdy nie jest wybrany i oczekiwany – jest zawsze narzucony, dany nam wbrew naszej woli.

Szymon Cyrenejczyk nie mógł się cieszyć z rozkazu żołnierzy, szczególnie że krzyż był znakiem hańby. Nikt nie chce nieść krzyża. Ale często jest tak, że mimo naszych oporów i buntu musimy go dźwigać. Spada na nas bez naszej zgody. Krzyż jest tym, co człowiek odrzuca. 

Krzyż nie jest miły

Musimy odrzucić sentymentalne wyobrażenie, że będziemy radośnie nieść krzyż z Jezusem. Dopóki to będzie krzyż wymyślony przez nas samych, który podniesie naszą wartość we własnych i cudzych oczach, dopóty chętnie go weźmiemy, możemy się nawet w nim lubować, bo będzie karmił naszą chorą miłość własną. Lecz jeśli spadnie na nas prawdziwy krzyż, który będzie nas niszczył, poniżał, to czy nie będziemy go odrzucać i bluźnić Bogu? 

Krzyż nie jest nigdy miły, nigdy nie jest wybrany i oczekiwany – jest zawsze narzucony, dany nam wbrew naszej woli. Będziemy potrzebowali czasu, duchowego nawrócenia, aby go przyjąć. Znam mistrzów życia duchowego, podziwianych przez tysiące, którzy zrobili wszystko, co możliwe, żeby uciec od krzyża. On niszczy nasze plany, nasze osiągnięcia, nasz obraz siebie, szacunek ze strony bliskich, w końcu odbiera nam życie. Odrzucenie krzyża jest jak najbardziej ludzką reakcją, która Jezusa nie gorszy i nie gniewa, bo wzięcie go jest szczytem bycia uczniem Jezusa i nikt nie przyjmuje go od razu z entuzjazmem. Radość niesienia krzyża z Jezusem zmieszana jest ze sprzeciwem, zwątpieniem i rozpaczą, których doświadczał sam Jezus.

Przyjmijmy pomoc

Kiedy przeżywamy jakieś cierpienie, miejmy też pokorę przyjąć pomoc, współczucie i współcierpienie bliźnich, tak jak to zrobił Jezus stosownie do swoich słów „jeden drugiego brzemiona noście”. Czasami nasze cierpienie daje nam poczucie wartości, sensu życia, co może nawet prowadzić do pychy i używania własnego krzyża do poniżania innych. Nie pozwólmy, aby cierpienie była narzędziem wygrywania czegoś u bliźnich. Kiedy Bóg przysyła nam naszego Szymona Cyrenejczyka, przyjmijmy jego pomoc z dziękczynieniem i radością. Umiejętność oddania się w ręce innych, na przykład w czasie choroby, kalectwa i starości, jest oznaką dojrzałości i pokory. Jest to rodzaj dziecięctwa, do którego wzywa nas Jezus. Cierpienie nie ma być centrum i sensem naszego życia, lecz jeśli Bóg tak chce, zróbmy wysiłek, aby przyjąć Jego pomoc poprzez ludzi, których do nas wysyła. 

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

Jezus doskonale zna cierpienie każdego człowieka (Nauka Krzyża – XI)

StunningArt | Shutterstock

***

Ta pieśń jest więc jednym z najlepszych objaśnień, czym była i jakie ma znaczenie męka dla każdego z nas.

Pierwsze „Ewangelia” męki

Pierwsza wspólnota chrześcijan nie posiadała jeszcze spisanego opisu męki Chrystusa. Opowieść o drodze krzyżowej Jezusa była przekazywana przez apostołów i innych uczniów w formie ustnej. Opis męki został spisany dopiero kilkadziesiąt lat po śmierci i zmartwychwstaniu Zbawiciela. Równocześnie pierwotny Kościół w Jerozolimie był złożony z żydów, którzy na pamięć znali Stary Testament. Ze zdumieniem odkrywali oni, że wiele fragmentów Pisma, szczególnie Proroków i Psalmów, bardzo konkretnie opisywało mękę Jezusa. Te teksty ze Starego Testamentu były pierwszymi Ewangeliami męki pierwotnego Kościoła. Fragmenty tych tekstów weszły później jako cytaty do ewangelicznych świadectw śmierci Chrystusa. Były one i później uznawane za najlepsze komentarze i objaśnienia drogi krzyżowej. 

Jednym z takich tekstów jest Psalm 22. W sposób bardzo szczegółowy opisuje cierpienie Jezusa, zwracając szczególną uwagę na to, jak przeżywał to sam Skazaniec. Psalmista wchodzi niejako w serce Jezusa i przekazuje nam Jego przeżycia. Oczywiście ten psalm jest poetycką modlitwą człowieka, który żył setki lat przed narodzeniem Chrystusa, ale jego słowa były tak Mu bliskie, tak dobrze oddawały Jego uczucia i stan ducha, że sam Jezus wisząc na krzyżu cytuje pierwszy wers tego psalmu. Modlitwa anonimowego żyda stała się modlitwą Boga wiszącego na krzyżu. Ta pieśń jest więc jednym z najlepszych objaśnień, czym była i jakie ma znaczenie męka dla każdego z nas.

Bóg Go opuścił

Z drugiej strony Jezus, cytując ten psalm, wskazuje nam, że utożsamia się z każdym człowiekiem, który w jakimś okresie życia przeżywa to samo cierpienie co psalmista. Tak więc w tym psalmie następuje zjednoczenie przeżyć psalmisty, Jezusa i każdego z nas przeżywającego swoje cierpienie, swoją drogę krzyżową. Być może nasze cierpienie nie ma wymiaru fizycznego, lecz duchowy lub psychiczny, co nie oznacza, że jest lżejsze. Psalm 22 może być także naszą modlitwą w chwilach osamotnienia, zdrady, bezsilności, strachu, załamania.

Zwróćmy uwagę, że wisząc na krzyżu Jezus wybrał właśnie werset tego psalmu, by wyrazić swoją samotność, swoje odrzucenie, przerażające odczucie, że Ojciec o Nim zapomniał. W ten sposób Jezus zjednoczył się z tymi wszystkimi, którzy przed Nim i po Nim w sposób radykalny i jednoznaczny doświadczyli tego, że Bóg ich opuścił. Jezus nie boi się wyrażać w ten sposób swojego zwątpienia. Tak więc ośmieleni przez Jezusa możemy razem z Nim zanosić do Boga tę modlitwę, kiedy zdaje się nam, że Bóg nas zostawił, kiedy wszystko traci sens i wartość. Kiedy mamy poczucie, że wszyscy zwrócili się przeciw nam, że wszyscy cieszą się z naszej klęski, gotowi są rozszarpać nas na strzępy. Kiedy jesteśmy tak udręczeni, że nasze ciało się rozsypuje. Czytając ten psalm pozwólmy sobie wspomnieć te momenty naszego życia, które była tak bolesne, że zakopaliśmy je w najgłębszych obszarach naszej pamięci, aby to cierpienie nas nigdy więcej nie przygniatało. Te chwile tkwią w nas i nas zatruwają, i możemy się od nich wyzwolić tylko wtedy, kiedy przeżyjemy je razem z Jezusem.

Odczytujmy ten psalm do końca. Dajmy się prowadzić przez psalmistę i samego Jezusa od zwątpienia do wiary w Bożą interwencję. Nie zatrzymujmy się więc tylko na naszych trudnych chwilach, lecz pozwólmy się poprowadzić do wiary, że Pan jest ze mną. Choćby wszyscy odwrócili się ode mnie, to Bóg pozostaje wierny i szybko przyjdzie z pomocą. 

Psalm 22

Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?
Daleko od mego Wybawcy słowa mego jęku.

Boże mój, wołam przez dzień, a nie odpowiadasz,
[wołam] i nocą, a nie zaznaję pokoju.

A przecież Ty mieszkasz w świątyni,
Chwało Izraela! 

Tobie zaufali nasi przodkowie,
zaufali, a Tyś ich uwolnił;

do Ciebie wołali i zostali zbawieni,
Tobie ufali i nie doznali wstydu.

Ja zaś jestem robak, a nie człowiek,
pośmiewisko ludzkie i wzgardzony u ludu.

Szydzą ze mnie wszyscy, którzy na mnie patrzą,
rozwierają wargi, potrząsają głową:

«Zaufał Panu, niechże go wyzwoli,
niechże go wyrwie, jeśli go miłuje».

Ty mnie zaiste wydobyłeś z matczynego łona;
Ty mnie czyniłeś bezpiecznym u piersi mej matki.

Tobie mnie poruczono przed urodzeniem,
Ty jesteś moim Bogiem od łona mojej matki,

Nie stój z dala ode mnie, bo klęska jest blisko,
a nie ma wspomożyciela.

Otacza mnie mnóstwo cielców,
osaczają mnie byki Baszanu.

Rozwierają przeciwko mnie swoje paszcze,
jak lew drapieżny i ryczący.

Rozlany jestem jak woda
i rozłączają się wszystkie moje kości;

jak wosk się staje moje serce,
we wnętrzu moim topnieje.

Moje gardło suche jak skorupa,
język mój przywiera do podniebienia,
kładziesz mnie w prochu śmierci.

Bo [sfora] psów mnie opada,
osacza mnie zgraja złoczyńców.

Przebodli ręce i nogi moje,
policzyć mogę wszystkie moje kości.

A oni się wpatrują, sycą mym widokiem;
moje szaty dzielą między siebie
i los rzucają o moją suknię.

Ty zaś, o Panie, nie stój z daleka;
Pomocy moja, spiesz mi na ratunek!

Ocal od miecza moje życie,
z psich pazurów wyrwij moje jedyne dobro,
wybaw mnie od lwiej paszczęki
i od rogów bawolich – wysłuchaj mnie! 

Będę głosił imię Twoje swym braciom
i chwalić Cię będę pośród zgromadzenia:

«Chwalcie Pana wy, co się Go boicie,
sławcie Go, całe potomstwo Jakuba;
bójcie się Go, całe potomstwo Izraela!

Bo On nie wzgardził ani się nie brzydził nędzą biedaka,
ani nie ukrył przed nim swojego oblicza
i wysłuchał go, kiedy ten zawołał do Niego».

Dzięki Tobie moja pieśń pochwalna płynie w wielkim zgromadzeniu.
Śluby me wypełnię wobec bojących się Jego.

Ubodzy będą jedli i nasycą się,
chwalić będą Pana ci, którzy Go szukają.

«Niech serca ich żyją na wieki».
Przypomną sobie i wrócą
do Pana wszystkie krańce ziemi;
i oddadzą Mu pokłon
wszystkie szczepy pogańskie,
bo władza królewska należy do Pana
i On panuje nad narodami.

Tylko Jemu oddadzą pokłon wszyscy, co śpią w ziemi,
przed Nim zegną się wszyscy, którzy w proch zstępują.

A moja dusza będzie żyła dla Niego,
potomstwo moje Jemu będzie służyć,
opowie o Panu pokoleniu przyszłemu,
a sprawiedliwość Jego ogłoszą ludowi, który się narodzi:
«Pan to uczynił».

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

„Możecie mnie zabić, tylko je uratujcie!” (Nauka Krzyża – XII)

Shutterstock AI | Shutterstock

***

Bóg nie zważa na cenę, którą musi zapłacić, aby wyrwać nas z grzechu, cierpienia i potępienia. To jest właśnie miłość, która idzie aż do krzyża, by ratować tego, kto jest ukochany.

Zadośćuczynienie

W przeszłości w teologii odkupienia przeważało podejście prawne. Grzech człowieka jest całkowitym zaburzeniem harmonii świata, nieskończoną obrazą Boga. Bóg sprawiedliwy nie może pozostawić zła bez osądzenia i kary, inaczej nie byłby Sprawiedliwością. Obrażając nieskończonego Boga, sam grzech staje nieskończony, tak więc przywracająca sprawiedliwość odpłata powinna być również nieskończona. Bóg stając się człowiekiem przyjmuje na siebie karę, która wymierzona Jemu, niewinnemu i nieskończonemu, sama jest nieskończona. W ten sposób sprawiedliwość zostaje przywrócona, a człowiek usprawiedliwiony ze swojej winy. Takie wyjaśnienie odkupieńczej misji Jezusa obecne jest również w Piśmie Świętym, lecz nigdy nie wyczerpywało i nie wyczerpie tajemnicy męki Jezusa. 

Kiedy Nowy Testament tłumaczy nam sens śmierci krzyżowej Chrystusa odwołuje się do pojęcia ofiary, zadośćuczynienia za grzechy:

Niemożliwe jest bowiem, aby krew cielców i kozłów usuwała grzechy.
Przeto przychodząc na świat, mówi:
Ofiary ani daru nie chciałeś,
aleś Mi utworzył ciało;
całopalenia i ofiary za grzech
nie podobały się Tobie.
Wtedy rzekłem: Oto idę –
w zwoju księgi napisano o Mnie –
abym spełniał wolę Twoją, Boże.
Wyżej powiedział: ofiar, darów, całopaleń i ofiar za grzech nie chciałeś i nie podobały się Tobie, choć składa się je na podstawie Prawa. Następnie powiedział: Oto idę, abym spełniał wolę Twoją. Usuwa jedną [ofiarę], aby ustanowić inną. Na mocy tej woli uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze. (Hbr 10, 4-10)

Autor listu do Hebrajczyków dla wyjaśnienia sensu zbawienia odnosi się właśnie do tej koncepcji prawnej, do ofiar krwawych ze zwierząt, które były składane w świątyni w Jerozolimie dla oczyszczenia z grzechów i odkupienia, które jednak nie mogły osiągnąć swojego celu.

Ofiara staje się obca

Dzisiaj coraz trudniej zrozumieć pojęcie ofiary, szczególnie wobec Boga (oprócz może ofiary na tacę). Ofiara jest już bardzo obca naszej religijności. Trudno ją wyjaśnić  współczesnemu człowiekowi, który patrzy na świat przede wszystkim poprzez doświadczenie swojego życia. Kiedy słowa o ofierze Jezusa na krzyżu wzbudzają nasz niepokój i niezrozumienie przypomnijmy sobie, że ofiara Jezusa będzie zawsze tajemnicą, która przekracza nasze pojmowanie. Nigdy nie będziemy w stanie do końca zrozumieć jej logiki. Zarazem wychodząc pokornie od stwierdzenia swojej niewiedzy, ograniczenia naszego umysłu prośmy Boga, aby pomógł nam stopniowo pojąc mądrość i naukę krzyża. Tajemnica cierpienia Chrystusa wykracza bowiem poza prawne wyjaśnienie procesu zbawienia. Jest ono przede wszystkim bezgraniczną miłością Boga do każdego z nas, miłością, która nie zraża się naszą słabością, bylejakością, tchórzostwem i zakłamaniem. Bóg ciągle na nowo chce nas kochać, gotów wszystko i całego siebie do końca poświęcić za każdego z nas, ponieważ jestem jego ukochaną córką i synem.

Krzyk miłości Ojca

Wiele lat temu usłyszałem od mojej znajomej z Nowosybirska pewną historię. Oksanę z powodu komplikacjach pierwszej ciąży przywieziono do szpitala na oddział ginekologiczny. W tamtych czasach kobiety, których ciąża była zagrożona, i te, które decydowały się na aborcję trzymano na jednej sali. 

Niektóre kobiety czekały na aborcję, drugie właśnie po niej wracały na salę, a jeszcze inne czekały na pomoc lekarza, aby uratować swoje dziecko. I wtedy nagle na korytarzu rozległ się przeraźliwy ryk: „Róbcie ze mną, co chcecie, tnijcie mnie na kawałki, tylko je uratujcie! Możecie mnie zabić, tylko je uratujcie!”. Tego krzyku zrozpaczonej matki słuchały te, które właśnie miały zabić swoje dziecko, i te, które dopiero co je zabiły. 

Ten krzyk oddaje miłość Boga Ojca (który jest także naszą Matką) do każdego z nas, nawet najgorszego, najbardziej godnego pogardy. Bóg nie zważa na cenę, którą musi zapłacić, aby wyrwać nas z grzechu, cierpienia i potępienia. To jest właśnie miłość, która idzie aż do krzyża, by ratować tego, kto jest ukochany.

br. Damian Wojciechowski SJ/Aleteia.pl

+++

Tajemniczy wizerunek Chrystusa.

Stworzony nieprzerwaną linią. Jak to możliwe?

Ta szesnastowieczna rycina przedstawiająca Chrystusa w koronie cierniowej była jednym z najpopularniejszych wizerunków Zbawiciela w XVII-wiecznej Europie. Jednak technika wykonania wizerunku pozostaje tajemnicą, której nikt nie zdołał powtórzyć.

Sudarium św. Weroniki, znane także pod tytułami Święte Oblicze, Oblicze Chrystusa, przedstawiające twarz umęczonego Jezusa wpisaną w koło to jeden z najbardziej tajemniczych wizerunków Zbawiciela.  Stworzył je w 1649 r. francuski grawer i malarz Claude Mellan (1598 –1688).

Twarz Chrystusa

Miedzioryt na pierwszy rzut oka nie różni się od innych dzieł z epoki. Ale gdy spojrzymy na niego z bliska zobaczymy, że twarz Chrystusa tworzy ciągła, nieprzerwana spiralna linia. Zaczyna się na czubku nosa, rozwija się (zgodnie z ruchem wskazówek zegara), rozszerza i ponownie zwęża, nie stykając się z sąsiednią linią, i tworzy kompletny obraz.

***

Spoglądają na nas smutne oczy Jezusa. Widzimy detale, takie jak krople krwi i potu, poszczególne włosy na brodzie i pukle loków na głowie, a także misternie wykończoną koronę cierniową. Wszystkie te elementy, cienie i efekt plastyczny powstały poprzez wygięcie i poszerzenie lub osłabienie pojedynczej, wygrawerowanej linii.

„Święte Oblicze”

U dołu znajdują się dwie łacińskie inskrypcje. Pierwsza z nich informuje, że autorem pracy jest Claude Mellan i powstała ona w Luwrze w 1649 r. Druga, Formatur Unicus Una Non Alter (łac. jedyny uczyniony z jedynego [być może „jednorodzony”?], żadnego innego), od wielu lat stanowi zagadkę i budzi domysły historyków sztuki.

Jedna z interpretacji sugeruje, że chodzi o osobę jednorodzonego Syna Bożego, zrodzonego z Dziewicy, a napis NON ALTER oznacza, że ​​nie ma nikogo, kto przypominałby, kto byłby drugim Chrystusem. Jednocześnie napis nawiązuje też do mistrzowskiej techniki grawera, jego pewnej ręki, której pracy nikt nie jest w stanie skopiować.

Tym bardziej, że napis miał podobno umieścić przyjaciel Mellana, Michel de Marolles, opat z Villeloin-Coulangé w środkowej Francji. Niektórzy badacze skłaniają się też do teorii, że napis odnosi się do odbicia Chrystusowego oblicza, które w momencie podania przez św. Weronikę chusty zostało stworzone „ręką Boga”.

Krzysztof Stępkowski/Aleteia.pl

+++

 Nabożeństwo Drogi Krzyżowej

Droga krzyżowa w Jerozolimie/Misyjne drogi.pl /fot. Hubert Piechocki

***

Droga Krzyżowa – to nabożeństwo nawiązujące do przejścia Pana Jezusa z krzyżem od pretorium Piłata na wzgórze Golgoty. Tradycja ta powstała w Jerozolimie. W średniowieczu rozpowszechnili ją franciszkanie, którzy oprowadzając pątników zatrzymywali się przy stacjach przedstawiających historię śmierci Jezusa. Polega ona na medytacji Męki Chrystusa, połączonej z przejściem symbolicznej drogi wewnątrz kościoła lub kaplicy, albo na zewnątrz. Drogę tę wyznacza 14 wydarzeń, zwanych stacjami. Liczbę czternastu stacji ustalono w XVII wieku.

      W kościołach katolickich Droga Krzyżowa przedstawiana jest w postaci obrazów lub rzeźb rozmieszczonych na ścianach bocznych świątyni. Drogi krzyżowe zakładano również w otwartym terenie, zwane kalwariami. Jedna z najsłynniejszych znajduje się w rzymskim Koloseum [tu w każdy Wielki Piątek nabożeństwu Drogi Krzyżowej przewodniczy Papież].   Kalwarie pojawiły się również w Polsce na początku XVII w. Pierwsza, największa i najwspanialsza, została założona w 1604 roku w Kalwarii Zebrzydowskiej. Od 1609 roku rozpoczęto odgrywać w niej Misterium Męki Pańskiej. Obecnie w Polsce istnieją 53 kalwarie.

      Teksty biblijne nie podają dokładnie drogi krzyżowej Pana Jezusa. Spośród 14 znanych stacji tylko dziewięć (I, II, V, VIII, X-XIV) ma potwierdzenie w ewangelicznych relacjach. Pozostałe (III, IV, VI, VII, IX) przekazała tradycja Kościoła. Choć dominuje tradycyjna liczba – 14 stacji, to aby ułatwić medytację całego misterium paschalnego Jezusa – jedna z propozycji zawiera 15 stacji. Ostatnia stacja dotyczy Zmartwychwstania Chrystusa.

      Stacje Drogi Krzyżowej to nie tylko odtworzenie wydarzeń z ostatnich dni Chrystusa. Ale mają one swą bogatą symbolikę. Są podstawą rozważań medytacyjnych dotyczących m.in. tego, czym jest prawda, miłość. W nabożeństwie tym chodzi o rozważanie Męki Pańskiej, polegające nie tyle na współczuciu Chrystusowi, ile na gotowości uczestnictwa w Jego cierpieniach dla dobra Jego Kościoła.

      Celem Drogi Krzyżowej jest zatem ożywienie wiary i apostolstwa; ukształtowanie postaw chrześcijańskiej pokuty, ofiarności i wdzięczności. Droga Krzyżowa powinna być rodzajem mojego szerszego rachunku sumienia. Modlitwę Drogi Krzyżowej można zrozumieć jako drogę, która prowadzi do głębokiej, duchowej jedności z Jezusem. Ukazuje ona Chrystusa, który sam dzieli cierpienia ludzi, który stał się człowiekiem, aby nieść nasz krzyż, oraz chce przekształcić nasze „kamienne serce” i wzywa nas do dzielenia cierpień innych ludzi. Chrystus chce dać nam „serce z ciała”, które nie będzie nieczułe wobec cierpień innych ludzi, ale stanie się wrażliwe i poprowadzi do miłości, która uzdrawia i pomaga. Podczas Drogi Krzyżowej Chrystus idzie razem z nami, jak kiedyś z uczniami z Emaus. Droga Krzyżowa powinna prowadzić nas do najświętszej Eucharystii, w której stale się uobecnia pośród nas owoc śmierci i Zmartwychwstania Jezusa. Bł. Ks. Jerzy Popiełuszko mówił, że  Przez krzyż idzie się do zmartwychwstania. Innej drogi nie ma.

      Na mocy decyzji papieża Pawła VI jest możliwość uzyskania raz dziennie odpustu zupełnego – za odprawienie Drogi Krzyżowej.

Właściwe postawy podczas nabożeństwa Drogi Krzyżowej:

1. Najpierw przyjąć postawę służby, pomocy wobec cierpiącego Chrystusa, być z Nim w Jego osamotnieniu (bo podczas Jego historycznej Męki niemal wszyscy Go opuścili, nawet najbliżsi), wzbudzić intencję pomagania Mu w niesieniu Krzyża, powstawaniu z Jego upadków. Należy zatem przyjąć postawę np. Weroniki czy Cyrenejczyka. Oddać (ofiarować) Chrystusowi swoje cierpienia, trudy, wyrzeczenia będące rodzajem pomocy w dźwiganiu przez Niego Krzyża.
2. Następnie wynagradzać (dokonywać zadośćuczynienia) za wszystkie obelgi, zniewagi, świętokradztwa, obojętności itp. wyrządzone Bogu przez grzechy swoje i innych ludzi.

ze strony:ParafiaKlwow.pl

   +++

Nabożeństwo Gorzkich Żali 

Nabożeństwo Gorzkich Żali ma już w tym roku 318 lat tradycji

fot. ks. Włodzimierz Piętka/Gość Niedzielny

+++

Nabożeństwo Gorzkich Żali śpiewane jest w Wielkim Poście we wszystkich polskich kościołach. Bardzo pomaga w rozmyślaniu o Męce Pańskiej, jak również w głębokim przeżywaniu osobistej modlitwy. Historia powstania Gorzkich Żali  związana z działalnością Bractwa św. Rocha, przy kościele Księży Misjonarzy Świętego Krzyża w Warszawie. Ks. Wawrzyniec Stanisław Bennik, opiekun Bractwa, w lutym 1707 r. wydał drukiem teksty Gorzkich Żali  pod tytułem: Snopek Myrry z Ogroda Gethsemańskiego albo żałosne Gorzkie Męki Syna Bożego (…) rozpamiętywanie. Nazwa wzięła się od mirry, czyli daru, jaki Trzej Królowie złożyli Nowonarodzonemu Jezusowi. Dar mirry był zapowiedzią męki i zbawczej śmierci Chrystusa. Pierwsze nabożeństwo Gorzkich Żali zostało uroczyście odprawione w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu – 13 marca 1707 r. w kościele p.w. Świętego Krzyża w Warszawie. Nabożeństwo bardzo szybko stało się popularne w całej Polsce. Otrzymało akceptację Stolicy Apostolskiej. Tekst Gorzkich Żali  zachował do dziś oryginalne, staropolskie brzmienie. Polscy emigranci i misjonarze rozpowszechnili to nabożeństwo po całym świecie. Również św. Jan Paweł II  przyczynił się, poprzez praktykowanie tego Nabożeństwa, że poznali je katolicy innych narodów. Obecnie tekst Gorzkich Żali  jest przetłumaczony na wiele języków. Gorzkie Żale nawiązują treścią do tradycji pieśni pasyjnych, tzw. planktów (łacińskie słowo planctus – oznacza narzekanie, lament, płacz). Treść nabożeństwa opiera się na ewangelicznym opisie męki jak również na tekstach ze Starego Testamentu, takie jak Psalm 22  oraz Pieśń o Cierpiącym Słudze Jahwe z Księgi Proroka Izajasza. To na nich opierają się bardzo plastyczne opisy przeżyć umęczonego Jezusa podczas biczowania, cierniem ukoronowania i bardzo wielu upokorzeń, jakich doznawał Pan Jezus od otaczających Go żołnierzy i tłumu, aż do ukrzyżowania.  Układ nabożeństwa Gorzkich Żali ma strukturę dawnej Jutrzni: rozpoczyna się tzw. „Pobudką” [Zachętą], po której następuje wzbudzenie intencji [czytanie], a następnie wykonywane są śpiewy, tzn.: „Hymn”, „Lament duszy nad cierpiącym Jezusem” i „Rozmowa duszy z Matką Bolesną”, a całość nabożeństwa kończy antyfona: „Któryś za nas cierpiał rany”. Całość podzielona jest na trzy części, które opisują kolejno obrazy Męki Pańskiej w poszczególnych etapach jej przebiegu. W każdą niedzielę Wielkiego Postu odprawia się jedną część Gorzkich Żali,  Pobudka [Zachęta] Część I (I i IV Niedziela Wielkiego Postu) Część II (II i V Niedziela Wielkiego Postu) Część III (III Niedziela Wielkiego Postu i Niedziela Palmowa). Antyfona: „Któryś za nas cierpiał rany”.         Celem Gorzkich Żali  jest nie tylko rozważanie Męki i Śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa, ale również skłonienie uczestników nabożeństwa do refleksji nad przemijaniem, sensem cierpienia w życiu, sprawami ostatecznymi oraz utożsamianiem się z cierpiącym za nas Chrystusem, co jest wyrazem miłości i wdzięczności za tak wielki dar, jakim była Jego Śmierć i Zmartwychwstanie.       Ważna w rozważaniach Gorzkich Żali jest obecność Matki Bożej – jako Pośredniczki cierpiącej wraz ze swym Synem, utożsamiającej się także z wiernymi, którzy pragną pojednania z Bogiem, ale są bezradni wobec swoich grzechów i potrzebują nawrócenia.       Za udział w nabożeństwie Gorzkich Żali  w kościele lub kaplicy – wierni, pod zwykłymi warunkami, mogą zyskuje odpust zupełny raz w tygodniu w okresie Wielkiego Postu.

***

Każdego piątku w czasie Wielkiego Postu bardzo zachęcam do uczestnictwa w nabożeństwie Drogi Krzyżowej o godz. 18.30

a w niedziele – na śpiewanie Gorzkich Żali

o godz. 13.30

+++

„Gorzkie żale” – żywe nabożeństwo i arcydzieło polskiej literatury

Dzisiaj bardziej ceni się ironię i chłodny dystans niż patos i współodczuwanie. A jednak ciągłe praktykowanie „Gorzkich żalów” świadczy o głębokiej tęsknocie za tym, by w przeżywanie męki Chrystusa zaangażować się całym sobą.

fot. Marek Piekara/Gość Niedzielny

+++

Czesio, niepełnosprawny umysłowo bohater popularnego serialu „Włatcy móch”, twierdził, że jego marzeniem jest „zostać piosenkarzem i tworzyć »Gorzkie żale«”. Prześmiewcze intencje autorów infantylnej kreskówki są dla widzów oczywiste, mimo że sam Czesio to postać całkiem sympatyczna. Ale fakt, że za symbol kościelnego „obciachu” twórcy serialu uznali akurat „Gorzkie żale”, daje do myślenia. Już sama nazwa tego nabożeństwa, w potocznym języku używana dziś jako synonim bezproduktywnego narzekania, wydaje się kompletnie archaiczna, nieprzystająca do współczesnych czasów. Nie dość, że „gorzkie”, to jeszcze „żale” – ta znaczeniowa podwójność, kumulacja smutku jednych będzie śmieszyć, innych drażnić. Z pewnością jednak jest coś takiego w „Gorzkich żalach”, co nie pozwala przejść obok nich obojętnie. Doceniono je zresztą w wielu miejscach świata – tekst przetłumaczono na ponad 30 języków. Natomiast samo nabożeństwo jest popularne tylko w Polsce i wydaje się wyrazem typowo polskiej pobożności.

Mistyczny rumak

W zbiorze esejów „Zamieszkać w katedrze” Wojciech Wencel stwierdził, że autor „Gorzkich żalów” jest największym poetą, jakiego zna. „(…) czy można dezawuować ekspresję »Gorzkich żalów« za to, że jest bliższa istocie poezji niż awangardowe bazgroły, których historia liczy sobie marne sto czy dwieście lat?” – pytał. Jego esej, który zaczynał się od opisu nabożeństwa w kaszubskim Somoninie, pokazywał, że sensem literatury jest jednoczenie ludzi, budowanie wspólnoty. Pozornie niemodne „Gorzkie żale” w wielu miejscach Polski ciągle jeszcze tę funkcję spełniają. Czy jednak decyduje o tym wartość literacka tekstu?

„»Gorzkie żale« to arcydzieło polskiej literatury, ale nie na literackiej genialności zasadza się ich niezwykły fenomen” – pisze poeta, pieśniarz i historyk sztuki Jacek Kowalski we wstępie do opublikowanego przed czterema laty reprintu i transkrypcji pierwszego wydania tekstu z 1707 r. „Są one przede wszystkim żywym nabożeństwem, czyli mistycznym rumakiem, na którym polska dusza przez trzy wieki ulatywała i wciąż ulatuje do nieba, oraz które oddało nieocenione usługi tak naszej pobożności, jak i kulturze w ogóle”.

Autor opracowania zwraca uwagę, że „Gorzkim żalom” przez ostatnie dwa stulecia odmawiano artyzmu, traktując je „często z pobłażaniem, jako nabożeństwo dla ludu, rzewne, prymitywne i pozbawione większej wartości literackiej” (podobny los spotkał zresztą, jego zdaniem, dużą część spuścizny polskiego baroku i epoki saskiej, których rehabilitacja rozpoczęła się dopiero niedawno). Tym cenniejsza jest więc przygotowana przez Kowalskiego publikacja, pozwalająca na kontakt z oryginalnym tekstem i jego konfrontację z późniejszymi zmianami. Warto dodać, że dwa lata później w tym samym poznańskim wydawnictwie Dębogóra ukazały się „Plaintes amères”, czyli dokonany przez prof. Annę Drzewicką przekład „Gorzkich żalów” na język francuski. Dołączona do tej książki płyta dowodzi, że i w tym języku słowa nabożeństwa brzmią bardzo szlachetnie.

Aby ludzie mogli śpiewać

Pierwotny tytuł nabożeństwa był nieco inny. „Snopek mirry z Ogroda Getsemańskiego, albo żałosne gorzkiej Męki Syna Bożego, co piątek, a mianowicie pod czas Pasyjej w niedziele Postu Wielkiego po południu, około godzin nieszpornych rozpamiętywanie z przydatkiem króciuchnego Nabożeństwa do Najświętszego Sakramentu za staraniem i kosztem IchMościów PP[anów] Braci i Sióstr Konfraternijej Rocha Ś[więtego] przy Kościele farnym Ś[więtego] Krzyża w Warszawie założonej zebrany i do druku podany” – czytamy na karcie tytułowej pierwszego wydania „Gorzkich żalów”. Wspomniane tam Bractwo św. Rocha, na co dzień zajmujące się m.in. opieką nad chorymi, kontynuowało tradycję rozważań o męce Pańskiej, obecną w Polsce od czasów średniowiecza. Od 1698 r. organizowało ono nabożeństwa pasyjne zwane Fasciculus myrrhae, czyli właśnie „Snopek mirry”. Ich nazwa nawiązywała do Pieśni nad Pieśniami, której miłosną retorykę łączono z opisami męki Pańskiej. Niestety, teatralizowane nabożeństwa złożone z łacińskich hymnów i polskich pieśni były nie tylko kosztowne, ale i coraz mniej zrozumiałe dla ludu. W miejsce dotychczasowych przedstawień postanowiono więc przygotować „książeczkę polską o Męce Pańskiej, aby sami ludzie alias bractwo mogło śpiewać”.

Zredagowania nowego nabożeństwa podjął się moderator bractwa, ks. Wawrzyniec Stanisław Benik ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo. Nadał mu formę trzech podobnie zbudowanych, trójdzielnych części, poświęconych kolejnym etapom męki Pańskiej. Poprzedzono je „Pobudką”, czyli, jak mówią niektóre współczesne modlitewniki – „Zachętą”. W skład każdej części wchodzą: „Hymn”, „Lament duszy nad cierpiącym Jezusem” i „Rozmowa duszy z Matką Bolesną”. Oczywiście autor nabożeństwa korzystał z istniejących wzorców, np. „Rozmowa (…)” to przetworzenie średniowiecznej sekwencji Stabat Mater Dolorosa. Jednak, jak podkreśla Jacek Kowalski, „Hymny” i „Lament” wydają się dziełem oryginalnym.

Czucie i teologia

Fenomen „Gorzkich żalów” polega, zdaniem Kowalskiego, na tym, że „bogactwu teologicznych treści towarzyszy wielki ładunek ekspresji, która ma na celu duchowe zjednoczenie śpiewającego (…) z cierpiącym Chrystusem”. Autor wstępu do wydania z 2014 r. zwraca uwagę, że tekst nieustannie uderza w zmysły i emocje śpiewających, „tak umiejętnie, że to oni sami stają się świadkami i opowiadają o Męce, jakby osobiście Ją widzieli, słyszeli, przeżywali”. Temu celowi służyć mają ciągłe odwołania do zmysłu wzroku („przypatrz się, duszo), liczne wykrzyknienia, użycie pierwszej osoby czasownika i czasu teraźniejszego („ach, widzę”), a także pytania („Co jest, pytam, co się dzieje?”). Z drugiej strony w tekście został też zawarty duży ładunek czułości, podkreślanej m.in. przez powtarzającą się frazę: „Jezu mój kochany!”.

Oczywiście, to, co było atutem tekstu u progu XVIII wieku, może się dziś okazać jego słabością. Nie da się ukryć, że „Gorzkie żale” nie są nabożeństwem, które przyciąga masowo młodych ludzi. Składa się na to wiele kwestii – oprócz bariery językowej ważny jest także zapewne bagaż życiowego doświadczenia, które może wzmocnić stopień przeżywania opisów męki Chrystusa. Sam tekst „Gorzkich żalów” zresztą też ewoluował, był na przestrzeni wieków „uwspółcześniany”, nie zawsze z dobrym skutkiem. O ile np. zamiana fragmentów o „żydowskiej złości” na „katowską złość” wydaje się oczywista, a zastąpienie słów archaicznie brzmiących bardziej współczesnymi („najgrawany” – „wyszydzany”, „wszego” – „wszystkiego” itp.) – zrozumiałe, to już łagodzenie opisów Męki („Jezu, przez szyderstwo okrutne cierniowym wieńcem ukoronowany” zamiast obrazowego „Jezu, aż do mózgu przez czaszkę ciernia kolcami ukoronowany”) zdecydowanie osłabia wymowę tekstu.

Czasy mamy jednak takie, że – przynajmniej w literaturze – bardziej ceni się chłodny dystans, a nawet ironię, niż współodczuwanie i patos. Mimo to ciągłe praktykowanie „Gorzkich żalów” w polskich kościołach świadczy o głębokiej tęsknocie za tym, by nasze rozważanie męki Chrystusa nie miało charakteru wyłącznie intelektualnego, ale by angażowało całego człowieka. Być może więc to, co było istotą sarmackiej pobożności, czyli nieustanne współdziałanie rozumu i emocji, nadal pozostaje ważne dla polskiej duszy. Jeśli tak, to może jest szansa na stworzenie, obok – ciągle potrzebnych – „Gorzkich żalów”, bardziej współczesnej formy, która wyrazi to samo, ale językiem dzisiejszego człowieka?•

Szymon Babuchowski/Gość Niedzielny

+++

Nabożeństwo 40 godzinne

Współcześnie czterdziestogodzinne nabożeństwo jest stopniowo zapominane. Najczęściej służy jedynie jako „wstęp” do Wielkiego Postu. Ma jednak bardzo bogatą i długą tradycję. Już w 1539 r. papież Paweł III pisał, że powstało, aby „ułagodzić gniew Boga, spowodowany występkami chrześcijan, oraz aby udaremnić wysiłki i machinacje Turków, dążących do zniszczenia chrześcijaństwa”.

Czterdziestogodzinne nabożeństwo nazywane jest Quarant’ Ore (lub Quarantore), od quarant – „czterdzieści” oraz hora – „godzina”. Polega na nieustannej, trwającej czterdzieści godzin modlitwie przed wystawionym Najświętszym Sakramentem…

Adoracja trwa 40 godzin przede wszystkim dla upamiętnienia czasu, jaki według tradycji ciało Zbawiciela było złożone w grobie. Ale liczba 40 jest często wymieniana w Biblii i zawsze oznacza święty czas: przed rozpoczęciem nauczania Pan Jezus przebywał na pustyni przez 40 dni, tyle samo czasu padał deszcz w trakcie potopu, Żydzi błąkali się na pustyni przez 40 lat.

Współcześnie dokumenty liturgiczne mówią nie tyle o „czterdziestogodzinnym nabożeństwie”, co o dłuższej adoracji, bez określania czasu jej trwania. Termin zachował się w praktyce duszpasterskiej i najczęściej określa się nim trzydniową adorację, odbywającą się albo w trzy kolejne niedziele przed Wielkim Postem, albo w niedzielę (od ostatniej Mszy porannej), poniedziałek i wtorek przed Środą Popielcową. 

Nabożeństwo ma charakter głównie pokutny oraz przebłagalny za grzechy popełnione przez chrześcijan w okresie karnawału. Co istotne, jest wynagrodzeniem za winy nie tylko samych uczestniczących w adoracji, ale wszystkich ich współwyznawców. Traktuje się to nabożeństwo również jako chroniące przed złem, pokusami i wszelkimi niebezpieczeństwami. Jednak, jak w przypadku każdej adoracji Najświętszego Sakramentu, ma przede wszystkim służyć pogłębieniu wiary i umocnieniu relacji z Bogiem.(źródło: Dominikański Ośrodek Liturgiczny)

W Archidiecezji Glasgow jest praktykowane nabożeństwo 40 godzinne, które rozpoczyna się w niedzielę wieczorem i adoracja Najświętszego Sakramentu trwa przez cały dzień w poniedziałek i we wtorek:

• 16 marca – II Niedziela Wielkiego Postu: St. Patrick’s, Anderston, St. Joseph’s, Cumbernauld, St. Joseph’s, Faifley
• 23 marca – III Niedziela Wielkiego Postu: Our Lady, Good Counsel, Dennistoun, St. Margaret’s, Clydebank
• 30 marca – IV Niedziela Wielkiego Postu: St. Andrew’s, Bearsden, St. Anne’s, Dennistoun, St. Gregory’s, Wyndford
• Każdego tygodnia w kościele Ojców Pasjonistów – St. Mungo’s (52 Parson St. G4 0RX) jest dwugodzinna adoracja Najświętszego Sakramentu: poniedziałek & środa od 14.00 – 16.00 i sobotę od 15.00 – 17.00

***

kościół św. Piotra

Partick, 46 Hyndland Street , Glasgow, G11 5PS

***

W każdy piątek jest Adoracja Najświętszego Sakramentu od godz. 18.00

W czasie Adoracji jest możliwość przystąpienia do sakramentu spowiedzi.

Msza św. wynagradzająca za grzechy nasze i całego świata odprawiana jest o godz. 19.00

W trzeci piątek miesiąca sprzątamy kościół św. Piotra od godz. 17.00. Chętni bardzo mile widziani.

---

W każdą sobotę o godz. 18.00 jest Msza św. wigilijna z niedzieli

Możliwość spowiedzi jest od godz. 17.00

***

W pierwsze soboty miesiąca po Mszy św. jest Nabożeństwo Pięciu Sobót Wynagradzających za zniewagi i bluźnierstwa przeciwko Najświętszej Matce Bożej

***

W drugie soboty miesiąca po Mszy św. modlimy się Koronką do Serca Boleściwej Matki – Serca przebitego siedmiokrotnie mieczem boleści.

***

W trzecie soboty miesiąca po Mszy św. modlimy się na różańcu o pokój na świecie.

---

W każdą Niedzielę Msza św. jest o godz. 14.00

Przed Mszą św. jest Adoracja Najświętszego Sakramentu.

W tym czasie jest także możliwość przystąpienia do sakramentu spowiedzi od godz. 13.30

---

Od września trwają prace renowacyjne kościoła św. Piotra. Dlatego w piątki Adoracja, spowiedź św. i Msza św. na czas remontu są w sali parafialnej. Natomiast w soboty i w niedziele Msze św. są w kościele.

***

---

Kaplica izba Jezusa Miłosiernego

4 Park Grove Terrace, Glasgow G3 7SD

***

W każdy pierwszy czwartek miesiąca jest Msza św. o godz. 19.00

Po Mszy św. jest Godzina Święta

***

Naczynia połączone

Pierwsze czwartki, pierwsze piątki, pierwsze soboty. Interesowni praktykują dla obietnic, gorliwi – z miłości. Podejmiesz wyzwanie?

ISTOCKPHOTO

***

Sytuacja z utrudnionym dostępem do Mszy, także pierwszopiątkowej, w jakiej przed pięcioma laty postawiła nas pandemia, pokazuje, jak ważne są dla wielu katolików dni, w których okazujemy szczególną cześć Najświętszemu Sercu Pana Jezusa i Niepokalanemu Sercu Najświętszej Maryi Panny. W pierwsze piątki miesiąca liczba wiernych w kościołach jest wyższa niż w inne dni powszednie, a wielu jest takich, którzy podejmują tego dnia posty i inne czyny pokutne.

Niedawno zmienił się sposób wyznaczania pierwszych dni miesiąca w kalendarzu kościelnym. Wcześniej obchodzono wszystkie trzy dni razem. Decydował pierwszy piątek. Jeśli ten dzień przypadł pierwszego dnia danego miesiąca, wtedy czwartek, choć kalendarzowo należał jeszcze do poprzedniego miesiąca, obchodziło się jako pierwszy. Jeżeli natomiast pierwszym dniem miesiąca była sobota, wówczas jako pierwszą sobotę w Kościele obchodziło się tę, która przypadała za tydzień – po pierwszym piątku. Niedawno zostało to uproszczone. Pierwsze czwartek, piątek i sobotę obchodzi się teraz wtedy, kiedy faktycznie są pierwsze w kalendarzu na dany miesiąc. Sposób liczenia dni to jednak kwestia drugorzędna. Istotne jest nastawienie serca i intencja, z jaką podejmuje się te praktyki.

Jak ciąża

Skąd te praktyki się wzięły? – Za pierwszymi piątkami stoi żądanie Pana Jezusa z objawień św. Małgorzaty Alacoque. Jeśli chodzi o nabożeństwo pięciu pierwszych sobót miesiąca, to stoi za nimi tradycja fatimska. Natomiast wcześniejsza tradycja bardziej była związana z kultem Niepokalanego Serca Maryi, który nawiązywał do kultu Serca Jezusa – mówi ks. prof. Marek Chmielewski. Dodaje, że praktyki pierwszego czwartku, piątku i soboty miesiąca nie mają charakteru obowiązkowego, lecz należą raczej do sfery pobożności. – O ile liturgia jest obowiązkowa, bo to jest kult Kościoła, o tyle jeśli chodzi o formy pobożności, to takiego obowiązku w sensie prawnym nie ma. Natomiast ze względów formacyjnych te formy się szanuje – zauważa.

Szczególnie popularne jest wśród wiernych nabożeństwo dziewięciu pierwszych piątków miesiąca. Dlaczego ma to być akurat dziewięć piątków, czyli de facto dziewięć miesięcy?

– Dlatego, że dziewięć miesięcy to analogia do czasu, jakiego potrzebuje dziecko rozwijające się w łonie matki, aby się urodzić. Przez praktykę dziewięciu pierwszych piątków ma się narodzić nowy człowiek, który żyje sakramentami. Jeśli dobrze wczytamy się w objawienia, których Pan Jezus udzielił św. Małgorzacie, zauważymy, że one mają na celu właśnie to: wychowanie człowieka do regularnego życia sakramentalnego – wskazuje teolog.

Zwraca uwagę na fakt, że od uchwały IV Soboru Laterańskiego w 1215 roku katolik ma obowiązek spowiedzi i Komunii raz w roku, szczególnie w okresie wielkanocnym. Na tamte czasy było to wymaganie wysokie, jeśli weźmie się pod uwagę istniejącą wtedy sieć kościołów. Z czasem jednak ulegało to zmianom i już na przykład w XVII wieku duszpasterstwo oraz dostępność kościołów wyglądały całkiem inaczej. Wówczas traktowanie pobożności na zasadzie „raz w roku” wymagało zdynamizowania. I taka pomoc przyszła. Pierwszopiątkowe praktyki i związane z nimi obietnice Jezusa znacznie ożywiły życie duchowe katolików.

Sama św. Małgorzata Maria Alacoque w jednym z listów napisała, że kult Najświętszego Serca „ma na celu odnowienie w duszach skutków Odkupienia”. To jest zasadniczy cel tego nabożeństwa.

Chodzi o cel

Wraz z nową formą pobożności pojawiły się także jej wypaczenia, polegające na magicznym traktowaniu praktyk pierwszopiątkowych (a także pierwszosobotnich), czyli wykonywaniu ich na zasadzie „zaliczenia”: przyjść, odprawić spowiedź, Komunię, najlepiej wszystko w sam pierwszy piątek. Towarzyszy temu oczekiwanie, że gdy wypełnię praktykę, Pan Bóg musi mi zagwarantować zbawienie. Taki „handel wymienny”.

Ksiądz Marek Chmielewski, przestrzegając przed taką postawą, podkreśla ważność odpowiedniego przygotowania do spełniania warunków nabożeństwa. – Jest dobrą intuicją duszpasterską, że dzieci pierwszokomunijne przynajmniej przez pierwszy rok odprawiają dziewięć pierwszych piątków. Nie powinno tam jednak chodzić o uzyskanie nieco magicznie traktowanego „biletu do nieba”. Obietnica mówi przede wszystkim, że człowiek nie umrze bez szansy pojednania z Bogiem, ale to samo przez się nie jest gwarancją zbawienia. Chodzi o to, żeby tego młodego człowieka wychować w życiu sakramentalnym nie tylko co do ilości wypełnionych praktyk. On ma się nauczyć, jak się spowiadać: nie tylko w sposób faktograficzny, ale analityczny; ma się nauczyć życia eucharystycznego, adoracji. I to jest ważne – przekonuje. Przywołuje konkretny przykład prawidłowej formacji w tym zakresie.

– W pierwszych latach kapłaństwa pracowałem w dużej parafii w Radomiu. Była tam siostra katechetka, która przez pół godziny odprawiała z dziećmi rachunek sumienia, zanim księża usiedli, żeby spowiadać je na pierwsze piątki. I widać było efekty. Dzieci były dobrze przygotowane, wiedziały, co mówią. Takie podejście jest bardzo ważne dla rozwoju duchowego. Jeśli tego nie ma, dochodzi do takich sytuacji, że dorosły człowiek spowiada się jak dziecko pierwszokomunijne. Tak więc praktyka pierwszych piątków miesiąca ma wielki potencjał duszpasterski, jeśli jest mądrze i dobrze sprawowana. I to jest jej zasadniczy cel. Chodzi przecież o wychowanie do miłości Boga, bliźniego i samego siebie – akcentuje kapłan.

Wynagrodzenie

Nabożeństwo do Serca Jezusowego jest kultem ekspiacyjnym, wynagradzającym. Podobnie jest z kultem Niepokalanego Serca Maryi Panny, w którym od czasu objawień fatimskich wzmocniony został element pokuty za grzechy. Maryja w Fatimie mówiła dzieciom, że wielu ludzi ginie na wieki, bo zbyt mało jest takich, którzy chcieliby się za nich modlić i ofiarować swoje cierpienia. Także tu istotny jest więc motyw wynagrodzenia.

– Wynagrodzenie jest często traktowane na sposób ludzki: komuś zrobiłem przykrość, to teraz muszę przeprosić, żeby mu sprawić przyjemność. Samo wyrażenie „obrażać Boga” jest antropomorficzne, ale nie mamy innych narzędzi. Wyglądałoby na to, że przez nasze zgrzeszenie Pan Bóg coś traci i my musimy Mu to oddać, tak jak w ramach restytucji musimy oddać to, co ukradliśmy, bo w przeciwnym razie nie spełnimy warunku nawrócenia – mówi ks. Marek Chmielewski. Zauważa jednak, że to nie do końca tak. – Chodzi o to, że skoro Bóg jest miłością, to grzech jest zaprzeczeniem miłości. To jest przede wszystkim krzywda, jaką człowiek samemu sobie wyrządza przez odwrócenie się od miłości. I to nie miłości w znaczeniu uczuciowym, tylko rozumianym jako afirmacja osoby. Wynagrodzenie jest przede wszystkim odbudowaniem i wzmocnieniem w grzeszniku miłości. To wynagrodzenie staje się bardziej zrozumiałe, gdy patrzymy na nie przez wymiar Kościoła. Czasami mówimy, że Kościół jako Mistyczne Ciało Chrystusa jest jak zespół naczyń połączonych. Jeżeli poziom spada w jednym naczyniu, to spada we wszystkich. Mistyczne Ciało doznaje uszczerbku przez cudzy grzech. Wierni mający tę świadomość tym bardziej chcą okazać miłość Bogu i bliźniemu, aby ten brak, jaki Kościół cierpi, został wyrównany. A więc nie tyle Pan Bóg cierpi szkody (jest przecież bytem absolutnym), ile Kościół ponosi duchowe straty. I gorliwi chcą naprawić to, co inni zepsuli. To jest wyraz odpowiedzialności za zbawienie innych i za życie Kościoła – podkreśla teolog.

Czwartki

Tradycja pierwszych czwartków jest późniejsza niż piątków i sobót. – Nie można ich traktować na równi z pierwszymi piątkami – zauważa ks. prof. Chmielewski. Dodaje, że trudno wskazać początek tej tradycji. Prawdopodobnie wiąże się z orędziami na Światowe Dni Powołań, które zapoczątkował św. Paweł VI. – Tam, jak się zdaje, jest początek tej praktyki: zaproszenie do szczególnej modlitwy w pierwsze czwartki o powołania, głównie kapłańskie – mówi. Zauważa, że zwyczajowo modlimy się o powołania, ale rzadko akcentuje się modlitwę za powołanych. O to, żeby byli wierni powołaniu – a to jest przecież istota.

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

---

W każdą trzecią sobotę miesiąca jest spotkanie Biblijne na temat: kobiety w Piśmie Świętym. Spotkanie rozpoczynamy o godz. 10.00 śpiewaniem Godzinek ku czci Najświętszej Maryi Panny a kończymy w południe modlitwą Anioł Pański.

***

W czwartym tygodniu każdego miesiąca – z piątku na sobotę – jest całonocna Adoracja Najświętszego Sakramentu dla kobiet w kaplicy Sióstr Benedyktynek w Largs.

Początek Adoracji rozpoczyna się modlitwą różańcową o godz. 21.00 a zakończenie Adoracji śpiewem Godzinek ku czci Najświętszej Maryi Panny i Mszą św. o brzasku dnia o godz. 5.00

Benedictine Monastery, 5 Mackerston Place, Largs, Scotland

***

Aby Matka Boża była coraz bardziej znana, miłowana i uwielbiana!

„Różaniec Święty, to bardzo potężna broń.

Używaj go z ufnością, a skutek wprawi cię w zdziwienie”.

(św. Josemaria Escriva do Balaguer)

*****

Intencja Żywego Różańca

na miesiąc marzec 2025

Intencja papieska:

*Módlmy się, aby rodziny rozbite znalazły uzdrowienie swoich ran w przebaczeniu, odkrywając na nowo wzajemne bogactwo nawet w dzielących je różnicach.

więcej informacji – Vaticannews.va: papieska intencja

---

Intencje Polskiej Misji Katolickiej w Glasgow:

* za naszych kapłanów, aby dobry Bóg umacniał ich w codziennej posłudze oraz o nowe powołania do kapłaństwa i życia konsekrowanego.  

* za papieża Franciszka, aby Duch Święty prowadził go, a św. Michał Archanioł strzegł.

*  Nie wystarczy usłyszeć wołania do nawrócenia, które w czasie Wielkiego Postu brzmi mocnym Głosem – tak, że nawet zgiełk i krzyk świata nie są w stanie Go zagłuszyć. Jednak, aby to wołanie mogło dotrzeć aż do głębi mojego serca, potrzebuję łaskę skruchy, aby uznać moją nieprawość i zobaczyć, że to ja zgrzeszyłem i uczyniłem, co jest złe przed Tobą Panie. Św. Jan Maria Vianney zwykł mawiać: „Gdybyś naprawdę prosił Pana o nawrócenie, byłoby ci to dane”. Dlatego naprawdę proszę z całego serca – uzdrów mnie Panie!

---

Intencja dodatkowa dla Róży Matki Bożej Częstochowskiej (II), św. Moniki i bł. Pauliny Jaricot: 

* Rozważając drogi zbawienia w Tajemnicach Różańca Świętego prosimy Bożą Matkę, aby wypraszała u Syna swego a Pana naszego Jezusa Chrystusa właściwe drogi życia dla naszych dzieci.

***

W tym miesiącu możemy uzyskać odpust zupełny z racji:

• rocznicy 02/03/2013 przyjęcia do Żywego Różańca
• 25 marca – w uroczystość Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie

Od 1 marca 2025 modlimy się kolejnymi Tajemnicami Różańca Świętego i w intencjach wyznaczonych na ten miesiąc, które otrzymaliście na maila 28 lutego 1925 z adresu e-rozaniec@kosciol.org (jeśli ktoś z Was nie dostał maila na ten miesiąc, proszę o kontakt z Zelatorem Róży, albo na adres rozaniec@kosciolwszkocji.org)

________________________________________

Obecnie mamy 19 Róż Żywego Różańca, choć mieliśmy do niedawna 21. Dlatego bardzo serdecznie zachęcamy chętnych, aby zechcieli dołączyć się do Żywego Różańca. Módlmy się też w tej intencji, aby dotąd nieprzekonani mogli się przekonać jak skuteczną i tym samym jak bardzo potrzebną jest dziś modlitwa różańcowa.

***

***

KOMUNIĘ ŚWIĘTĄ przyjmujemy z należytym uszanowaniem do ust albo na rękę – wtedy CIAŁO PAŃSKIE spożywamy w obecności kapłana. Przyjmując KOMUNIĘ ŚWIĘTĄ – na słowa kapłana: CIAŁO CHRYSTUSA – odpowiadamy: AMEN.

***

Co oznacza nasze „Amen”, które wypowiadamy podczas Komunii św. przyjmując „Ciało Chrystusa”?

Kapłanowi, który rozdając Eucharystię mówi tobie: „Ciało Chrystusa”, odpowiadasz: „Amen” – to znaczy uznajesz łaskę i zaangażowanie, jakie pociąga za sobą stanie się Ciałem Chrystusa. Gdy przyjmujesz bowiem Eucharystię, stajesz się Ciałem Chrystusa. To bardzo piękne! Komunia, jednocząc nas z Chrystusem, wyrywając z naszego egoizmu, otwiera nas i jednoczy ze wszystkimi, którzy są jedno w Nim. Oto cud Komunii Świętej: stajemy się Tym, Którego otrzymujemy!

Benedykt XVI –Jan Paweł II – Wielki Tydzień 2004 

***

“Ten kto MNIE spożywa, będzie żył przez MNIE” (J 6,57)

„Wiara Kościoła jest istotową wiarą eucharystyczną, a więc sakramentalną, i karmi się ona w szczególny sposób przy stole Eucharystii”. (papież Benedykt XVI)

***

Czekanie na Spotkanie. Post eucharystyczny – dlaczego, dla kogo i jak?

Praktykę postu eucharystycznego wprowadził papież Marcin V w XV wieku. Obowiązywał od północy aż do przyjęcia Komunii. Obecne przepisy stanowią, że należy go zachować przynajmniej przez godzinę przed przyjęciem Komunii świętej.

Każde dziecko komunijne wie, że godzinę przed przyjęciem Komunii św. należy powstrzymać się od jedzenia i picia. To tzw. post eucharystyczny. Zasadniczym celem tej praktyki jest okazanie szacunku Ciału Pańskiemu. Mówi o tym Katechizm Kościoła Katolickiego. „Aby przygotować się odpowiednio na przyjęcie sakramentu Eucharystii, wierni zachowają ustanowiony przez Kościół post. Postawa zewnętrzna (gesty, ubranie) powinna być wyrazem szacunku, powagi i radości tej chwili, w której Chrystus staje się naszym gościem” – czytamy (1387).

Różnie z tym musiało bywać, skoro już św. Paweł upominał Koryntian: „Gdy się zbieracie, nie ma u was spożywania Wieczerzy Pańskiej. Każdy bowiem już wcześniej zabiera się do własnego jedzenia, i tak się zdarza, że jeden jest głodny, podczas gdy drugi nietrzeźwy. Czyż nie macie domów, aby tam jeść i pić? Czy chcecie znieważać Boże zgromadzenie i zawstydzać tych, którzy nic nie mają? Cóż wam powiem? Czy będę was chwalił? Nie, za to was nie chwalę!” (1 Kor 11,20-22).

Dalej apostoł przestrzega przed świętokradztwem: „Niech przeto człowiek baczy na siebie samego, spożywając ten chleb i pijąc z tego kielicha. Kto bowiem spożywa i pije, nie zważając na Ciało Pańskie, wyrok sobie spożywa i pije” (1 Kor 11,28-29).

Tak stanowcze słowa zawsze pobudzały chrześcijan do szczególnej uważności w obchodzeniu się z postaciami eucharystycznymi.

– Praktyka postu eucharystycznego pojawiła się w starożytności jako efekt rozwoju duchowości i być może także dyscypliny kościelnej. Starano się, aby przyjęcie Komunii jako pokarmu cielesno-duchowego nie było w pewnym sensie osłabione przez przyjęcie innego pokarmu. Taka dyscyplina sprawiła, że zanikły Msze wieczorne – wyjaśnia liturgista, ks. dr hab. Dominik Ostrowski.

Wzmianki o praktykach, które można określić jako post eucharystyczny, znajdujemy m.in. u św. Augustyna, który pisał: „Eucharystię świętą przyjmuje się zawsze na czczo i taki zwyczaj zachowany jest na całym świecie”. Święty stwierdzał: „Podobało się Duchowi Świętemu, by na wyrażenie czci dla tak wzniosłego Sakramentu najpierw do ust chrześcijan wchodziło Ciało Pańskie, wpierw przed innym pokarmem”.

W średniowieczu nie zajmowano się zbytnio kwestią postu eucharystycznego, ponieważ wierni bardzo rzadko przystępowali do Komunii, ograniczając się do spoglądania na Hostię podczas Mszy lub przyjmowania Komunii duchowej. Dopiero w XV wieku upowszechniła się praktyka zachowywania postu od północy aż do momentu przyjęcia Komunii. – Praktykę postu eucharystycznego wprowadził dla całego Kościoła papież Marcin V w XV wieku; od tego czasu post ten wymagał bycia na czczo od północy aż do przyjęcia Komunii – podkreśla duchowny.

Wielkie zmiany

Post eucharystyczny w takiej formie funkcjonował w Kościele przez wieki. Zmiana nastąpiła dopiero w XX wieku, wraz z rozwojem praktyki częstego przystępowania do stołu Pańskiego. W 1953 roku Pius XII skrócił post eucharystyczny do trzech godzin przed przyjęciem Komunii Świętej i orzekł, że wypicie wody nie łamie tego postu. Zezwolił też chorym na przyjmowanie bez ograniczenia czasu przed przyjęciem Komunii Świętej napoju niealkoholowego i lekarstwa, zarówno płynnego, jak i stałego. Zaznaczył także, że osoby przyjmujące Wiatyk w niebezpieczeństwie śmierci nie są związane żadnym prawem postu.

W ustanawiającym zmianę dokumencie Christus Dominus papież przypomniał, że post eucharystyczny „służy nie tylko do okazania należnej czci Boskiemu Zbawicielowi, ale przyczynia się także do rozwoju pobożności, może powiększyć również owoce świętości, do których zdobywania przy pomocy łaski Bożej nas tak bardzo zachęca sam Chrystus, źródło świętości i jej twórca”. Dzięki zmianie wprowadzonej przez Piusa XII po wielu wiekach zaczęto odprawiać Msze św. wieczorne.

Dalsze złagodzenie postu eucharystycznego wprowadził Paweł VI w roku 1964, skracając go do jednej godziny przed przyjęciem Komunii. Ten sam papież w 1973 roku w instrukcji Immensae caritatis określił post eucharystyczny trwający „mniej więcej piętnaście minut” dla osób chorych i starszych, przebywających w szpitalach lub domach, a także dla ich opiekunów, pragnących razem z nimi przystąpić do Komunii Świętej.

Obecnie obowiązujące prawo kanoniczne znosi post eucharystyczny dla chorych i osób w podeszłym wieku. „Osoby w podeszłym wieku lub złożone jakąś chorobą, jak również ci, którzy się nimi opiekują, mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię, chociażby coś spożyli w ciągu godziny poprzedzającej” – czytamy w Kodeksie Prawa Kanonicznego (kan. 919 § 3). Kodeks stanowi także, że z zachowania postu eucharystycznego są zwolnieni kapłani, którzy danego dnia po odprawieniu jednej Mszy muszą celebrować drugą albo trzecią. W takim wypadku po pierwszej lub po drugiej Mszy Świętej mogą spożywać posiłki, nawet jeśli przed przyjęciem Komunii Świętej nie zachodziłaby przerwa jednej godziny (kan. 919 § 2 KPK). – Przyjmuje się, że zwolnienie kapłana z postu eucharystycznego przed kolejną Mszą ma na celu dobro wiernych, którzy nie powinni być pozbawieni Eucharystii z powodu kolejnego godzinnego postu kapłana – podkreśla ks. Dominik Ostrowski. Zaznacza, że przyjęcie przez kapłana Komunii na Mszy Świętej jest koniecznością, dlatego konieczność sprawowania dwóch Mszy nie może stać w sprzeczności z prawem o Komunii kapłana. – On przez swoje kapłaństwo urzędowe umożliwia wiernym skorzystanie z Mszy Świętej, z Komunii. Dlatego jego zwalnia się z obowiązku postu, który ma drugorzędne znaczenie wobec samej Eucharystii i ma jej służyć – wyjaśnia.

A co jeśli…

Obecne przepisy prawa kanonicznego, stanowiące, że post eucharystyczny należy zachować przynajmniej przez godzinę przed przyjęciem Komunii (kan. 919 § 1 KPK), oznaczają, że godzina to niezbędne minimum. Zawiera się w tym natomiast sugestia, iż w miarę możliwości można wydłużyć ten czas. Co jednak robić w sytuacji, gdy ktoś przez nieuwagę zjadł coś i jego post eucharystyczny będzie za krótki? Albo jak się zachować, gdy ten problem powstaje wskutek niespodziewanego przyśpieszenia godziny Mszy Świętej?

– Wszystkie przepisy prawa kościelnego są podporządkowane celowi głównemu, jakim jest zbawienie dusz, a zatem trzeba zawsze uważać, aby przez dosłowne przestrzeganie zapisu nie zaszkodzić temu, co ten przepis chroni. Jeśli przyjmujemy, że celem postu jest odpowiednie duchowe przygotowanie do przyjęcia Komunii Świętej, to w sytuacji, gdy nie mamy dokładnie 60 minut postu, należy ocenić, czy brakujące 5 minut „robi różnicę”. Moim zdaniem lepiej jest być posłusznym Kościołowi i powstrzymać się od Komunii, jeśli nie minęła godzina, bo Bogu podoba się nasze posłuszeństwo, a brak możliwości przystąpienia do Komunii nie jest z definicji szkodą, raczej jest to swoista chwilowa utrata przywileju i nie przynosi ona zagrożenia duchowego, wręcz przeciwnie, może pogłębić w nas szacunek do Eucharystii, a także być swoistą nauką, żeby nie powiedzieć nauczką. Moglibyśmy się zastanawiać, czy mamy prawo „zerwać kłosy w szabat”, jak apostołowie, ale tu są potrzebne duża dojrzałość i mądra wolność, ponieważ jeśli można samemu skrócić post o 5 minut, to dlaczego nie o 25? – wskazuje liturgista. – Jeśli dojrzała osoba zinterpretuje, że kilka minut nie robi różnicy i nie uczyni z tego narzędzia do nadużyć, to nie zdziwię się, jeżeli także autorytet duchowny ją usprawiedliwi. Ks. Krzysztof Grzywocz tłumaczył, że potrzeba dużej mądrości i dojrzałości, aby wiedzieć, kiedy „zerwać kłosy”. Wskazywał też na niebezpieczeństwo zaburzeń i skrupułów, zwłaszcza u osób osamotnionych i bez relacji, które bezpiecznie czują się tylko w ogrodzeniu przepisów. Odnowiona liturgia i prawo dają dużo przestrzeni do samodzielnych decyzji i oczekują pewnej dojrzałości – zauważa kapłan. Jako przykład wskazuje zapis o obmyciu palców przez kapłana, jeśli pozostały na nich partykuły (czyli cząstki Ciała Chrystusa); dawniej należało obmyć palce zawsze.

Co po Komunii?

Nieraz wierni zadają sobie pytanie, czy po przyjęciu Ciała Pańskiego należy zachować jakiś odstęp czasowy przed zjedzeniem posiłku. Problem taki może występować na przykład w szpitalu, gdzie chory po przyjęciu Komunii mógłby od razu coś zjeść lub popić kawą. Kapelani apelują tu zazwyczaj do osobistego wyczucia osoby przyjmującej Komunię. – Nie spotkałem przepisu, który by tego zabraniał, chociaż słyszałem opinie, że istnieje pewien „bufor czasowy”, czasem określany na 15 minut; nie jest to jednak oficjalne prawo. Po przyjęciu Komunii Świętej i zakończeniu obrzędu można udać się od razu na posiłek, są przecież tzw. agapy przedłużające spotkanie wspólnoty – tłumaczy ks. Dominik Ostrowski. I dodaje: – Na pewno jednak warto przypomnieć, że po Komunii Kościół przez wieki odmawiał modlitwy dziękczynne, a więc istnieje powód, aby odczekać chwilę z kolejnym posiłkiem.

Franciszek Kucharczak/Gość Niedzielny

***

The Jubilee Prayer

Father in heaven, may the faith you have given us in your Son, Jesus Christ, our brother, and the flame of charity enkindled in our hearts by the Holy Spirit, reawaken in us the blessed hope for the coming of your Kingdom.

May your grace transform us into tireless cultivators of the seeds of the Gospel.

May those seeds transform from within both humanity and the whole cosmos in the sure expectation of a new heaven and a new earth, when, with the powers of evil vanquished, your glory will shine eternally.

May the grace of the Jubilee reawaken in us, Pilgrims of Hope, a yearning for the treasures of heaven. May that same grace spread the joy and peace of our Redeemer throughout the earth. To you our God, eternally blessed, be glory and praise for ever. Amen

Rok Jubileuszowy 2025.

Co warto o nim wiedzieć?

Najważniejsze informacje, które warto wiedzieć o Roku Świętym.

***

Rok Jubileuszowy 2025 obchodzony jest pod hasłem „Pielgrzymi nadziei”. Rozpoczęcie Jubileuszu miało miejsce 24 grudnia wieczorem ceremonią otwarcia w Bazylice Watykańskiej Drzwi Świętych. Zakończenie będzie 6 stycznia 2026 r. w uroczystość Objawienia Pańskiego. Oto 7 najważniejszych informacji, które warto wiedzieć:

1. Początki Jubileuszu

Jubileusz to tradycja biblijna. Był obchodzony co 50 lat. Przypominał Izraelitom o darowanej im przez Boga wolności i godności. Do tej tradycji odwołał się sam Jezus, kiedy, rozpoczynając publiczną działalność, ogłaszał Rok Łaski od Pana. Kościół zaadaptował tradycję jubileuszy w 1300 r. Począwszy od 1475 r. są one obchodzone co 25 lat, aby każde pokolenie mogło doznać łaski Roku Świętego i uzyskać odpust zupełny. 

2. Drzwi Święte

Rok Święty to czas duchowej odnowy. Istotnym środkiem jest tu odbycie pielgrzymki, przejście przez Drzwi Święte, symbolizujące Jezusa, który mówi o sobie, że jest dla nas bramą. Stąd znaczenie Rzymu. W odróżnieniu od ostatnich jubileuszy, tym razem Drzwi Święte zostaną otwarte wyłącznie w Wiecznym Mieście: w czterech bazylikach papieskich i więzieniu Rebibbia.

3. Spowiedź podstawą Jubileuszu

Podstawowym warunkiem odpustu jest spowiedź sakramentalna. Szeroki jest zakres praktyk, dzięki którym można uzyskać odpust zupełny. Podała je Penitencjaria Stolicy Apostolskiej, a można je przeczytać na stronie Penitencjarii.

4. Kalendarz Jubileuszu

Stolica Apostolska przygotowała kalendarz Roku Świętego. Wyznaczono Jubileusze dla różnych kategorii wiernych: młodych, rodzin, katechetów, artystów, seminarzystów itd. Do Rzymu można przyjechać na jubileusz partykularny albo w jakimkolwiek innym terminie.

Dla pątników przygotowano różne trasy pielgrzymkowe w samym Rzymie. Najbardziej zakorzeniona w tradycji Wiecznego Miasta jest trasa siedmiu kościołów. Liczy ona 25 km i obok 4 bazylik papieskich obejmuje również bazylikę św. Sebastiana (nad katakumbami), Świętego Krzyża i św. Wawrzyńca. Wyznaczono też trasę upamiętniającą święte kobiety: doktorów Kościoła i patronki Europy, a także trasę po kościołach 27 krajów Unii Europejskiej.

5. Jubileusz w diecezjach

Z Jubileuszu nie są wykluczeni ci, którzy nie mogą odbyć pielgrzymki do Rzymu czy Ziemi Świętej. Mogą oni uczestniczyć w wydarzeniach organizowanych na szczeblu lokalnym i nawiedzać święte miejsca wyznaczone przez swego biskupa. 

6. Portal Jubileuszu po polsku

Stolica Apostolska uruchomiła portal internetowy poświęcony Jubileuszowi 2025. Jest on obsługiwany również w języku polskim, Można za jego pośrednictwem uzyskać kartę pielgrzyma oraz zarejestrować się na różne jubileuszowe wydarzenia. 

7. Na bieżąco

Bieżące informacje o Roku Świętym będą publikowane na polskiej stronie Vatican News (www.vaticannews.va/pl) i w watykańskich mediach społecznościowych jak również w Radiu Watykańskim i w miesięczniku L’Osservatore Romano. W ramach duchowego przygotowania do Jubileuszu 2025 warto sięgnąć po bullę Papieża Franciszka „Spes non confudit” ogłaszająca Jubileusz oraz Encyklikę Benedykta XVI „Spe salvi”, ponieważ tematem obecnego Jubileuszu jest nadzieja. 

KAI, Krzysztof Bronk, Vatican News PL/Stacja7

***

Podwójna kumulacja łaski. Czyli po co nam Rok Jubileuszowy

fot. canva/stacja7

***

Absolutna nowość tego jubileuszu to możliwość uzyskania dwóch odpustów tego samego dnia. Dotąd była tylko opcja “albo-albo”…

Jeśli idziesz z rodziną do restauracji, czy to znaczy, że nie możecie zjeść w domu? Oczywiście, że możecie. Przecież zazwyczaj tak jest. Ale właśnie dlatego, że robicie tak zazwyczaj, to kiedy zmieni się miejsce, czas i sposób, zwykła czynność nabiera nowego znaczenia. Wtedy inaczej wyraża się miłość: inaczej się słucha, inaczej się patrzy, wszystko przeżywa się inaczej. 

Potrzebujemy celebracji, i to nie tylko tych liturgicznych: celebrujemy posiłki, spotkania, wydarzenia kulturalne, uroczyste otwarcia… Dzielimy czas zwykły i świąteczny. Mamy miejsca święte i czasy święte. Mamy święte rytuały. Tacy jesteśmy. Potrzebujemy tego. 

Czy rok 2025 jest lepszy niż 2024 lub 2026? Nie. Po prostu nadaliśmy mu szczególne znaczenie. Nie chodzi o czas chronos: że to właśnie ten rok, te miesiące, te dni. Chodzi o kairos, czas łaski, czas zbawienia, zawsze jednak zawarty w jakiś ramach czasowych „z naszego świata”, bo w nim żyjemy. Ale zapowiada czasy przyszłe: wieczny bankiet, na którym będziemy świętować razem, na zawsze. Ucztę Baranka.

Przejdziemy przez to… 

Dekret O UZYSKANIU ODPUSTU PODCZAS ZWYCZAJNEGO JUBILEUSZU ROKU 2025 zaprasza nas przede wszystkim do pielgrzymki. W chrześcijaństwie to symbol. Oznacza, że jesteśmy jednym Ciałem, ciągle w drodze, a nasze życie ma punkt wyjścia i punkt dojścia. Czas, miejsce i sposób – mają znaczenie. 

Pielgrzymkę można przeżyć na trzy sposoby: 1. pojechać do Rzymu i przejść przez Drzwi Święte jednej z bazylik; 2. zaplanować taki wyjazd do jednego z miejsc wyznaczonych w swojej diecezji, 3. obrać sobie za miejsce pielgrzymki serce drugiego człowieka, znajdujące się w domu po sąsiedzku albo w pobliskim więzieniu czy szpitalu.  

W ten sposób szansę pielgrzymki ma więc każdy, także ten, kto nie ma możliwości wybrania się w daleką drogę, ze względu na chorobę czy pracę zawodową. 

Odpuść…! 

W jubileuszowym odpuście chodzi przede wszystkim o odpuszczenie win i kar, które należą nam się za popełnione grzechy, przebaczone już w spowiedzi sakramentalnej. Ale jest jeden warunek: pragnienie nawrócenia. Jak powiedział niedawno abp Adrian Galbas w rozmowie z mediami watykańskimi: „Nie chodzi o pojechanie, ale o pojednanie”. 

Ale co wtedy, kiedy trudno jest się pojednać, no bo co powiem nagle, po latach? Z jakiej racji właśnie teraz? Tyle lat to trwa, jak to teraz odkręcić? Rok Święty jest właśnie taką okazją: Słuchaj, jubileusz jest. Odpuśćmy sobie.  

Odpuść też sam sobie. Odpuść już to gniewanie się. Odpuść sobie katowanie się poczuciem winy, trwanie w wątpliwościach, podważanie wszystkiego. Odpuść to, to jest ten czas. Rzuć się w Miłosierdzie. Ostatecznie – tymi Drzwiami Świętymi jest Serce Jezusa. 

Najcenniejsze, co mamy, to czas 

Odpust jest przypisany nie tylko do samych sakramentów, ale też do dzieł miłosierdzia wobec ludzi obciążonych różnymi potrzebami. Krótko mówiąc: nie wystarczy pobożność, musi być czyn codzienny, bo jesteśmy cielesno – duchowi i nawrócenie dotyczy nas całych. Ciało też potrzebuje wyznać wiarę. 

Dekret mówi o poświęceniu znacznej części wolnego czasu na wolontariat, przypominając uczynki co do ciała i co do duszy. Czyli można uzyskać odpust, kiedy się wysłucha kogoś w kolejce do lekarza albo gdy pocieszy się koleżankę cierpiącą z powodu śmierci kogoś bliskiego, albo odwiedzi sąsiada i po prostu z nim posiedzi. Dzisiaj to szczególnie ważne wobec ogromu  ludzkiej samotności i poczucia niewysłuchania. Podarować swój czas.  

Rozrywka czy odpoczynek? 

Dekret jubileuszowy zachęca do odnowienia w sobie wartości pokuty. W jej nowoczesnym i aktualnym wymiarze: postu od mediów społecznościowych. Jak zwykle nie chodzi tylko o samo wyrzeczenie się, ale o zamianę: czas jaki poświęcisz na scrollowanie sociali można wymienić na pobycie z kimś; telefon, rozmowę, spacer; albo modlitwę w ciszy. Bo ostatecznie Ty też potrzebujesz okazać sobie miłosierdzie. Potrzebujesz odpoczynku szabatu. 

Zdublowana łaska 

Absolutna nowość tego jubileuszu – jak podaje dekret – to możliwość uzyskania dwóch odpustów tego samego dnia. Dotychczas była tylko opcja albo-albo i musieliśmy wybierać: czy ofiarować go za siebie czy za osobę zmarłą. Powód hojności? Miłość. Jeśli chcesz przyjąć łaskę odpustu dla siebie, nie musisz jednocześnie rezygnować z pomocy komuś, kogo kochasz, a kto już znajduje się po tamtej stronie życia (por. Spes non confundit, 22).

---

Oficjalny portal roku jubileuszowego to www.iubilaeum2025.va a na witrynach internetowych wszystkich polskich diecezji wymienione są lokalne miejsca jubileuszowe, do których można odbyć wspólną pielgrzymkę nadziei. 

s. M. Aleksandra Szyborska PDDM/Stacja7.pl

***

Odpust zupełny w czasie Roku Jubileuszowego. Jak można go uzyskać?

Watykan opublikował normy dotyczące uzyskania odpustu zupełnego w czasie zwyczajnego Jubileuszu roku 2025, ogłoszonego przez papieża Franciszka. Kto będzie mógł uzyskać odpust? Jakie będą obowiązywać warunki?

***

Papież Franciszek w czwartek oficjalnie ogłosił Jubileusz 2025 roku, który będzie „Rokiem Świętym, charakteryzującym się nadzieją, która nie gaśnie, nadzieją w Bogu” – stwierdził w bulli „Spes non confundit” (Nadzieja zawieść nie może).

Już w bulli ogłaszającej rok jubileuszowy papież Franciszek podkreślił, że w tym kontekście odpust nabiera „szczególnego znaczenia”. Z tego względu Watykan opublikował warunki, „aby wierni mogli skorzystać z przepisów umożliwiających uzyskanie i skuteczne praktykowanie jubileuszowego odpustu”.

W dekrecie Penitencjarii Apostolskiej przypomniano, że warunkiem uzyskania odpustu zupełnego jest spełnienie warunków zwykłych (spowiedź sakramentalna, Komunia eucharystyczna i modlitwa według intencji Ojca Świętego).

Kto może uzyskać odpust?

Odpust jubileuszowy będą mogli uzyskać wierni, którzy dokonają jednego z wymienionych przez Watykan dzieł. Wśród nich są między innymi pielgrzymki, nawiedzenie miejsc świętych, czy dzieła miłosierdzia i pokuty.

Odpust uzyskają między innymi wierni, którzy odbędą pielgrzymkę „w kierunku dowolnego świętego miejsca jubileuszowego”, do co najmniej jednej z czterech Papieskich Bazylik Większych w Rzymie, w Ziemi Świętej, do co najmniej jednej z trzech bazylik: Grobu Świętego w Jerozolimie, Narodzenia Pańskiego w Betlejem, Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie, w innych okręgach kościelnych: do kościoła katedralnego lub innych kościołów i miejsc świętych wyznaczonych przez ordynariusza miejsca.

Ponadto odpust będą mogli uzyskać także wierni, którzy „indywidualnie lub w grupie, pobożnie nawiedzą dowolne miejsce jubileuszowe i tam przez odpowiedni czas odprawią adorację eucharystyczną i rozmyślanie”.

Odpust w ramach jubileuszu będzie można uzyskać również dokonując dzieł miłosierdzia i pokuty.

Tutaj Watykan wymienia między innymi uczestniczenie w duchu pobożności „w misjach ludowych, rekolekcjach lub spotkaniach formacyjnych poświęconych tekstom Soboru Watykańskiego II i Katechizmu Kościoła Katolickiego”.

Co więcej, pomimo zasady, że dziennie można uzyskać tylko jeden odpust zupełny, wierni „otrzymają akt miłosierdzia na rzecz dusz czyśćcowych, jeśli prawowicie przystąpią po raz drugi tego samego dnia do sakramentu Komunii, będą mogli uzyskać dwukrotnie odpust zupełny tego samego dnia, obowiązujący jedynie za zmarłych”.

W ramach możliwości uzyskania odpusty, wierni będą „zachęcani do częstszego podejmowania dzieł miłości i miłosierdzia, głównie na rzecz służby braciom obciążonym różnymi potrzebami”. Odpust zupełny otrzymają także ci, którzy „udadzą się w celu odwiedzenia i poświęcenia właściwego czasu braciom znajdującym się w potrzebie lub w trudnej sytuacji”.

Jak podkreśla Watykan, jubileuszowy odpust można osiągnąć „przez działania wyrażające w sposób konkretny i bezinteresowny ducha pokuty”. Odpust otrzymają zatem wierni, którzy w piątki powtrzymają się od udziału w „błahych rozrywkach”, czy od zbędnej konsumpcji, a dzieła te będą połączone z przekazaniem pomocy dla ubogich, wspieranie dzieł o charakterze religijnym zwłaszcza na rzecz obrony i ochrony życia i wszystkich potrzebujących.

***

Pełny tekst dokumentu:

O UZYSKANIU ODPUSTU
ODCZAS ZWYCZAJNEGO JUBILEUSZU ROKU 2025
OGŁOSZONEGO PRZEZ JEGO ŚWIĄTOBLIWOŚĆ PAPIEŻA FRANCISZKA

„Teraz nadszedł czas nowego Jubileuszu, w którym Drzwi Święte zostaną ponownie otwarte, aby dać żywe doświadczenie Bożej miłości” (Spes non confundit, 6). W bulli ogłaszającej Zwyczajny Jubileusz roku 2025 Ojciec Święty w obecnym historycznym momencie, w którym „ludzkość niepomna na dramaty przeszłości, poddawana jest nowej i trudnej próbie, w której wiele ludów jest uciskanych przez brutalność przemocy” (Spes non confundit, 8), wzywa wszystkich chrześcijan, aby stali się pielgrzymami nadziei. Jest to cnota, którą należy odkryć na nowo w znakach czasu, które, obejmując „tęsknotę ludzkiego serca, potrzebującego zbawczej obecności Boga, domagają się, by zostały przekształcone w znaki nadziei” (Spes non confundit, 7), które należy czerpać przede wszystkim z łaski Bożej i pełni Jego miłosierdzia.

Już w bulli ogłaszającej Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia w 2015 roku papież Franciszek podkreślił, że w tym kontekście odpust nabiera „szczególnego znaczenia” (Misericordiae vultus, 22), gdyż miłosierdzie Boże „staje się odpustem Ojca, który poprzez Kościół — Oblubienicę Chrystusa — dociera do grzesznika, któremu udzielił już przebaczenia, i uwalnia go od wszelkich pozostałości skutków grzechu” (tamże). Podobnie i dzisiaj Ojciec Święty oświadcza, że dar odpustu „pozwala nam odkryć, jak nieograniczone jest miłosierdzie Boga. To nie przypadek, że w starożytności termin «miłosierdzie» był używany zamiennie z terminem «odpust», właśnie dlatego, że ma wyrażać pełnię Bożego przebaczenia, które nie zna granic” (Spes non confundit, 23). Odpust jest więc łaską jubileuszową.

Dlatego też z okazji Zwyczajnego Jubileuszu roku 2025, z woli Papieża, ten „Trybunał Miłosierdzia”, do którego należy rozporządzanie wszystkim, co dotyczy udzielania i korzystania z odpustu, zamierza zachęcić dusze wiernych do karmienia się pragnieniem uzyskania odpustu jako daru łaski, właściwego i unikalnego dla każdego Roku Świętego, i ustanawia następujące wymogi, aby wierni mogli skorzystać z „przepisów umożliwiających uzyskanie i skuteczne praktykowanie jubileuszowego odpustu” (Spes non confundit, 23).

Podczas Zwyczajnego Jubileuszu roku 2025 pozostaje w mocy każdy inny udzielony odpust. Wszyscy wierni naprawdę pokutujący, wykluczający wszelkie przywiązanie do jakiegokolwiek grzechu (por. Enchiridion Indulgentiarum, wyd. IV, norm. 20, § 1) i poruszeni duchem miłosierdzia, którzy w Roku Świętym oczyścili się poprzez sakrament pokuty i pokrzepili się Komunią Świętą, będą modlić się zgodnie z intencjami Papieża, ze skarbca Kościoła będą mogli uzyskać odpust zupełny, odpuszczenie i darowanie swoich grzechów, który będzie można także zyskać dla dusz czyśćcowych, dokonując jednego z wymienionych niżej dzieł:

I.- O świętych pielgrzymkach

Wierni, pielgrzymi nadziei, będą mogli uzyskać odpust jubileuszowy udzielony przez Ojca Świętego, jeśli odbędą pobożną pielgrzymkę:

w kierunku dowolnego świętego miejsca jubileuszowego: tam pobożnie uczestniczyć we Mszy Świętej (o ile przepisy liturgiczne na to pozwalają, będzie można przede wszystkim korzystać z formularza Mszy właściwej Jubileuszowi bądź Mszy w rożnych potrzebach: o pojednanie, o odpuszczenie grzechów, o uproszenie miłości i o zachowanie pokoju i sprawiedliwości); we Mszy przy udzieleniu sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego lub w Sakramencie Namaszczenia Chorych; nabożeństwie Słowa Bożego; Liturgii Godzin (godzina czytań, jutrznia, nieszpory); Drodze Krzyżowej; różańcu; recytacji hymnu Akatystu; nabożeństwie pokutnym, zakończonym indywidualną spowiedzią penitentów, zgodnie z aktem pokutnym (forma II);

w Rzymie: do co najmniej jednej z czterech Papieskich Bazylik Większych: św. Piotra na Watykanie, Najświętszego Zbawiciela na Lateranie, Matki Bożej Większej, św. Pawła za Murami;

w Ziemi Świętej: do co najmniej jednej z trzech bazylik: Grobu Świętego w Jerozolimie, Narodzenia Pańskiego w Betlejem, Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie;

w innych okręgach kościelnych: do kościoła katedralnego lub innych kościołów i miejsc świętych wyznaczonych przez ordynariusza miejsca. Biskupi uwzględnią potrzeby wiernych i samą możliwość zachowania nienaruszonego znaczenia pielgrzymki, z całą jej mocną symboliką, zdolną ukazać naglącą potrzebę nawrócenia i pojednania;

II.- W pobożnym nawiedzeniu miejsc świętych

Wierni będą mogli uzyskać podobnie odpust jubileuszowy, jeśli indywidualnie lub w grupie, pobożnie nawiedzą dowolne miejsce jubileuszowe i tam przez odpowiedni czas odprawią adorację eucharystyczną i rozmyślanie, kończąc modlitwą „Ojcze nasz”, Wyznaniem wiary w jakiejkolwiek dopuszczonej formie i modlitwą do Maryi, Matki Bożej, aby w tym Roku Świętym wszyscy „mogli doświadczyć bliskości najczulszej z mam, która nigdy nie opuszcza swoich dzieci” (Spes non confundit, 24).

Z okazji Roku Jubileuszowego, oprócz wyżej wymienionych znamiennych miejsc pielgrzymkowych, będzie można nawiedzić także inne miejsca święte, na tych samych warunkach:

w Rzymie: Bazylika Świętego Krzyża z Jerozolimy, Bazylika św. Wawrzyńca za Murami, Bazylika św. Sebastiana za Murami (zdecydowanie zaleca się pobożne nawiedzenie zwane „Pielgrzymką do Siedmiu Kościołów”, tak drogą św. Filipowi Nereuszowi), Sanktuarium Bożego Miłosierdzia – Kościół Santo Spirito in Sassia, Kościół św. Pawła przy Trzech Źródłach – miejsce męczeństwa Apostoła, Katakumby chrześcijańskie; kościoły trasy jubileuszowej Iter Europaeum oraz kościoły poświęcone Patronom Europy i Doktorom Kościoła (Bazylika Santa Maria sopra Minerva, Kościół Santa Brigida przy Campo de’ Fiori, Kościół Matki Bożej Zwycięskiej, Kościół Trinità dei Monti, Bazylika św. Cecylii na Zatybrzu, Bazylika św. Augustyna na Polu Marsowym);

w innych miejscach na świecie: dwie papieskie bazyliki mniejsze w Asyżu: św. Franciszka i Najświętszej Marii Panny od Aniołów; papieskie bazyliki: Santa Casa w Loreto, Matki Bożej Różańcowej w Pompejach, św. Antoniego w Padwie; każda bazylika mniejsza, katedra, kościół konkatedralny, sanktuarium maryjne oraz dla dobra wiernych każda wyróżniająca się kolegiata lub sanktuarium wyznaczone przez każdego biskupa diecezjalnego lub eparchialnego, a także sanktuaria krajowe lub międzynarodowe, „święte miejsca gościnności i uprzywilejowane przestrzenie budzenia nadziei” (Spes non confundit, 24), wskazane przez Konferencje Episkopatów.

Wierni prawdziwie skruszeni, którzy nie będą mogli uczestniczyć w uroczystych celebracjach, pielgrzymkach i pobożnym nawiedzeniu, z ważnych powodów (przede wszystkim siostry i mnisi klauzurowi, osoby starsze, chorzy, osadzeni w więzieniach, a także ci, którzy w szpitalu lub w innych miejscach opieki, stale posługują chorym), uzyskają odpust jubileuszowy na tych samych warunkach, jeżeli zjednoczeni duchowo z wiernymi obecnymi, zwłaszcza w momentach, w których słowa Ojca Świętego lub biskupów diecezjalnych są przekazywane za pośrednictwem środków komunikacji medialnej, w swoim domu lub tam, gdzie powstrzymuje ich przeszkoda (np. w kaplicy klasztornej, w szpitalu, w domu opieki, w więzieniu…), odmówią Ojcze nasz, Wyznanie wiary w jakiejkolwiek dopuszczonej formie i inne modlitwy zgodne z intencjami Roku Świętego, ofiarowując swoje cierpienia lub życiowe trudności;

III.-W dziełach miłosierdzia i pokuty

Ponadto wierni będą mogli uzyskać odpust jubileuszowy, jeśli w duchu pobożności będą uczestniczyć w misjach ludowych, rekolekcjach lub spotkaniach formacyjnych poświęconych tekstom Soboru Watykańskiego II i Katechizmu Kościoła Katolickiego, które odbędą się w kościele lub innym odpowiednim miejscu, według zamysłu Ojca Świętego.

Pomimo zasady, że dziennie można uzyskać tylko jeden odpust zupełny (por. Enchiridion Indulgentiarum, wyd. IV, norm. 18, § 1), wierni otrzymają akt miłosierdzia na rzecz dusz czyśćcowych, jeśli prawowicie przystąpią po raz drugi tego samego dnia do sakramentu Komunii, będą mogli uzyskać dwukrotnie odpust zupełny tego samego dnia, obowiązujący jedynie za zmarłych (czyli w ramach celebracji eucharystycznej; por. kan. 917 i Papieska Komisja ds. Autentycznej Interpretacji KPK, Responsa ad dubia, 1, 11 lipca 1984). Przez tę podwójną ofiarę dokonuje się godny pochwały przejaw miłości nadprzyrodzonej, gdyż więź, która łączy wiernych pielgrzymujących jeszcze na ziemi z mistycznym Ciałem Chrystusa, wraz z tymi, którzy już zakończyli swą drogę, ze względu na fakt, że „odpust jubileuszowy, na mocy modlitwy, jest przeznaczony w szczególny sposób dla tych, którzy odeszli przed nami, aby mogli otrzymać pełnię miłosierdzia” (Spes non confundit, 22).

W szczególny właśnie sposób „w Roku Jubileuszowym będziemy wezwani do bycia namacalnymi znakami nadziei dla wielu braci i sióstr żyjących w trudnych warunkach” (Spes non confundit, 10): Odpust jest zatem również przypisany do dzieł miłosierdzia i pokuty, które świadczą o podjętym nawróceniu. Wierni podążając za przykładem i poleceniem Chrystusa, będą zachęcani do częstszego podejmowania dzieł miłości i miłosierdzia, głównie na rzecz służby braciom obciążonym różnymi potrzebami. Dokładniej odkryjmy na nowo „uczynki miłosierdzia względem ciała: głodnych nakarmić, spragnionych napoić, nagich przyodziać, przybyszów w dom przyjąć, chorych nawiedzać, więźniów pocieszać, umarłych pogrzebać.” (Misericordiae vultus, 15) i odkryjmy na nowo również „uczynki miłosierdzia względem ducha: wątpiącym dobrze radzić, nieumiejętnych pouczać, grzeszących upominać, strapionych pocieszać, urazy chętnie darować, przykrych cierpliwie znosić, modlić się za żywych i umarłych” (tamże).

Podobnie wierni będą mogli uzyskać odpust jubileuszowy, jeśli udadzą się w celu odwiedzenia i poświęcenia właściwego czasu braciom znajdującym się w potrzebie lub w trudnej sytuacji (chorym, więźniom, samotnym osobom starszym, niepełnosprawnym…), pielgrzymując niejako do obecnego w nich Chrystusa (por. Mt 25, 34-36) i wypełniając zwykłe warunki duchowe, sakramentalne i modlitewne. Wierni bez wątpienia będą mogli te odwiedziny powtarzać w ciągu Roku Świętego, uzyskując za każdym razem odpust zupełny, nawet każdego dnia.

Jubileuszowy odpust zupełny można osiągnąć także przez działania wyrażające w sposób konkretny i bezinteresowny ducha pokuty, który jest jakby duszą Jubileuszu, odkrywając na nowo w szczególności pokutną wartość piątku: powstrzymanie się w duchu pokuty przynajmniej przez jeden dzień od błahych rozrywek (realnych, ale także wirtualnych, spowodowanych na przykład przez media i sieci społecznościowe) oraz od zbędnej konsumpcji (na przykład praktyka postu lub wstrzemięźliwości zgodna z ogólnymi normami Kościoła i szczegółowymi zaleceniami biskupów), połączona z przekazaniem odpowiedniej sumy pieniędzy ubogim; wspieranie dzieł o charakterze religijnym lub socjalnym, zwłaszcza na rzecz obrony i ochrony życia na wszystkich jego etapach oraz samej jakości życia, opuszczonych dzieci, młodzieży zmagającej się trudnościami, starców potrzebujących opieki lub samotnych, migrantów z różnych krajów, „którzy opuszczają swoją ziemię w poszukiwaniu lepszego życia dla siebie i swoich rodzin” (Spes non confundit, 13); poświęcanie znacznej części wolnego czasu na działalność na rzecz wolontariatu, która służy interesowi społeczności, lub inne podobne formy osobistego zaangażowania.

Wszyscy biskupi diecezjalni lub eparchialni i ci, którzy prawnie są z nimi zrównani, w najwłaściwszym dniu tego okresu jubileuszowego, przy okazji głównych uroczystości w katedrze i w poszczególnych kościołach jubileuszowych, będą mogli udzielić papieskiego błogosławieństwa z dołączonym odpustem zupełnym, który mogą otrzymać wszyscy wierni, którzy otrzymają to błogosławieństwo pod zwykłymi warunkami.

W celu duszpasterskiego ułatwienia dostępu do sakramentu pokuty i osiągnięcia Bożego przebaczenia poprzez władzę kluczy, ordynariusze miejsca proszeni są o udzielenie kanonikom i kapłanom, którzy w katedrach i kościołach wyznaczonych na Rok Święty, będą mogli wysłuchać spowiedzi wiernych, uprawnień jedynie do forum wewnętrznego, o czym dla wiernych Kościołów Wschodnich stanowi kan. 728, § 2 KKKW, a w przypadku ewentualnego zastrzeżenia dla określonej władzy – kan. 727, z wyłączeniem, jak jest oczywiste, przypadków o których mowa w kan. 728, § 1; natomiast dla wiernych Kościoła łacińskiego uprawnień o których mowa w kan. 508, § 1 KPK.

W związku z tym Penitencjaria wzywa wszystkich księży, aby z hojną dyspozycyjnością i poświęceniem siebie zapewnili jak najszerszą możliwość uzyskania przez wiernych środków zbawienia; ustalali i publikowali terminy spowiedzi, w porozumieniu z proboszczami lub rektorami sąsiednich kościołów; znajdowali się w konfesjonale; planując stałe i częste celebracje pokutne, zapewniając jednocześnie jak najszerszą dostępność księży, którzy po osiągnięciu wymaganego wieku, nie pełnią określonych funkcji duszpasterskich. W zależności od możliwości pamiętajmy także, zgodnie z Motu proprio Misericordia Dei, o duszpasterskiej możliwości słuchania spowiedzi także podczas celebracji Mszy Świętej.

W celu ułatwienia zadań spowiednikom, Penitencjaria Apostolska, z upoważnienia Ojca Świętego, stanowi, że kapłani, którzy towarzyszą lub przyłączają się do pielgrzymek jubileuszowych poza własną diecezją, mogą korzystać z tych samych uprawnień, jakie zostały im powierzone w ich własnej diecezji przez prawowity organ. Specjalne uprawnienia zostaną wówczas przyznane przez tę Penitencjarię Apostolską penitencjarzom rzymskich Bazylik Papieskich, kanonikom penitencjarzom lub penitencjarzom diecezjalnym utworzonym w poszczególnych okręgach kościelnych.

Spowiednicy, po uprzednim pouczeniu z miłością wiernych o powadze grzechów, do których należą te z dołączonym zastrzeżeniem lub cenzurą, wyznaczą z duszpasterską miłością odpowiednie pokuty sakramentalne, aby w miarę możliwości doprowadzić ich do trwałej pokuty i w zależności od charakteru spraw, zaprosić ich do naprawienia skandali i szkód.

Penitencjaria na koniec gorąco zachęca Biskupów, jako posiadaczy potrójnego munus nauczania, rządzenia i uświęcania, aby zadbali o jasne wyjaśnienie proponowanych tutaj przepisów i zasad dotyczących uświęcenia wiernych, ze szczególnym uwzględnieniem lokalnych warunków, kultury i tradycji. Katecheza dostosowana do specyfiki społeczno-kulturowej każdego narodu będzie w stanie zaproponować sposób skutecznego głoszenia Ewangelii i całokształtu orędzia chrześcijańskiego, zakorzeniając głębiej w sercach pragnienie tego wyjątkowego daru, uzyskanego za pośrednictwem Kościoła.

Niniejszy Dekret obowiązuje przez cały Jubileusz Zwyczajny roku 2025, niezależnie od wszelkich postanowień stanowiących inaczej.

W Rzymie, w siedzibie Penitencjarii Apostolskiej, 13 maja 2024 roku, we wspomnienie Matki Bożej z Fatimy.

Kard. Angelo De Donatis
Penitencjariusz Większy

Bp Krzysztof Nykiel
Regens

vaticannews/Stacja7.pl/KAI

***

Odpusty jubileuszowe, warto – kiedy i jak?

Rok Jubileuszowy 2025, który teraz przeżywamy w Kościele, jest rokiem szczególnej łaski. Warunkiem dostąpienia odpustu jest przystąpienie do sakramentu pokuty i Komunii św., całkowite wewnętrzne oderwanie się od grzechu, a także modlitwa w intencjach Ojca Świętego. Uzyskane odpusty można ofiarować za siebie lub za zmarłych. To są niesamowite dary, jakie ofiaruje nam Kościół ze swego skarbca. 

W oparciu o artykuł Penitencjaria Apostolska: Trybunał miłosierdzia w służbie Kościołowi autorstwa ks. prał. Krzysztofa Nykiela, Regensa Penitencjarii Apostolskiej, zamieszczony w czasopiśmie naukowym „Teologia i Moralność” nr 2/2015 s. 67-86 przypominam podstawowe informacje o odpustach.

Kodeks Prawa kanonicznego w kan. 992 podaje następująca definicję odpustu: „Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, odpuszczone już co do winy. Otrzymuje je wierny, odpowiednio przygotowany i po wypełnieniu określonych warunków, przez działanie Kościoła, który jako sługa odkupienia autorytatywnie rozporządza i dysponuje skarbcem zadośćuczynień Chrystusa i świętych”.

Chrześcijanin skruszony w swoim sercu i żałujący szczerze za popełnione grzechy w sakramencie pokuty otrzymuje odpuszczenie winy, natomiast pozostaje jeszcze tzw. kara doczesna, związana z naruszeniem porządku sprawiedliwości i miłości. Darowanie kary doczesnej określa się terminem „odpust”, którego uzyskanie zakłada szczerą wewnętrzną przemianę oraz wypełnienie przepisanych uczynków.

Odpust jest cząstkowy lub zupełny, w zależności od tego, czy uwalnia od kary doczesnej należnej za grzechy w części lub całości. Paweł VI zniósł odpusty określane konkretnym czasem (np. ilością dni lub lat), ponieważ w wieczności nie ma czasu.

Wierny może uzyskiwać odpust cząstkowy lub zupełny tylko za siebie lub ofiarować go za zmarłego, na sposób wstawienniczy, ale za nikogo z żyjących, ponieważ każdy człowiek sam jest w stanie dokonać przemiany swojego życia i wypełnić wymagane do otrzymania odpustu warunki.

Odpust zupełny można uzyskać tylko jeden raz w ciągu dnia, poza pozostającymi w obliczu śmierci, natomiast odpusty cząstkowe można uzyskiwać w ciągu jednego dnia wielokrotnie.

Do uzyskania odpustu zupełnego wymagane są następujące warunki: spowiedź sakramentalna i Komunia św., całkowicie wewnętrzne oderwanie się od grzechu, nawet najlżejszego, spełnienie czynu, z którym związany jest odpust zupełny oraz modlitwa w intencjach Ojca Świętego.

Przyjrzyjmy się bliżej wspomnianym warunkom:

1. Spowiedź sakramentalna – nie można zyskać odpustu bez odbycia spowiedzi sakramentalnej. Powinna ona mieć miejsce na kilka dni przed lub po wypełnieniu czynności odpustowej (na kilka tzn. zaleca się trzymanie granicy 8 dni przed i po); istnienie także zasada, że po spowiedzi sakramentalnej można uzyskać wiele odpustów zupełnych, ale tylko jeden w ciągu dnia.
2. Komunia eucharystyczna – można ją przyjąć w przeddzień dopełnienia czynu obdarzonego odpustem i w ciągu siedmiu dni po dopełnieniu czynności odpustowych; jednak zaleca się, aby Komunię św. przyjąć w dniu, w którym pragnie się dostąpić łaski odpustu, gdyż zwiększa to możliwość jego zyskania. Należy także zaznaczyć, że w odróżnieniu od spowiedzi po przyjęciu jednej Komunii św. można uzyskać tylko jeden odpust zupełny. Wyjątek od tej reguły stanowi niebezpieczeństwo śmierci.
3. Modlitwa w intencjach Ojca Świętego – czyli w intencjach wyznaczonych przez papieża. Wierny nie musi ich znać, wystarczy, że wzbudzi ogólną intencję modlitwy w wyznaczonych przez papieża intencjach; odmówienie tej modlitwy może mieć miejsce w ciągu kilku dni przed dokonaniem dzieła odpustowego lub po nim, ale podobnie jak w przypadku Komunii św., zaleca się, aby modlitwa została odmówiona w dniu wykonania czynu odpustowego. Dla wypełnienia warunku wystarczy jedno Ojcze nas i jedno Zdrowaś Maryjo.
4. Całkowite wykluczenie przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, także powszedniego – jest to ostatni warunek konieczny do zyskania odpustu zupełnego. Kiedy mamy do czynienia z przywiązaniem do grzechu? Mówimy o nim wtedy, gdy ktoś świadomie grzeszy więcej niż raz, znaczy to, że grzeszy i chce tego, a przy tym nie poprzestaje na jednym grzechu, ale dopuszcza do pewnej wielokrotności, jakkolwiek nie do zwyczaju, z którego rodzi się nawyk. Trudność wyzbycia się przywiązania do jakiegokolwiek grzechu można więc porównać z trudnością wzbudzenia w sobie żalu doskonałego. Jednak tak wzbudzenie żalu doskonałego, jak i uzyskanie odpustu zupełnego jest możliwe, należy jednak jak najpełniej otworzyć się na działanie Bożych łask w swoim codziennym życiu. Tylko bowiem mocą Bożego miłosierdzia możemy się nawracać i zadośćuczynić za swojej grzechy i zmarłych cierpiący w czyśćcu. Głębokie i szczere pragnienie zyskania odpustu zupełnego, zawierzenie się łasce Bożej oraz wypełnienie, z pewnym zaangażowaniem woli i serca, wszystkich warunków z pewnością jest w stanie wytworzyć w nas odpowiednią dyspozycję do otwarcia się na dar odpustu zupełnego.

Poniżej publikujemy   w s z y s t k i e   odpusty zupełne, wyliczone w „Enchiridionie” z 1999 r. Dla przejrzystości odpusty zostały wymienione nie w kolejności podanej w dokumencie Penitencjarii Apostolskiej lecz według pewnego praktycznego klucza.

 I ODPUSTY, KTÓRE  MOŻNA  ZYSKIWAĆ   C O D Z I E N N I E

1. Za pobożne odmówienie cząstki Różańca Świętego, w sposób ciągły, z rozważaniem tajemnic różańcowych, w kościele albo w kaplicy albo rodzinie albo we wspólnocie zakonnej, we wspólnocie wiernych, zwłaszcza gdy wiele osób gromadzi się w jakimś szlachetnym celu (n. 17 § 1, 1o).
2. Za czytanie Pisma świętego z czcią należną Słowu Bożemu i na sposób lektury duchowej przynajmniej przez pół godziny z tekstu zatwierdzonego przez władzę kościelną (n. 30 § 1). Kto nie może czytać osobiście, wystarczy gdy słucha czytającego nawet przez środki audiowizualne (n. 30 § 2).
3. Za nawiedzenie i adorowanie Najświętszego Sakramentu przez pół godziny (n. 7 § 1, 1o).
4. Za pobożne odprawienie Drogi Krzyżowej – przed stacjami prawnie erygowanymi – połączone z rozważaniem Męki i Śmierci Chrystusa  – i przechodzeniem od stacji do stacji; w publicznym odprawianiu wystarczy przechodzenie prowadzącego (n. 13, 2o).  Prawnie przeszkodzeni mogą przez kwadrans czytać i rozważać Męką Pańską (n. 13, 2o, 1).
5. Za pobożne łączenie się przez pośrednictwo radia czy telewizji z nabożeństwem Drogi Krzyżowej odprawianej przez Ojca Świętego (n. 13, 2o).
6. Za pobożnie odmówienie Koronki do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu publicznie wystawionego lub  przechowywanego w tabernakulum. Jeżeli wierny z powodu choroby lub innej słusznej racji nie może wyjść z domu, ale odmówi Koronkę do Miłosierdzia Bożego z ufnością i z pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, pod zwykłymi warunkami również zyskuje odpust zupełny (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z dnia 12.01.2002 dotyczy całego terytorium Polski).

 II ODPUSTY, KTÓRE  MOŻNA  ZYSKIWAĆ   W   C I Ą G U   R O K U

1. W Nowy Rok (1 stycznia):  za pobożny udział w śpiewie lub recytacji w kościele lub kaplicy hymnu „O Stworzycielu, Duchu przyjdź” (n. 26 § 1, 1o).
2. W każdy piątek Wielkiego Postu: za odmówienie przed obrazem Jezusa ukrzyżowanego po przyjęciu Komunii świętej i modlitwy „Oto ja, o dobry i najsłodszy Jezu” (n. 8 § 1, n. 2o).
3. W okresie Wielkiego Postu: za udział w nabożeństwie „Gorzkich Żali” w jakimkolwiek kościele lub kaplicy na terenie Polski wierny zyskuje odpust zupełny raz w tygodniu w okresie Wielkiego Postu (Pismo Penitencjarii Apostolskiej z dnia 06.02.1968).
4. W Wielki Czwartek: za pobożne odmówienie hymnu „Przed tak wielkim Sakramentem” podczas uroczystej repozycji  Najświętszego Sakramentu po Mszy Świętej Wieczerzy Pańskiej (n. 7 § 1, 2o).
5. W Wielki Piątek: za pobożne uczestniczenie w liturgii  Wielkiego Piątku połączone z adoracją Krzyża (n. 13, 1o).
6. W Wielką Sobotę: za odnowienie w czasie liturgii Wigilii Paschalnej przyrzeczeń chrzcielnych według formuły zatwierdzonej przez Kościół (n. 28 § 1).
7. W II Niedzielę Wielkanocną, czyli Miłosierdzia Bożego:
8. a) udziela się odpustu zupełnego na zwykłych warunkach (spowiedź sakramentalna, Komunia eucharystyczna, modlitwa w intencjach papieskich) wiernemu, który w II Niedzielę Wielkanocną, czyli Miłosierdzia Bożego, w jakimkolwiek kościele lub kaplicy, z sercem całkowicie wolnym od wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, choćby powszedniego, weźmie udział w pobożnych praktykach spełnianych ku czci Bożego Miłosierdzia albo przynajmniej odmówi przed Najświętszym Sakramentem Eucharystii, wystawionym publicznie lub ukrytym w tabernakulum modlitwy „Ojcze nasz” i „Wierzę”, dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego, np. „Jezu Miłosierny, ufam Tobie” (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z dnia 29.06.2002).
9. b) Ponadto marynarze, którzy wykonują swoje obowiązki na niezmierzonych obszarach mórz; niezliczeni bracia, których tragedie wojenne, wydarzenia polityczne, uciążliwe warunki naturalne i inne podobne przyczyny zmusiły do opuszczenia rodzinnej ziemi; chorzy i ich opiekunowie oraz ci wszyscy, którzy z uzasadnionej przyczyny nie mogą opuścić domów lub wykonują pilnie potrzebne zadania dla dobra społeczności, mogą uzyskać odpust zupełny w Niedzielę Miłosierdzia Bożego, jeśli wyrzekając się całkowicie jakiegokolwiek grzechu, jak to zostało powiedziane powyżej, i z zamiarem spełnienia – gdy tylko będzie to możliwe – trzech zwykłych warunków, odmówią przed świętym wizerunkiem naszego Pana Jezusa Miłosiernego modlitwę „Ojcze nasz” i „Wierzę”, dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosierny, np. „Jezu Miłosierny, ufam Tobie”. (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z dnia 29.06.2002).
10. c) Gdyby nawet to nie było możliwe, tego samego dnia będą mogli uzyskać odpust zupełny, ci którzy duchowo zjednoczą się z wiernymi, spełniającymi w zwyczajny sposób przepisane praktyki w celu otrzymania odpustu, i ofiarują Miłosiernemu Bogu modlitwę, a wraz z nią cierpienia spowodowane chorobą i trudy swojego życia, podejmując zarazem postanowienie, że spełnią oni trzy przepisane warunki uzyskania odpustu zupełnego, gdy tylko będzie to możliwe (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z dnia 29.06.2002).
11. W uroczystość Zesłania Ducha Świętego: za pobożny udział w śpiewie lub recytacji w kościele lub kaplicy hymnu „O, Stworzycielu Duchu, przyjdź” (n. 26 § 1, 1o).
12. W uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej: za udział w uroczystej procesji eucharystycznej prowadzonej w kościele czy poza nim (n. 7 § 1, 3o).
13. W uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa: za publiczne odmówienie aktu wynagrodzenia Najświętszemu Sercu Pana Jezusa „O, Jezu Najsłodszy, któremu za miłość bez granic” (n. 3).
14. W uroczystość Św. Apostołów  Piotra i Pawła: za użycie przedmiotu religijnego, (np. krzyżyka, różańca, medalika), poświęconego przez papieża lub biskupa, i odmówienie wyznania wiary zatwierdzonego przez Kościół (n. 14  § 1).
15. W uroczystość Chrystusa Króla: za publiczne odmówienie aktu poświęcenia rodzaju ludzkiego Najświętszemu Sercu Pana Jezusa „O, Jezu Najsłodszy, Odkupicielu rodzaju ludzkiego ” (n. 2).
16. W Stary Rok (31 grudnia): za pobożny udział w śpiewie lub recytacji w kościele lub kaplicy hymnu „Ciebie Boga wysławiamy ” w celu okazania wdzięczności za łaski minionego roku. (n. 26 § 1, 2o).
17. W dniu Pierwszej Komunii Świętej: za przystąpienie do Pierwszej Komunii świętej lub pobożny udział w uroczystości pierwszokomunijnej (n. 8 § 1, 1o).
18. W dniu Prymicji kapłańskich: Prymicjant zyskuje  odpust zupełny za celebrowanie Mszy świętej prymicyjnej z ludem w wyznaczonym dniu (n. 27 § 1, 1o)  i wierny za uczestniczenie w takiej Mszy świętej prymicyjnej (n. 27 § 1, 2o) .
19. W dniu zakończenia Kongresu Eucharystycznego: za pobożny udział w uroczystym zakończeniu Kongresu Eucharystycznego (n. 7 § 1, 4o).
20. W czasie Misji parafialnych: Za udział w kilku kazaniach misyjnych, łącznie z udziałem w uroczystym zakończeniu misji (n. 16 § 1).
21. Za udział w ćwiczeniach duchowych trwających przynajmniej pełne trzy dni (n. 10 § 1).
22. W tygodniu modlitw o jedność chrześcijan: za podjęcie jakichś funkcji w tygodniu modlitw o jedność  chrześcijan oraz za wzięcie udziału w zakończeniu tygodnia modlitw o jedność chrześcijan (n. 11 § 1).
23. Za pobożny udział w modlitwie różańcowej prowadzonej przez papieża i transmitowanej przez radio lub telewizję (n. 17 § 1, 2o).
24. Za pobożne odmówienie hymnu Akathistos lub Oficjum Paraclisis –  w kościele albo w kaplicy, albo w rodzinie, we wspólnocie zakonnej, we wspólnocie wiernych, zwłaszcza gdy wiele osób gromadzi się w jakimś szlachetnym celu, przy czym wystarczy odmówić pewną część hymnu Akathistos bez przerywania zgodnie z prawomocnym zwyczajem. (n. 23 § 1).
25. Odpust zupełny uzyskują członkowie rodziny, którzy po raz pierwszy poświęcają się Najświętszemu Sercu Jezusowemu lub Świętej Rodzinie podczas specjalnego obrzędu – jeżeli to możliwe – z udziałem kapłana lub diakona i pobożnie odmówią modlitwę zaaprobowaną przez Kościół przed wizerunkiem Najświętszego Serca Pana Jezusa lub Świętej Rodziny (n. 1).
26. Kto pobożnie uczestniczy każdego dnia w nabożeństwach ustanowionych dla osiągnięcia celów religijnych (np. w tygodniu modlitw o powołania kapłańskie i zakonne, w tygodniu misyjnym, w tygodniu modlitw za młodzież, w dniu chorych) uzyskuje odpust zupełny (n. 5).
27. W czasie wizytacji kanonicznej: jednorazowo odpust zupełny za udział w Liturgii świętej, której przewodniczy wizytator (n. 32).

 III.  ODPUSTY  ZYSKIWANE  Z A   N A W I E D Z E N I E   K O Ś C I O ŁA  lub   K A P L I C Y

1. Podczas nawiedzenia kościoła lub kaplicy  w  k a ż d y m  w y p a d k u  należy pobożnie odmówić „O j c z e   n a s z”  i  „W i e r z ę” (N. 19).  Jeżeli nawiedzenie przepisane jest w określonym dniu, wówczas można to uczynić od południa dnia poprzedniego do północy oznaczonego dnia (N. 14).
2. Za nawiedzenie kościoła parafialnego: a)    w uroczystość tytułu kościoła parafialnego (n. 33 § 1, 5oa)   b)    2 sierpnia (odpust Porcjunkuli) (n. 33 § 1, 5ob)
3. Za nawiedzenie kościoła lub kaplicy w dniu Wspomnienia Wszystkich Wiernych Zmarłych (2 listopada). Za zgodą Ordynariusza odpust ten może być przeniesiony na niedzielę poprzednią lub następną lub na uroczystość Wszystkich Świętych. (n. 29 § 1, 2o). Odpust ten można ofiarować tylko za zmarłych.
4. Za pobożne nawiedzenie cmentarza w dniach 1-8 listopada połączone z modlitwą choćby myślą za zmarłych. (29 § 1, 1o).Odpust ten można ofiarować tylko za zmarłych.
5. Za pobożne nawiedzenie kościoła lub ołtarza w dniu jego poświęcenia (dedykacji) (n. 33 § 1, 6o).
6. Za nawiedzenie kościoła lub kaplicy Instytutów życia konsekrowanego i Stowarzyszeń życia apostolskiego w dniu poświęconym ich założycielowi (n. 33 § 1, 7o).
7. Za pobożne nawiedzenie kościołów lub kaplic, w których obchodzone są uroczystości ku czci nowych Świętych lub Błogosławionych w ciągu roku, celem pogłębienia czci i pobożności wobec nich, wierny uzyskuje jednorazowo odpust zupełny.
8. Za pobożne nawiedzenie kościoła, w którym odbywa się synod diecezjalny można uzyskać jednorazowo odpust zupełny (n. 31).
9. Za nawiedzenie kościoła katedralnego (n. 33 § 1, 3oa-e): a)    w uroczystość ŚŚ. Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca) b)    w uroczystość tytułu kościoła katedralnego c)    w święto Katedry św. Piotra Ap. (22 lutego) d)    w dniu poświęcenia archibazyliki Najświętszego Zbawiciela (czyli bazyliki na Lateranie) (9 listopada) e)    w dniu 2 sierpnia (odpust Porcjunkuli)
10. Za nawiedzenie sanktuarium diecezjalnego lub  narodowego lub międzynarodowego ustanowionego przez kompetentną władzę (n. 33 § 1, 4oa-c): a)    w uroczystość tytułu tego sanktuarium b)    raz w roku  w dniu wybranym przez wiernego c)    ilekroć wierny bierze udział w zbiorowej pielgrzymce
11. Za nawiedzenie bazyliki mniejszej (n. 33 § 1, 2oa-d): a)    w uroczystość ŚŚ. Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca) b)    w uroczystość tytułu bazyliki mniejszej c)    2 sierpnia (odpust Porcjunkuli) d)    raz w roku w dniu wybranym przez wiernego
12. Za nawiedzenie  jednej z czterech bazylik patriarchalnych w Rzymie w czasie pielgrzymki zbiorowej, lub jeśli indywidualnie to ze wzbudzeniem aktu synowskiego poddania papieżowi (n. 33 § 1, 2o).
13. Za nawiedzenie kościoła stacyjnego w Rzymie połączonego z pobożnym udziałem w nabożeństwie stacyjnym (n. 33, § 2).

 IV ODPUSTY, KTÓRE  MOŻNA  ZYSKIWAĆ  W   R O C Z N I C E

1. W rocznicę swojego chrztu: za odmówienie przyrzeczeń chrzcielnych według formuły zatwierdzonej przez Kościół (n. 28 § 1).
2. W jubileusz  25-lecia, 50-lecia, 60-lecia i 70-lecia kapłaństwa: za odnowienie wobec Boga postanowienia wiernego wypełniania obowiązków swego powołania (n. 27, § 2, 1o) oraz wierni za pobożny udział w uroczystej Mszy świętej jubileuszowej (n. 27 § 2, 3o).
3. W jubileusz 25-lecia, 40-lecia i 50-lecia święceń biskupich: za odnowienie wobec Boga postanowienia wiernego wypełniania obowiązków swego stanu (n. 27 § 2, 2o) oraz wierni za pobożny udział w uroczystej Mszy świętej jubileuszowej (n. 27, § 2, 3o).

 V ODPUSTY  POŁĄCZONE   Z    B Ł O G O S Ł A W I E Ń S T W E M

1. Za pobożne przyjęcie błogosławieństwa papieskiego udzielonego przez Ojca Świętego „Urbi et Orbi” choćby przez radio lub telewizję, byleby wierny uważnie śledził sam ryt błogosławieństwa (n. 4).
2. Za pobożne przyjęcie błogosławieństwa pasterskiego udzielonego przez biskupa diecezjalnego swoim wiernym (n. 4). Biskup diecezjalny ma władzę udzielania błogosławieństwa papieskiego z odpustem zupełnym, według przepisanej formuły, trzy razy w roku, w święta uroczyste przez siebie określone (N. 7, 2o).
3. Kapłan, który udziela sakramentów świętych wiernemu zagrożonemu śmiercią, powinien mu udzielić błogosławieństwa apostolskiego z odpustem zupełnym (n. 12, § 1). Jeżeli nie ma kapłana, który by w godzinę śmierci udzielił sakramentów i błogosławieństwa papieskiego obdarzonego odpustem zupełnym, Kościół udziela wiernemu należycie usposobionemu odpustu zupełnego „o ile wierny za życia miał zwyczaj stale odmawiania jakichkolwiek modlitw”. W tym wypadku Kościół uzupełnia trzy warunki uzyskania odpustu zupełnego (n. 12 § 2). Przy uzyskaniu tego odpustu chwalebną rzeczą jest posłużenie się krucyfiksem lub krzyżem (n. 12, § 3). Odpust w godzinę śmierci wierny może uzyskać, chociażby w tym dniu  już zyskał odpust zupełny  (n. 12 § 4).

***

Rok Jubileuszowy

– darowanie kar.

Jak uzyskać odpust zupełny?

***

Rok Jubileuszowy to czas przebaczania. Dotyczy to zwłaszcza kar doczesnych. Włączając się w obchody tego roku możemy uzyskać dla siebie i dla zmarłych odpuszczenie kar, jakie trzeba byłoby w innym wypadku wycierpieć w czyśćcu. Można to uzyskać między innymi poprzez pielgrzymki, ale także dzieła miłosierdzia – w tym szczególnie wsparcie obrony życia.

Czym są odpusty?

Jak mówi Katechizm Kościoła Katolickiego (od par. 1471), „odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca zasług Chrystusa i świętych. Odpust jest cząstkowy albo zupełny zależnie od tego, czy od kary doczesnej należnej za grzechy uwalnia w części czy w całości”.

Jak wyjaśnia dalej Katechizm, grzech, ze względu na swoją wewnętrzną naturę, powoduje dwa rodzaje kary – wieczną i doczesną. Karę wieczną, czyli oddzielenie od komunii z Bogiem, usuwa przebaczenie grzechu i nawrócenie. Pozostaje jednak kara doczesna. Tę karę można mieć darowaną za pośrednictwem Kościoła. To właśnie odpust: kara jest darowana dzięki otwarciu „skarbca zasług Chrystusa i świętych”.

Katechizm uczy, że stosowanie odpustów ma nie tylko pomóc chrześcijanom, ale również pobudzać do czynów pobożności, pokuty i miłości. Odpusty można otrzymywać dla siebie, ale również dla zmarłych. Katechizm wyjaśnia, że zmarli przebywający w czyśćcu pozostają „członkami tej samej komunii świętych”, dlatego możemy uzyskać dla nich uwolnienie od kar doczesnych. Nie można uzyskać odpustu dla innych chrześcijan żyjących na ziemi.

Odpusty dzielą się, jak wynika z cytowanej wcześniej treści Katechizmu, na cząstkowe albo zupełne; pierwsze obejmują określoną liczbę lat, natomiast drugie – całe życie.

Rok Jubileuszowy – czas miłosierdzia

Stolica Apostolska ogłasza zawsze warunki uzyskania odpustów w związku z Rokiem Jubileuszowym. Są to zasadniczo odpusty zupełne. Wynika to z samego charakteru takiego roku. Praktyka ogłaszania lat jubileuszowych w Kościele katolickim sięga średniowiecza, ale w istocie jest nawiązaniem do tradycji Izraela. Żydzi co siedem lat obchodzili tak zwany rok szabasowy – w cyklu siedmiokrotnym. Za siódmym razem ogłaszano rok jubileuszowy, co wiązało się – przynajmniej w teorii – nie tylko ze specjalnymi obietnicami Bożymi, ale również z darowaniem długów między ludźmi. Do tego nawiązuje praktyka udzielania odpustów w katolickim Roku Jubileuszowym.

Lata jubileuszowe mogą być ogłaszane w porządku zwykłym, to znaczy co 25 lat. Możliwe jest też ogłoszenie nadzwyczajnego roku jubileuszowego. Papież Franciszek zrobił tak w roku 2015 i ogłosił bullą „Misericordiae vultus” Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia.

Tym razem, w roku 2025, Rok Jubileuszowy jest w porządku zwykłym, co papież ogłosił bullą „Spes non confundit”.

Jak uzyskać odpust zupełny w Roku Jubileuszowym

Penitencjaria Apostolska, którą kieruje jako Penitencjariusz Większy kard. Angelo De Donatis, opublikowała w związku z tym warunki uzyskiwania odpustu zupełnego (dokument jest dostępny po polsku na stronie Watykanu). 

Pierwszym i zasadniczym warunkiem jest trwanie w stanie łaski uświęcającej z wykluczeniem wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu. Należy uprzednio przystąpić w czasie Roku Jubileuszowego do spowiedzi, przyjąć Komunię świętą i modlić się zgodnie z intencjami papieża. Następnie dochodzą warunki dodatkowe związane z Rokiem Jubileuszowym. Warunki te wiążą się z trzema zasadniczymi kategoriami: pielgrzymkami, nawiedzaniem miejsc świętych, dziełami miłosierdzia i pokuty.

W przypadku pielgrzymek sposoby uzyskania odpustu jubileuszowego są cztery.

Pierwszym jest pielgrzymka w kierunku dowolnego świętego miejsca jubileuszowego. Miejsca jubileuszowe zostały w Polsce wyznaczone dekretami biskupów w każdej diecezji. Są to zwykle kościoły i sanktuaria w różnych miejscach diecezji. Tam należy pobożnie uczestniczyć we Mszy świętej, albo też wziąć udział w Mszy przy udzielaniu sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego, w sakramencie namaszczenia chorych, nabożeństwie Słowa Bożego, liturgii godzin (godzina czytań, jutrznia, nieszpory), drodze krzyżowej, różańcu, recytacji hymnu akatystu, nabożeństwie pokutnym zakończonym indywidualną spowiedzią.

Drugim sposobem jest odwiedzenie w Rzymie jednej z czterech papieskich Bazylik Większych (św. Piotra, św. Jana na Lateranie, Santa Maria Maggiore, św. Pawła za Murami).

Trzecim sposobem jest uzyskanie odpustu w Ziemi Świętej w związku z odwiedzeniem jednej z trzech bazylik (Grobu Świętego w Jerozolimie, Narodzenia Pańskiego w Betlejem, Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie).

Czwartym jest odwiedzenie kościoła katedralnego albo innych kościołów i miejsc świętych, które wyznaczył biskup diecezji.

Drugą kategorią jest pobożne nawiedzenie miejsc świętych. Jak mówi dokument Penitencjarii Apostolskiej, „wierni będą mogli uzyskać podobnie odpust jubileuszowy, jeśli indywidualnie lub w grupie, pobożnie nawiedzą dowolne miejsce jubileuszowe i tam przez odpowiedni czas odprawią adorację eucharystyczną i rozmyślanie, kończąc modlitwą «Ojcze nasz», Wyznaniem wiary w jakiejkolwiek dopuszczonej formie i modlitwą do Maryi, Matki Bożej, aby w tym Roku Świętym wszyscy «mogli doświadczyć bliskości najczulszej z mam, która nigdy nie opuszcza swoich dzieci»”. Dokument wymienia tu szereg miejsc w samym Rzymie oraz w innych miejscach na świecie. To kilka kościołów na ternie Włoch, ale również „każda bazylika mniejsza, katedra, kościół konkatedralny, sanktuarium maryjne oraz dla dobra wiernych każda wyróżniająca się kolegiata lub sanktuarium wyznaczone przez każdego biskupa diecezjalnego lub eparchialnego, a także sanktuaria krajowe lub międzynarodowe, «święte miejsca gościnności i uprzywilejowane przestrzenie budzenia nadziei» („Spes non confundit”, 24), wskazane przez Konferencje Episkopatów”.

W tej kategorii mieszczą się też ci, którzy nie mogą odwiedzić żadnego miejsca z ważnych powodów. Są to przede wszystkim siostry i mnisi klauzurowi, osoby starsze, chorzy, więźniowie i tak dalej. Mogą otrzymać odpust zupełny, jak mówi dokument, jeżeli „zjednoczeni duchowo z wiernymi obecnymi, zwłaszcza w momentach, w których słowa Ojca Świętego lub biskupów diecezjalnych są przekazywane za pośrednictwem środków komunikacji medialnej, w swoim domu lub tam, gdzie powstrzymuje ich przeszkoda (np. w kaplicy klasztornej, w szpitalu, w domu opieki, w więzieniu…), odmówią Ojcze nasz, Wyznanie wiary w jakiejkolwiek dopuszczonej formie i inne modlitwy zgodne z intencjami Roku Świętego, ofiarowując swoje cierpienia lub życiowe trudności”.

Wreszcie trzecią kategorią są dzieła miłosierdzia i pokuty. Tu możliwości jest najwięcej, jakkolwiek lista zaczyna się od dość szczególnej: uczestnictwo w duchu pobożności w misjach ludowych, rekolekcjach lub… spotkaniach formacyjnych poświęconych tekstom Soboru Watykańskiego II i Katechizmu Kościoła Katolickiego, które odbędą się w kościele lub innym odpowiednim miejscu, według zamysłu Ojca Świętego.

Ponadto możliwe jest uzyskanie odpustu w związku z różnymi czynami miłosierdzia, odwołującymi się do tradycyjnych uczynków miłosierdzia względem ciała oraz względem ducha.
Gdy idzie o pokutę, Stolica Apostolska wskazuje na „ponowne odkrywanie pokutnej wartości piątku”. Tutaj idzie o powstrzymanie się w duchu pokuty przez jeden dzień od błahych rozrywek (także wirtualnych) oraz od zbędnej konsumpcji (w zgodzie z normami Kościoła i zaleceniami biskupów) – dodatkowo pod warunkiem przekazania „odpowiedniej sumy pieniędzy” ubogim. Wskazuje się też na możliwość wspierania dzieł o charakterze religijnym lub socjalnym, przy tym „zwłaszcza na rzecz obrony i ochrony życia na wszystkich jego etapach”, a także pomocy osobom w trudnej sytuacji.

Istnieje jeszcze kwestia ilości odpustów. Zasadniczo można uzyskać jeden odpust zupełny dziennie. Jednak na mocy decyzji papieskiej, można otrzymać dwukrotnie odpust zupełny tego samego dnia, obowiązujący jedynie za zmarłych.

Stolica Apostolska w dokumencie zachęca biskupów do tego, by zadbali o jasne wyjaśnienie reguł, a zatem wierni, którzy mają jakieś wątpliwości, winni skontaktować się z odpowiednią władzą kościelną.

Jako że możliwości uzyskania odpustu zupełnego za siebie i zmarłych jest w sumie naprawdę wiele, każdy katolik powinien z dużą łatwością znaleźć takie formy, z których będzie mógł skorzystać – i to nawet wielokrotnie. Rok Jubileuszowy to wyjątkowy czas łaski i przebaczenia. Warto wykorzystać drogę, którą wskazuje nam Kościół i stawać się poprzez nawrócenie coraz podobniejszym do Chrystusa (Ga 2, 20).

Paweł Chmielewski/PCh24.pl

***

Uwaga! Skandaliczna petycja znowu w Sejmie! Chodzi o próbę zakazu spowiedzi dzieci

(fot. AdobeStock Oprac. GS/pch24.pl)

***

Do Sejmu trafiła petycja w sprawie ograniczenia spowiedzi świętej tylko do osób dorosłych. Za propozycją ataku na wolność religii stoi antyreligijny prowokator Rafał Betlejewski. Ten od lat atakujący wiarę performer i pisarz zebrał poparcie 12 tysięcy podpisów pod taką inicjatywą. To już drugi raz, kiedy Betlejewski podsuwa ustawodawcom pomysł odsunięcia dzieci od bogatego źródła łaski i pomocy w rozwoju moralnym, jakim jest sakrament pokuty. Do ponowienia próby namówił celebrytę… Marcin Józefaciuk. To przedstawiający się jako neopoganin poseł KO, po którego interwencji „rodzimowierczy” związek wyznaniowy „Ród” po latach oczekiwań trafił do ministerialnego rejestru.

O tym, że petycja – tym razem skutecznie – trafiła do Sejmu informuje „Rzeczpospolita”. Betlejewski chce, aby spowiedź dzieci była zakazana. W przeszłości ze strony przeciwników Kościoła padało wiele pesudoargumentów, mających uzasadniać podobny atak na wolność religii. Najczęściej słychać było głosy – dołącza do nich autor petycji, że: „spowiedź jest formą psychicznej przemocy” oraz jest „ingerencją w intymny świat dziecka prowadzoną w autorytecie Boga”. Widać zaszczepianie w umysłach dzieci pojęć dobra, zła i grzechu przeszkadza bardziej, niż ingerencja w „intymny świat dzieci” seksedukatorów i promotorów ideologii gender. 

„Jak pokazują wspomnienia wielu osób, spowiedź to doświadczenie upokorzenia i strachu, zdarzenie traumatyczne, paskudne, którego dzieci nie chciały, a przed którym nie potrafiły się obronić” – głosić ma petycja, którą teraz zajmie się specjalna komisja w Sejmie, czytamy w „Rz”.

Dziennik precyzuje, że sygnatariusze domagają się „uchwalenia przepisów wprowadzających w Polsce zakaz spowiadania dzieci poniżej 18. roku życia w Kościele katolickim i innych kościołach, jeśli ją stosują”. Zaś z treści opisanej przez gazetę petycji wynika, że „żadna obca osoba dorosła nie ma prawa przesłuchiwać dziecka sam na sam bez nadzoru opiekunów i psychologów”, a „spowiednikami dzieci są mężczyźni żyjący w celibacie, którzy nie mają odpowiedniego przygotowania psychologicznego”.

Kim jest autor petycji? Rafał Betlejewski, to performer i autor książek, który od lat nieprzychylnie wypowiadająca się na temat Kościoła. Napisał m.in. „Jak się uwolnić od Kościoła. Poradnik w sześciu krokach” czy „365 lekcji religii dla całej rodziny, która chce się wyzwolić” – publikacja reklamowana jest jako „miażdżąca krytyka mitologii katolickiej od Adama i Ewy, aż do świętości Jana Pawła II”. W rzeczywistości doczekała się ona również krytyki jako pełna manipulacji i merytorycznych niedociągnięć. Sam Betlejewski nie mógłby nawet próbować przedstawiać się jako obiektywny, czy bezstronny „badacz religii”. Jego celem i sposobem działania jest prowokacyjne wyszydzanie wiary. 

Dobrym przykładem jego rażącej ignorancji jest materiał, jaki zamieścił na Facebooku, dotyczący stosunku Kościoła do kobiet. W nagraniu Betlejewski przekonywał, że sednem nauczania Kościoła o grzechu pierworodnym jest oskarżenie pierwszej kobiety o nieposłuszeństwo Bogu i oddalenie człowieka od Stwórcy. Tym samym Betlejewski zignorował fakt, że Kościół winę za grzech pierworodny przypisuje także Adamowi, a nawet sam upadek pierwszych rodziców często nazywa „winą Adama”. W Orędziu Wielkanocnym chociażby, wbrew wynurzeniom pseudo-badacza, śpiewa się, że Chrystus „krwią serdeczną spłacił dług Adama”, nie Ewy. Z kolei w listach apostolskich czytamy, że „W Adamie wszyscy zgrzeszyliśmy”, nie w Ewie. 

Podobne zaniedbania sprawiają, że trudno wierzyć w ogóle w dobrą wolę Betlejewskiego i jego dążenie do bezstronności naukowej – jako której głos się przedstawia.  

Betlejewski z pomysłem o zakazie spowiedzi dzieci wystartował już w 2022 roku. Rok później złożył petycję w Sejmie, która została odrzucona z powodów formalnych. Informował o tym później poseł KO Marcin Józefaciuk, członek Komisji do spraw Petycji. I to on poprosił Betlejewskiego złożenie petycji raz jeszcze. 

źródło: PAP rp.pl, pch24.pl

***

Zakaz spowiedzi dzieci? Oto dlaczego to absurd i krzywda dla najmłodszych!

Lewicowy atak na spowiedź dzieci to nie tylko uderzenie w rodzinę i Kościół, ale przede wszystkim pozbawienie najmłodszych ważnego narzędzia rozwoju moralnego i emocjonalnego.

Lewica chce zakazać spowiedzi dzieci, twierdząc, że za wcześnie uczy je rozróżniania dobra i zła. Czy jednak spowiedź naprawdę szkodzi, czy może przeciwnie – wspiera rozwój moralny i emocjonalny najmłodszych? Dowiedz się, dlaczego spowiedź jest niedocenianym błogosławieństwem, które pomaga dzieciom budować sumienie, radzić sobie z poczuciem winy i rozwijać wrażliwość na prawdziwą, bezwarunkową miłość.

Tło problemu

Do Sejmu trafiła petycja ws. dostępności spowiedzi tylko dla osób pełnoletnich. Podpisał się pod nią promil obywateli RP (zaledwie 12 tysięcy osób) którzy domagają się „uchwalenia przepisów wprowadzających w Polsce zakaz spowiadania dzieci poniżej 18. roku życia w Kościele katolickim i innych kościołach, jeśli ją stosują”.  Chodzi o petycję złożoną przez aktywistę Rafała Betlejewskiego, który prowadzi otwarte działania przeciwko Sakramentowi Spowiedzi od 2022 r. Głównym zarzutem wobec spowiedzi jest, że zdaniem autorów petycji przedwcześnie konfrontuje osoby nieletnie z pojęciem dobra i zła!

Przyjrzyjmy się bliżej temu tematowi.

Spowiedź wspiera zdrowie psychiczne dzieci.

Zdaję sobie sprawę, że dla lewicowych propagatorów zakazu spowiedzi dzieci wszelkie argumenty religijne są nieistotne. A jednak spowiedź jest – zarówno dla dzieci jak i dorosłych – działaniem korzystnym pod względem zdrowia psychicznego. A zatem – na początek kilka argumentów czysto racjonalnych za spowiedzią dzieci.

Moralność dzieci – kiedy i jak się kształtuje?

Rozwój moralny u dzieci jest złożonym procesem, który łączy w sobie wrodzone predyspozycje  i umiejętności nabyte poprzez interakcje społeczne i doświadczenia. Literatura naukowa pokazuje, że istnieje pewna pojawiająca się od urodzenia wrażliwość moralna – intuicja istnienia dobra i zła, jednak wiele z tego, co dzieci uznają za dobro i zło jest związane z tym, jak są wychowywane.

Mniejsze dzieci są skłonne do unikania czynienia zła ze względu na strach przed konsekwencjami (karą), większe – ze względu na bardziej abstrakcyjne normy społeczne, dotyczące tego, co dobre, a co złe. Ocena ta jest zależna nie tylko od rozwoju intelektualnego (o czym pisali badacze rozwoju moralnego – Jean Piaget i Lawrence Kohlberg), ale i emocjonalnego (ten aspekt poruszali z kolei w badaniach  Carol Gilligan i Martin Hoffman).

Sumienie kształtuje się wcześnie w rozwoju człowieka. W badaniach stwierdzono, że już u niemowląt można zaobserwować zdolność do rozróżniania zachowań prospołecznych i antyspołecznych. Z kolei dzieci pięcioletnie rozumieją nie tylko, że można czynić dobro, lub zło, ale nawet potrafią zrozumieć rolę motywacji.  To znaczy rozumieją, że  np. wina osoby która stłukła wazon jest zdecydowanie mniejsza jeśli zrobiła to przypadkiem, niż jeśli zrobiła to celowo.

W kontekście edukacji przedszkolnej podkreśla się, że wczesne dzieciństwo jest kluczowym okresem dla rozwoju moralnego. Dlatego powszechnie poleca się, by programy edukacyjne obejmowały  aktywności, które promują wartości, odpowiedzialność i empatię, poprzez historie, rysunki i rozmowy.

Spowiedź dzieci z psychologicznej perspektywy

Brakuje badań naukowych przeprowadzonych bezpośrednio nad spowiedzią sakramentalną dzieci.  Jednak istnieją badania sprawdzające co się dzieje, gdy dziecko przekroczy normy moralne – uczyni zło. Przede wszystkim – mają świadomość tego, że uczyniły zło. Co będzie się działo dalej zależy silnie od środowiska społecznego. Jeśli przebywają w środowisku wrogim, będą starać się zatrzeć ślady po tym co zrobiły. Świadomość uczynienia zła jest jednak męcząca, do tego dochodzi strach przed tym, że uczynek jednak się wyda.  Dzieci otoczone miłością będą bardziej skłonne wyznać, co zrobiły, czują ulgę i mają potrzebę naprawy zła, o ile to możliwe.

W tym kontekście spowiedź gra nieocenioną, pozytywną rolę. Dziecko, które wie, że Bóg jest miłością, bardzo je kocha, chce jego dobra, widzi spowiedź jako sposób uzyskania przebaczenia, zapewnienia o miłości oraz szansę zadośćuczynienia – też w sytuacjach, gdy fizyczna naprawa wyrządzonego zła jest niemożliwa. Mówią o tym kapłani przygotowujący dzieci do spowiedzi – w tym do spowiedzi przed pierwszą komunią świętą. Ksiądz Marcin Węcławski, proboszcz poznańskiej parafii pw. Maryi Królowej od wielu lat propagujący wczesną pierwszą komunię wielokrotnie opowiadał o reakcjach dzieci na pierwszą spowiedź, gdy po otrzymaniu rozgrzeszenia, w podskokach, z radością wracały do rodziców.

Ludzie chcący zakazu spowiedzi dzieci chcą pozbawić je doświadczenia niezwykle ważnego dla ich rozwoju moralnego i emocjonalnego. Jak wykazałam wcześniej – badania pokazują wcześnie pojawiającą się wrażliwość moralną, świadomość istnienia dobra i zła. Spowiedź pod względem psychologicznym jest rytuałem oczyszczenia, obmycia ze zła, uwolnienia się od niego. To bezcenne doświadczenie, obce innym wyznaniom.

Kapłan o radości najmłodszych ze spowiedzi

Oddajmy jeszcze na koniec głos wspomnianemu już księdzu Marcinowi Węcławskiemu:

“Jestem księdzem od ponad 40 lat, proboszczem dużej parafii w Poznaniu od ponad 30 lat. Każdego roku obok dzieci z klas trzecich (przyjęty w Polsce termin) w mojej parafi i przygotowujemy do tych sakramentów dzieci pięcio- i sześcioletnie, organizując tzw. wczesną Pierwszą Komunię Świętą, w myśl zasad podanych przez świętych papieży Piusa X i Jana Pawła II. Zawsze jest ta sama radość z sakramentu pokuty, także tych najmłodszych. Dzieci, jak każdy człowiek, mają sumienie, mają poczucie winy. Oczywiście każde sumienie trzeba nieustannie wychowywać. Bywa, że dzieci za grzech przyjmują coś, co nim obiektywnie nie jest. Ale cierpią z powodu popełnionego zła, mają wyrzuty sumienia. Uwolnieniem od tego niepokoju nie jest wmawianie im, że nie ma grzechu. Drogą jest to, by doprowadzić je do Chrystusa i pomóc doświadczyć Boga jako Ojca miłosierdzia. Odmawianie dzieciom tego dobrodziejstwa jest wielką krzywdą.”

Pozbawienie dzieci prawa do spowiedzi to odebranie im możliwości doświadczania miłosierdzia, które jest fundamentem nie tylko rozwoju duchowego, ale i głębokiego poczucia bezpieczeństwa oraz sensu. Podkreśla to ksiądz Marcin:

Dziecko ma prawo do sakramentu pokuty. Chrystus powiedział: „Dozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im” (Mk 10, 14).

…

Badania wykorzystane do omówienia psychologicznego rozwoju moralnego dzieci:

Limone P, Toto GA (2022) Origin and Development of Moral Sense: A Systematic Review. Front. Psychol. 13:887537. doi: 10.3389/fpsyg.2022.887537

Molchanov, Sergey. (2013). The Moral Development in Childhood. Procedia – Social and Behavioral Sciences. 86. 10.1016/j.sbspro.2013.08.623.

Yalçın, Vakkas. (2021). Moral Development in Early Childhood: Benevolence and Responsibility in the Context of Children’s Perceptions and Reflections. Educational Policy Analysis and Strategic Research. 16. 140-163. 10.29329/epasr.2021.383.8.

Fragment artykułu księdza Marcina Węcławskiego zacytowany za pozwoleniem autora za: “Pozwólcie dzieciom“.

Bogna Białecka /Aleteia.pl

***

„Na tej samej zasadzie należałoby wprowadzić zakaz wizyt dzieci u dentysty”.

Abp Adrian Galbas SAC krytycznie o pomyśle zakazu spowiedzi dzieci

(źródło: stock.adobe.com)

***

„Jesienią ubiegłego roku wpłynęła do Sejmu petycja zakazująca spowiadania dzieci do 18. roku życia. Nie wiem, jakie są realne szanse ustanowienia takiego prawa – mam nadzieję, że żadne. Ale sam fakt pojawienia się tego pomysłu i debata o nim w mediach skłaniają do krótkiego komentarza”, pisze w komentarzu opublikowanym na łamach dziennika „Rzeczpospolita” abp Adrian Galbas metropolita warszawski.

W ocenie hierarchy pomysł zakazu spowiadania dzieci do 18. roku życia jest kuriozalny. „Pierwsze kuriozum zawiera się już w tym, że gdyby projekt ten został przegłosowany, Polska byłaby pierwszym krajem na świecie z zakazem spowiadania dzieci. Kwestia zakazu spowiedzi dla małoletnich nigdzie nie była dotychczas przedmiotem debaty publicznej ani procesów legislacyjnych, także w krajach, gdzie katolicyzm, a nawet chrześcijaństwo nie jest religią praktykowaną przez większość obywateli. To już jest znaczące. Co prawda jest kilka regionów w Chinach, gdzie wprowadzono zakaz uczestnictwa dzieci w praktykach religijnych, ale nie przypuszczam, by akurat ten przykład był inspiracją dla twórców petycji”, podkreśla.

Metropolita warszawski zwraca uwagę, że według inicjatorów petycji spowiedź jest źródłem wielu dziecięcych traum, czego dowodem mają być świadectwa dorosłych opowiadających o swej pierwszej, bolesnej przygodzie ze spowiedzią. „Nie podważam ani nie lekceważę wagi tych świadectw. Rozumiem, że takie zdarzenia mogły mieć miejsce, również z powodu niewłaściwego przygotowania spowiedników, ale to nie może być argumentem za wprowadzeniem zakazu spowiadania dzieci w ogóle. Na tej samej zasadzie należałoby wprowadzić zakaz wizyt dzieci u dentysty, bo tam przeżywają prawdziwy ból i poważną traumę”, podkreśla, po czym odwołuje się do swoich osobistych doświadczeń.

„Do dzisiaj pamiętam moją pierwszą spowiedź i pierwszą wizytę u dentysty. Ta druga była nieskończenie trudniejsza, ale moim rodzicom, którzy byli świadkami tamtego dramatu, ani przez moment nie przyszło do głowy, by zaprzestać prowadzenia mnie do dentysty i odłożyć tę kwestię, dopóki nie będę miał 18 lat. I jestem im dziś za to bardzo wdzięczny. Nie wystraszyli się też mojego płaczu, gdy rozbeczałem się w pierwszym dniu szkoły”, relacjonuje abp Galbas.

Następnie hierarcha opisuje szczegóły swojej pierwszej spowiedzi. Podkreśla, że była ona „spokojna”, a on sam traktował ją bardzo poważnie. „Do dzisiaj nic się nie zmieniło. I tamta pierwsza spowiedź sprzed lat, i ta ostatnia sprzed kilku dni tak samo mnie umocniły, dodały otuchy i nadziei, a także mobilizowały do życia bardziej poprawnego”, zaznacza.

„Oczywiście, że także podczas spowiedzi dzieci może dojść do nadużyć ze strony spowiednika. Może niewłaściwie poprowadzić rozmowę, być zbyt dociekliwy, choć zdarza się to chyba rzadko. Każdy jeden taki przypadek to o jeden za dużo i powinien być natychmiast zgłaszany, by takie sytuacje od razu eliminować. I tu rola rodziców, by nie tylko przyprowadzać dziecko do konfesjonału, ale i z niego odprowadzać, dając mu możliwość podzielenia się, jeśli postępowanie spowiednika byłoby niewłaściwe”, pisze dalej metropolita warszawski.

Co w związku z tym z lękiem, o którym piszą twórcy petycji o zakazie spowiedzi? Według kapłana on jest. „Już w dzieciach rodzi się lęk, poczucie winy, odpowiedzialność za popełnione czyny i coś, co nie tylko w religii katolickiej nazywamy wyrzutami sumienia. Tylko to nie jest lęk przed spowiedzią, lecz lęk wynikający ze świadomości popełnionego zła. On nie jest skutkiem przemocowej, katolickiej indoktrynacji, jak chcą twórcy tego dziwnego pomysłu, ale prawidłowym owocem rozwoju osobowości, gdy dziecko wychwytuje już różnicę między dobrem i złem oraz między pragnieniem podążania za dobrem i odrzucania zła”, wyjaśnia.

Na koniec arcybiskup przypomina, że spowiedź to spotkanie wierzącego dziecka z miłosiernym Bogiem, który grzech przebacza i pokazuje drogę do odrzucenia zła. „Lęk jest zastąpiony przez doświadczenie przebaczenia i uwolnienia. Dla ludzi wierzących nie ma skuteczniejszego niż spowiedź doświadczenia, w którym zmierzy się on w łagodny i bezpieczny sposób z odpowiedzialnością za złe wybory. Taką odpowiedzialność odczuwają już dzieci. Doskonale wiedzą o tym wszystkim wierzący rodzice i dlatego decydują się zaproponować swym dzieciom spowiedź, wiedząc, że sakrament pokuty i pojednania nie jest zagrożeniem dla ich dziecka, ale przeciwnie: pomocą w ich harmonijnym rozwoju. Jest lekarstwem na lęk, tak go rozumie doktryna katolicka, a nie źródłem lęku. Mam więc nadzieję, że petycja nie zamieni się nigdy w ustawę i nie trafi na biurko prezydenta, ale tam, gdzie jest jej miejsce: do kosza”, podsumowuje.

PCh24.pl/źródło: rp.pl

***

„Ile nienawiści i głupoty trzeba w sobie mieć?”.

Ks. prof. Dariusz Kowalczyk SJ o pomyśle zakazu spowiedzi

„Ile nienawiści i głupoty trzeba mieć w sobie, by tak z buciorami wchodzić we wspólnotę wierzących katolików, ograniczać ich wolność do podstawowych wyborów życiowych, bo do takich należy wychowanie dzieci i przekazywanie im tego, co rodzice uważają za ważne i dobre?”, pyta na łamach tygodnika „Idziemy” ks. prof. Dariusz Kowalczyk SJ.

Kapłan komentuje pomysł na zapowiadane przez jednego z prominentnych polityków koalicji 13 grudnia „opiłowanie katolików”. Chodzi o petycję, która trafiła do sejmu – aby zakazać sakramentalnej spowiedzi osób poniżej 18 lat.

„Jej autorem jest Rafał Betlejewski, o którym w Wikipedii można przeczytać m.in., że to performer, artysta parateatralny, działacz społeczny i pisarz”, wyjaśnia duchowny opisując jedno z „dzieł” Betlejewskiego. Ze względu na wulgarność i pornograficzny charakter tegoż „dzieła” nie będziemy go opisywać. Poinformujemy jedynie, że swego porno-czynu Betlejewski dokonał na klatce schodowej, na której została zamordowana rosyjska, krytyczna wobec Putina, dziennikarka Anna Politkowska.

Petycję dotyczącą „zakazu spowiedzi” podpisało 12 tys. osób, a wiele ciepłych słów na jej temat wygłosili politycy koalicji 13 grudnia.

„Mimo katofobicznego ogłupienia wielu posłów można być raczej pewnym, że zakaz spowiedzi nie będzie dalej poważnie procedowany. Cała ta sprawa została wywołana raczej po to, by po raz kolejny pluć na katolicyzm i prać mózgi dzieciom i rodzicom. Komuna się przepoczwarza; była sowiecka, teraz jest liberalna. Ale pozostał ten sam rewolucyjny obłęd, by stworzyć nowego człowieka bez Boga”, podsumowuje ks. prof. Dariusz Kowalczyk.

PCh24.pl/źródło: tygodnik „Idziemy”

***

SHUTTERSTOCK /WIKIMEDIA.ORG 

***

Kościół i Synagoga, czyli wielki rozwód i pierwsza schizma

Rozejście się dróg Kościoła i Synagogi było de facto pierwszą schizmą w dziejach chrześcijaństwa. Konsekwencje tego rozwodu odczuwamy do dziś.

Historycy z reguły zastrzegają, że nie zajmują się „gdybaniem” – opisują to, co miało miejsce i nie szukają odpowiedzi na pytanie: „Co by było, gdyby?”. Niemniej gdy mówimy o tym, co się stało, nieuchronnie przychodzi na myśl rozważanie innych możliwości. Na samym początku historii chrześcijaństwa mamy do czynienia z dwoma wielkim pytaniami tego typu. Pierwszym jest: co by było, gdyby więcej Żydów współczesnych Jezusowi uwierzyło, że jest on Mesjaszem, gdyby przyjął go cały naród wybrany? To pytanie stawia nas bardziej przed alternatywnymi scenariuszami teologicznymi, włącznie z wcześniejszym wypełnieniem się całej historii zbawienia.

Do tego jednak nie doszło. Paweł i jego uczniowie zwrócili się do pogan (zob. Dz 13,46-47) i w efekcie rodzący się Kościół stanął przed nowym wyzwaniem: podejścia do pogan, którzy chcieli wierzyć w Jezusa. Czy mieli najpierw stać się Żydami? Czy mieli przestrzegać Prawa? Nawróceni Żydzi modlili się w świątyni jerozolimskiej (zob. np. Dz 3,1) i wciąż przestrzegali przepisów prawa Mojżeszowego, natomiast nawróconym poganom pozwolono, by się do nich nie stosowali (zob. wizja św. Piotra przed wizytą u setnika Korneliusza i postanowienia tzw. soboru jerozolimskiego). W efekcie doszło do utworzenia się Kościoła podzielonego na dwie części. Ta sytuacja rodziła konflikty – nie wiadomo było na przykład, czy nawróceni poganie i Żydzi mogą razem spożywać posiłki (czyli także Eucharystię!); echa tych konfliktów widzimy w Dziejach Apostolskich i Listach św. Pawła.

Kościół żydowski i nieżydowski – scenariusz możliwy?

Przed zburzeniem świątyni jerozolimskiej przez Rzymian w roku 70 wciąż mogło się jeszcze wydawać, że możliwe są cztery scenariusze. Po pierwsze, że utrzyma się krucha jedność Kościoła, w którym będą – w trudnej równowadze – współistnieć nurty żydowski i nieżydowski. Po drugie, że Kościół jednak rozpadnie się na dwie niezależne wspólnoty, żydowską i nieżydowską. Po trzecie, że najbardziej gorliwym nawróconym Żydom uda się przekonać wszystkich chrześcijan, także pochodzenia pogańskiego, by przyjęli Prawo Mojżeszowe – czyli w skrócie, że trzeba będzie najpierw stać się Żydem, by móc zostać ochrzczonym; z takim podejściem walczył św. Paweł. Wreszcie po czwarte, że chrześcijanie pochodzenia nieżydowskiego staną się większością i zdominują Kościół, a nawróceni Żydzi przyłączą się do nich, stopniowo porzucając przestrzeganie Prawa.

Urzeczywistnił się scenariusz czwarty. Z perspektywy czasu, gdy mamy przed sobą księgi Nowego Testamentu, w tym Dzieje Apostolskie, których ostateczna redakcja przypada raczej na czas po roku 70, wydaje się on dość oczywisty. Z jednej strony na korzyść Kościoła „z pogan” przemawiał dynamiczny rozwój misji chrześcijańskiej wśród nich. Z drugiej strony, kluczowym wydarzeniem było zburzenie świątyni w 70 roku i ucieczka chrześcijan z Jerozolimy. Kościół wywodzący się z pogan – „pawłowy” – rozwijał się i zdobywał wyznawców, w tym także Żydów. Natomiast Kościół „z obrzezania”, trzymający się Prawa (jego wyznawców historycy nazywają czasem judeochrześcijanami), stopniowo tracił znaczenie i był uznawany za heretycki zarówno przez Kościół „z pogan”, jak i rodzący się po zburzeniu Jerozolimy judaizm rabiniczny. Judeochrześcijanie, krytykowani z obu stron, stali się żywym dowodem na rozłam między judaizmem a chrześcijaństwem. Ich istnienie przyspieszyło proces wyznaczania granic między obiema religiami i podkreślania ich wzajemnej odrębności.

Przekleństwo wśród 18 błogosławieństw

Księgi Nowego Testamentu są świadectwem sporów wewnątrz rodzącego się Kościoła na temat tego, jaka część dziedzictwa żydowskiego powinna być w nim zachowana. Równocześnie jednak, niezależnie od sporów wewnątrz wspólnoty wierzących w Jezusa, wzrastało napięcie między nimi a pozostałymi Żydami, którzy w Niego nie uwierzyli. Powodem rozdźwięku ostatecznie nie były przepisy rytualne, ale pytanie o to, kim był Jezus.

To prawda, że judaizm pierwszego wieku nie był religią jednolitą i był otwarty na „uzupełnienia” do spisanej Tory – tak narodziła się „ustna Tora”, czyli rabiniczne interpretacje, później utrwalone w Talmudzie – więc nie każda „nowinka” religijna musiała budzić od razu zdecydowany opór. W tym czasie Żydzi zaczęli także przyjmować ideę pośrednika między nimi a Bogiem – istoty niemal tak doskonałej jak On sam. Takie myślenie rozwijali rabini i żydowscy filozofowie (np. Filon z Aleksandrii), a zwłaszcza autorzy apokaliptycznych tekstów o Synu Człowieczym. Wiara w przyjście Mesjasza czy nawet istnienie wyższego pośrednika między Bogiem a ludźmi nie stanowiła więc wówczas większego problemu dla Żydów. Wyzwaniem okazało się jednak konkretne utożsamienie tej postaci z Jezusem z Nazaretu. Według najstarszego opisu procesu Jezusa to właśnie Jego deklaracja, że jest Synem Człowieczym, stała się podstawą oskarżenia o bluźnierstwo, które zasługiwało na karę śmierci (Mk 14,62).

Zburzenie świątyni jerozolimskiej w 70 roku wymusiło samookreślenie się na nowo religii żydowskiej, w której dotychczasowe zasady dotyczące kapłanów i kultu świątynnego stały się nieaktualne. By zachować tożsamość, zaczęto stawiać wyraźne granice, poza którymi nie było się już członkiem wspólnoty. O jednej z tych granic wspomina fragment z Ewangelii św. Jana, zapisany najprawdopodobniej pod koniec pierwszego wieku: „Żydzi bowiem już postanowili, że gdy ktoś uzna Jezusa za Mesjasza, zostanie wyłączony z synagogi” (9,22). Mniej więcej w tym samym czasie powstała też żydowska modlitwa „Osiemnastu błogosławieństw”, spośród których jedno (dwunaste), Birkat ha-Minim, stanowi nie tyle błogosławieństwo, co przekleństwo „odstępców i heretyków”. Użyte w nim słowo notzrim według wszelkiego prawdopodobieństwa odnosi się do „nazarejczyków”, czyli chrześcijan, najpewniej właśnie judeochrześcijan, którzy usiłowali, wierząc w Jezusa, pozostać równocześnie w Synagodze i zachowywać Prawo.

Taka postawa była też krytykowana z drugiej strony. Św. Ignacy Antiocheński na początku drugiego wieku mówił, że „jest rzeczą bezsensowną mówić o Jezusie Chrystusie i zarazem żyć po żydowsku, ponieważ to nie chrześcijaństwo przyjęło judaizm, lecz judaizm chrześcijaństwo, w którym zgromadzili się wszyscy ludzie wierzący w Boga” (List do Magnezjan X,3). W podobnym czasie powstał List Barnaby (przypisywany towarzyszowi św. Pawła), podkreślający, że Żydzi od początku źle rozumieli Stary Testament. Z kolei święci Justyn i Orygenes (autorzy z drugiego i trzeciego wieku) potwierdzali, że w synagogach przeklina się Chrystusa i tych, którzy w Niego uwierzyli.

To wszystko nie znaczy, że w drugim i trzecim wieku nie zdarzały się przypadki przyjmowania przez Żydów chrześcijaństwa – pozostawały one jednak niezauważalne w naszych źródłach. Ochrzczeni Żydzi przestawali bowiem przestrzegać przepisów Prawa Mojżeszowego i wtapiali się w ogół wiernych Kościoła; taka sytuacja przetrwała zresztą do dwudziestego wieku i powstania wspólnot akcentujących równocześnie swoje żydowskie korzenie i wiarę w Jezusa jako Mesjasza.

W Jerozolimie w jednym ze sklepów można kupić „gadżety” z taką wymowną symboliką: menora połączona przez Gwiazdę Dawida z rybą, wczesnochrześcijańskim symbolem wyznawców Chrystusa.
fot. Roman Koszowski/ Gość Niedzielny

***

Walka z gnostycyzmem a obrona Starego Testamentu

O chrześcijanach starających się zachować przepisy Prawa po 70 roku słyszymy już więc bardzo niewiele. Natomiast drugi i trzeci wiek to walka ortodoksji chrześcijańskiej z gnostycyzmem – silnymi nurtami, które łączyły chrześcijaństwo z różnymi innymi tradycjami religijnymi (greckimi, egipskimi, perskimi). Wspólną cechą większości z nich było całkowite odrzucenie Starego Testamentu i uznanie, że „zły” Bóg Starego Testamentu – zły, ponieważ stworzył materię, uważaną przez gnostyków za coś niedobrego, i zły z powodu dosłownego interpretowania trudnych fragmentów Biblii mówiących np. o Bożym gniewie, zemście czy wręcz niesprawiedliwości – jest kimś różnym od miłosiernego Ojca Jezusa Chrystusa. Wielcy ojcowie Kościoła (zwłaszcza św. Ireneusz z Lyonu) zwalczali tę koncepcję, broniąc całości Starego Testamentu jako integralnej części wiary chrześcijańskiej. Ortodoksja chrześcijańska kształtowała się więc w drugim wieku w podwójnej opozycji: zarówno wobec tych, którzy chcieli zachować wszystkie przepisy Starego Testamentu, jak i tych, którzy chcieli całkowicie oderwać się od dziedzictwa żydowskiego. Nie znaczy to, że w tamtym czasie chrześcijanie i Żydzi patrzyli na siebie nawzajem z sympatią.

Tertulian, autor chrześcijański z północnej Afryki z przełomu drugiego i trzeciego wieku, opowiadał o Żydzie-apostacie z Kartaginy, opiekunie dzikich zwierząt w miejscowym cyrku, który obnosił po mieście po mieście figurę osła z podpisem: „Ośli Bóg chrześcijan”. Tertulian widział w Synagodze wylęgarnię wszelkich antychrześcijańskich potwarzy, określał Żydów jako wrogów szczególnych, bo niejako „domowych”, żołnierzy najemnych. Kilkadziesiąt lat później Cyprian widział w Żydach współodpowiedzialnych razem z poganami za prześladowanie chrześcijan w roku 250.

Jeśli chodzi o prześladowania, to od słabo weryfikowalnych i w sumie rzadkich wzmianek o podburzeniu do nich przez Żydów ważniejsze jest co innego. Przynajmniej od początku drugiego wieku sądowym testem na chrześcijaństwo było wezwanie do złożenia ofiary bogom pogańskim. Także pierwsze powszechne prześladowanie chrześcijan w 250 roku wywołane było nakazem cesarza Decjusza, by wszyscy obywateli złożyli ofiary bogom. Od tej zasady był jeden wyjątek: judaizm był religią tolerowaną, Rzymianie zadowalali się tym, że Żydzi modlili się za cesarza do swojego Boga, a nie do bóstw rzymskich. Skoro za takie samo podejście chrześcijan można było skazać na śmierć, dowodzi tego, że nikt nie traktował już wtedy Żydów i chrześcijan jako jednej wspólnoty: ani władze państwowe, ani żadna ze stron.

Kiedy świętować Wielkanoc?

Nie znaczy to, że wrogość była całkowita i między wyznawcami dwóch religii nie było kontaktów. Chrześcijanie zwracali się czasem do Żydów o pomoc w lepszym rozumieniu Starego Testamentu. Rodząca się liturgia chrześcijańska czerpała z rodzącej się liturgii synagogalnej – być może zachodził też proces odwrotny; trudno tu o jednoznaczne wnioski, gdyż nasze źródła są niepełne.

W drugim wieku uwidoczniły się też różnice między niektórymi chrześcijanami z Azji Mniejszej, którzy świętowali Wielkanoc dokładnie w dzień żydowskiej Paschy, czyli 14. dnia miesiąca nisan, niezależnie od tego, jaki to był dzień tygodnia, a pozostałymi chrześcijanami, którzy świętowali Wielkanoc w jedną z pierwszych wiosennych niedziel (według skomplikowanych obliczeń astronomiczno-matematycznych, które w zasadzie obowiązują do dzisiaj). Zwolennicy pierwszej z tych możliwości (ostatecznie odrzuconej na Soborze Nicejskim w 325 roku) byli oskarżani o zbytnie uleganie zwyczajom żydowskim. Argument, że coś jest zbyt bliskie zwyczajom żydowskim, powracał wielokrotnie w sporach wewnątrzchrześcijańskich. Na przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia, gdy rozchodziły się drogi chrześcijan wschodnich i zachodnich, ci pierwsi głosili, że Kościół zachodni uległ wpływom żydowskim, używając do Eucharystii chleba niekwaszonego, czyli przypominających macę opłatków, podczas gdy na Wschodzie używało się (i nadal się używa) w tym celu chleba kwaszonego.

Witraż w anglikańskim kościele Wszystkich Świętych w Rzymie, przedstawiający scenę z tzw. soboru jerozolimskiego.
GETTY IMAGES /ISTOCK

***

Antyżydowskie kazania

Gdy mówimy o przyjmowaniu chrześcijaństwa przez Żydów, nie możemy zapomnieć, że zdarzały się też przypadki odwrotne. Judaizm pozostawał religią przyciągającą nowych wyznawców, także spośród chrześcijan. Starali się temu zapobiec i biskupi, i chrześcijańscy cesarze. Ci drudzy wydawali w tym celu stosowne prawa. Już w 339 roku zakazano małżeństw mieszanych i posiadania niewolników chrześcijańskich przez Żydów – z obawy, że takie sytuacje będą sprzyjać przechodzeniu na judaizm współmałżonków, wychowywania w tej religii dzieci i przymuszania do niej niewolników. W 353 roku wydano ustawę zakazującą przechodzenia z chrześcijaństwa na judaizm.

Pod koniec IV wieku w Antiochii Syryjskiej św. Jan Chryzostom wygłosił serię jadowicie antyżydowskich kazań. Chciał w ten sposób zniechęcić chrześcijan (zwłaszcza kobiety) od uczęszczania do synagog w szabat i święta oraz zachowywania innych zwyczajów żydowskich. Nie jest do końca jasne, czy adresatem tych tyrad były niedobitki judeochrześcijan, czy też „normalni” chrześcijanie, szukający w synagogach „urozmaicenia” swoich praktyk religijnych. Niedługo później w północnej Afryce jeden z biskupów skarżył się św. Augustynowi na chrześcijan chcących żyć według Prawa Mojżeszowego i nazywać się Żydami.

Jerozolima, ortodoksyjni Żydzi przechodzą obok opactwa benedyktynów i bazyliki Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny.
fot. Roman Koszowski/Gość Niedzielny

***

Podburzeni przez biskupa palą synagogę

Tak jak w wielu innych sprawach, tak i w kwestii relacji do Żydów oficjalna linia Kościoła została ukształtowana na długie stulecia właśnie przez świętego Augustyna. Biskup Hippony uważał, że swoją rolę w historii zbawienia mieli nie tylko Izraelici z czasów biblijnych, ale także jemu współcześni. Fakt ich rozproszenia po całej ziemi po zburzeniu Jerozolimy potwierdzał prawdziwość proroctw wypowiedzianych przez Jezusa, poza tym Żydzi spełniali użyteczną rolę wobec chrześcijan, posiadając i przechowując księgi Starego Testamentu, potwierdzające prawdziwość Nowego Testamentu. Dlatego, zdaniem św. Augustyna, Żydów nie wolno przymuszać do chrześcijaństwa i powinni się oni cieszyć wolnością wyznania.

Nie wszyscy chrześcijanie rozumieli i podzielali światłe nauczanie Augustyna. Do aktów przemocy wobec nich dochodziło już za jego życia. W 388 roku w Kallinikum (dzisiejsza Rakka) w Syrii tłum podburzony przez miejscowego biskupa spalił synagogę. W 418 roku na przeciwległym końcu cesarstwa, na Minorce, podobna sekwencja wydarzeń doprowadziło do przejęcia synagogi przez chrześcijan i przymusowego nawrócenia Żydów. W obu przypadkach były to jednak działania oddolne, niewspierane przez władze państwowe – wprost przeciwnie, cesarz Teodozjusz I chciał ukarać winnych ataku w Kallinikum i początkowo nakazał im odbudować zniszczoną synagogę; odwiódł go jednak od tego św. Ambroży.

Państwowe szykany wobec Żydów rozpoczęły się za cesarza Justyniana w szóstym wieku. W 533 roku wydano prawo ograniczające wolność kultu żydowskiego na terenie całego cesarstwa, zalecając czytanie w synagogach Biblii w przekładzie Septuaginty i zakazując czytania Miszny (w zamyśle miało to ułatwić Żydom zrozumienie prawdziwości chrześcijaństwa). Pod koniec szóstego wieku odnotowujemy też pierwszą próbę przymusowego chrztu Żydów na zarządzenie cesarskie. Przedtem do takich zdarzeń dochodziło w królestwach Franków i Wizygotów na terenie dzisiejszej Francji i Hiszpanii; praktykom tym zdecydowanie przeciwstawiał się papież Grzegorz Wielki.

Z drugiej strony stosunkowo pokojowe współżycie obu religii było też w szóstym i siódmym wieku wydarzeniem politycznym. W Palestynie wybuchło i zostało krwawo stłumione powstanie Samarytan. Na południu Półwyspu Arabskiego żydowski władca jednego z tamtejszych królestw wymordował chrześcijan w innym państwie, Nadżranie; wyprawę odwetową podjął, z pomocą rzymską, chrześcijański król Etiopii. Gdy na początku siódmego wieku wybuchła wielka wojna rzymsko-perska, w której cesarstwo ponosiło znaczące klęski, Żydzi witali początkowo najeźdźców z radością, oczekując przywrócenia pełnej wolności swojej religii. Rzeczywiście, Persowie życzliwie przyjęli propozycję współpracy ze strony żydowskiej i po zajęciu w 614 roku Jerozolimy pozwolili być może nawet przez chwilę na przywrócenie kultu na wzgórzu świątynnym. Równocześnie dochodziło do licznych aktów przemocy wobec chrześcijan – Teofanes podaje, przypuszczalnie z pewną przesadą, że w samej Jerozolimie zginęło ich z rąk Żydów ok. 90 tysięcy (choć proponowano im ocalenie życia za cenę przejścia na judaizm). Gdy jednak ostatecznie wojna rozstrzygnęła się na korzyść cesarstwa, Żydów spotkały represje, m.in. zakazano im zbliżać się na odległość trzech mil do świętego miasta.

Niedługo później Ziemię Świętą mieli zająć Arabowie, wyznający nowo powstałą religię – islam. W nadchodzących wiekach władcy muzułmańscy okazywali Żydom większą życzliwość i tolerancją niż współcześni im władcy chrześcijańscy. Wyjątkiem pozostawała większość państw włoskich, w tym Państwo Kościelne – i Polska.

ks. Stanisław Adamiak/Gość Niedzielny

Doktor habilitowany, historyk Kościoła, rektor seminarium duchownego w Toruniu, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Specjalizuje się w historii wczesnego chrześcijaństwa. Wykładał na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie i w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego.

+++

Spowiednik ludobójcy.

O księdzu, który udzielił rozgrzeszenia nawróconemu zbrodniarzowi z Auschwitz

Wykładowca teologii i organizator tajnych kompletów z jednej strony. Komendant niemieckiego obozu koncentracyjnego, jeden z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera – z drugiej. O. Władysław Lohn SJ i Rudolf Höss. Spowiednik i… penitent.

fot. Henryk Przondziono/Gość Niedzielny/Wikipedia/Persona77

***

Ich drogi przecinały się dwukrotnie. W 1940 roku Rudolf Höss darował życie o. Władysławowi Lohnowi SJ. Siedem lat później o. Lohn wysłuchał spowiedzi komendanta niemieckiego obozu koncentracyjnego.

Władysław

O jego życiu wiadomo niewiele – przeważają suche, biograficzne fakty. Przyszedł na świat 5 kwietnia 1889 roku w Gorzkowie. Już jako 15-latek wstąpił do zakonu jezuitów w Starej Wsi, następnie kształcił się w Chyrowie, Nowym Sączu i Dziedzicach, gdzie 17 czerwca 1917 roku przyjął święcenia kapłańskie. Kilka lat później rozpoczął karierę naukową – w Rzymie odbył studia doktorskie z teologii dogmatycznej i fundamentalnej, a we Francji kształcił się w zakresie prawa kanonicznego. Po powrocie do Polski zajął się nauczaniem teologii. Został pierwszym wychowawcą w nowo utworzonym Śląskim Seminarium Duchownym, które mieściło się w Krakowie, a później pierwszym rektorem stworzonego w Lublinie Collegium Bobolanum. Jego dokonania były na tyle znaczące, że w 1928 roku otrzymał nominację na wykładowcę teologii dogmatycznej na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Kiedy wrócił do Polski, został mianowany przełożonym Prowincji Małopolskiej Towarzystwa Jezusowego.

Wybuch II wojny światowej zastał go w Starej Wsi. Już w grudniu 1939 roku o. Władysław zajął się organizowaniem akcji pomocy materialnej dla okolicznych mieszkańców. Nie zapomniał jednak o swoich naukowych zainteresowaniach – najpierw zainicjował szeroki krąg tajnego nauczania w zakresie szkoły średniej, a kiedy Niemcy zamknęli polskie uczelnie i uwięzili profesorów, zorganizował w Nowym Sączu i Starej Wsi wykłady z zakresu filozofii i teologii.

Komendant obozu Auschwitz Rudolf Höss i jezuita Władysław Lohn, który przed śmiercią udzielił mu rozgrzeszenia – montaż.
NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE / WIKIPEDIA

***

Rudolf

Urodził się 25 listopada 1901 w niemieckim Baden-Baden. Wychowany w głęboko katolickiej rodzinie Rudolf Höss przez całe dzieciństwo gorliwie służył jako ministrant. Jego ojciec miał już dla niego sprecyzowany plan: pójdzie do seminarium i zostanie księdzem. Dziecięca wiara Rudolfa zachwiała się, kiedy miał 13 lat – do jego rodziców dotarła wiadomość o wypadku, który spowodował w szkole. Chłopak uznał, że zdradził go jego spowiednik, zaprzyjaźniony z rodziną Hössów. I choć po latach przyznał, że o złamaniu tajemnicy spowiedzi nie mogło być mowy, to jednak tamto zdarzenie spowodowało, że Rudolf zaczął stopniowo odsuwać się od wiary, żeby wreszcie w wieku 21 lat oficjalnie wystąpić z Kościoła katolickiego. W tym czasie był już żołnierzem i całym sercem, fanatycznie uwierzył w ideę narodowego socjalizmu i w Adolfa Hitlera, „którego rozkazy i wypowiedzi były dla mnie ewangelią” – jak zapisał w swojej autobiografii.

Kiedy Höss został komendantem powstającego obozu Auschwitz, całym sobą zaangażował się w powierzone mu zadanie. „Od początku byłem całkowicie pochłonięty – wprost opętany – moim zadaniem i otrzymanym poleceniem. Wyłaniające się trudności podniecały jeszcze mój zapał. Nie chciałem kapitulować, nie pozwalała mi na to moja ambicja. Widziałem wciąż tylko swoją pracę” – notował już po wojnie, kiedy uwięziony czekał na proces i wyrok. Jego zapiski to opisy przerażającego, bezwzględnego okrucieństwa, którego dokonywał, będąc absolutnie przekonanym o słuszności swoich działań. Głód, nieludzkie warunki życia, praca ponad siły, tortury, którym byli poddawani więźniowie, wreszcie masowe egzekucje – w ostatnich miesiącach funkcjonowania obozu każdego dnia mordowanych było w nim nawet kilka tysięcy nowo przybyłych więźniów… Całą tą machiną zagłady kierował jeden człowiek.

Pierwsze spotkanie

Była druga połowa 1940 roku. Od kilku miesięcy w Oświęcimiu, z początkiem wojny przemianowanym na Auschwitz, funkcjonował obóz koncentracyjny. Jeszcze nie dymiły krematoryjne piece, jeszcze nie używano cyklonu B do masowej eksterminacji ludzi, ale już wówczas Auschwitz było czymś więcej niż zwykłe więzienie. „Przybyliście do niemieckiego obozu koncentracyjnego, z którego nie ma innego wyjścia jak przez komin. Jeśli się to komuś nie podoba, to może iść zaraz na druty. Jeśli są w transporcie Żydzi, to mają prawo żyć nie dłużej niż dwa tygodnie, księża miesiąc, reszta trzy miesiące” – tak SS Obersturmführer Karl Fritzsch, zastępca Rudolfa Hössa, powitał pierwszy transport polskich więźniów politycznych, przywiezionych do obozu 14 czerwca 1940 roku.

Kilka miesięcy później do obozu trafili pierwsi jezuici. Z pomocą duchową i materialną pospieszył do nich ich prowincjał – o. Władysław Lohn. Nie wiedział, czego się może spodziewać. Oczywiście o legalnym widzeniu z więźniami nie mogło być mowy, zakonnik znalazł jednak przerwę w drucie kolczastym otaczającym obóz i przekradł się na jego teren w poszukiwaniu współbraci. Niestety jego misja została brutalnie przerwana. Kapłana szybko dostrzegli obozowi strażnicy, zatrzymali i powiedli przed oblicze samego komendanta. Tu ta historia powinna się zakończyć, za tak zuchwały czyn mogła grozić tylko jedna kara: rozstrzelanie. A jednak komendant obozu nieoczekiwanie zaczął rozmawiać z kapłanem. Nie wiadomo, czy zaimponowała mu perfekcyjna znajomość języka niemieckiego, czy odwaga zakonnika, czy niemiecko brzmiące nazwisko. Dość, że Höss podjął zupełnie nieoczekiwaną decyzję: kazał puścić o. Lohna wolno.

Przemiana

Po wojnie Rudolf Höss uciekł i ukrywał się pod przybranym nazwiskiem, jako Franz Lang. 11 marca 1946 roku został ujęty i przekazany polskiemu wymiarowi sprawiedliwości. Proces zbrodniarza rozpoczął się dokładnie rok później, 11 marca 1947 roku, i trwał niecały miesiąc, do 2 kwietnia. Obserwatorzy byli zadziwieni jego postawą – zeznania składał spokojnie, bez cienia emocji. Nie próbował się bronić, przyznał, że jest odpowiedzialny za śmierć milionów ludzi. Po usłyszeniu wyroku skazującego na śmierć podziękował obrońcom i stwierdził, że nie będzie składał apelacji. Na wykonanie wyroku miał czekać w wadowickim więzieniu.

Dwa dni po wyroku były komendant poprosił o spotkanie z katolickim kapłanem. Ponieważ na prośbę nie zareagowano, powtórzył ją na piśmie. Co mogło stać za zaskakującą prośbą komendanta? Badacze jego życiorysu uważają, że dużą rolę w jego przemianie mogli odegrać polscy strażnicy więzienni. Kilkoro z nich w czasie wojny było więźniami niemieckich obozów koncentracyjnych, dlatego były komendant mógł spodziewać się z ich strony najgorszego traktowania. Höss mógł obawiać się, że w więzieniu padnie ofiarą tortur, zemsty, prowadzonej przy niemej zgodzie polskich władz. Stało się jednak inaczej. Otwierając proces, sędzia Alfred Eimer zaapelował do składu sędziowskiego: „Pomni wielkiej odpowiedzialności naszej wobec zmarłych i żywych, nie traćmy z oczu tego, o co się toczył bój miłujących wolność narodów. Poszanowanie godności człowieka stanowiło ten wielki cel, niechże będzie ono również udziałem oskarżonego, bowiem przed sądem staje przede wszystkim człowiek”.

Również w więzieniu Höss traktowany był przez strażników w sposób, który dogłębnie go zadziwił. Dał temu wyraz w liście do żony: „Czym jest człowieczeństwo, dowiedziałem się dopiero tutaj, w polskich więzieniach. Mnie, który jako komendant Oświęcimia wyrządziłem polskiemu narodowi tyle szkód i bólu (…), okazywano ludzkie zrozumienie, co mnie bardzo często głęboko zawstydzało. Nie tylko ze strony wyższych funkcjonariuszy, ale również ze strony najprostszych strażników. Wielu z nich to byli więźniowie Oświęcimia i innych obozów. Właśnie teraz, w ostatnich dniach życia, doznaję ludzkiego traktowania, jakiego się nigdy nie spodziewałem. Mimo wszystkiego, co się stało, widzi się jeszcze we mnie zawsze człowieka” – pisał.

Drugie spotkanie

Ojciec Władysław Lohn przybył do wadowickiego więzienia 10 kwietnia 1947 roku. Rozpoczęło się kilkugodzinne spotkanie, zakończone złożeniem przez byłego komendanta pisemnego wyznania wiary. Po nim jezuita udzielił zbrodniarzowi rozgrzeszenia. „Wypowiedział nad nim słowa: Dominus noster Iesus Christus te absolvat et ego auctoritate ipsius e absolve ab omni viculo excommunicationis et interdicti in quantum possum, et tu indiges. Deínde ego te absólvo a peccátis tuis, in nómine Patris, et Fílii, et Spíritus Sancti. Amen (Pan nasz Jezus Chrystus niechaj cię rozgrzeszy, a ja Jego mocą uwalniam cię z wszelkich więzów ekskomuniki i interdyktu według rozciągłości mej władzy i twojej potrzeby. Następnie ja ci odpuszczam twoje grzechy w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen)”. Tym samym przywrócił go do pełnej jedności z Bogiem i Kościołem.

Następnego dnia o. Lohn ponownie przybył do wadowickiego więzienia. Tym razem miał ze sobą przyniesiony z parafialnego kościoła Wiatyk. Wiadomo było, że wykonanie wyroku nastąpić może lada dzień. Kościelny Karol Leń, który był obecny przy udzielaniu Komunii, zrelacjonował, że Höss uklęknął na środku celi, a po przyjęciu Chrystusa wybuchnął płaczem.

Tego samego dnia napisał listy pożegnalne. Do żony skierował następujące słowa: „Moje chybione życie nakłada na Ciebie, Najukochańsza, święty obowiązek wychowania naszych dzieci w duchu prawdziwego, płynącego z serca człowieczeństwa”. Dzień później jeszcze raz sięgnął po pióro i napisał oświadczenie, które wręczył prokuratorowi, prosząc o jego podanie do publicznej wiadomości. W krótkim tekście po raz pierwszy przyznał, że za swoje czyny ponosi odpowiedzialność nie tylko w wymiarze prawnym, ale także moralnym:

„Sumienie zmusza mnie do złożenia jeszcze następującego oświadczenia: W osamotnieniu więziennym doszedłem do gorzkiego zrozumienia, jak ciężkie popełniłem na ludzkości zbrodnie. Jako komendant obozu zagłady w Oświęcimiu urzeczywistniałem część straszliwych planów Trzeciej Rzeszy – ludobójstwa. W ten sposób wyrządziłem ludzkości i człowieczeństwu najcięższe szkody. Szczególnie Narodowi polskiemu zgotowałem niewysłowione cierpienia. Za odpowiedzialność moją płacę życiem. Oby mi Bóg wybaczył kiedyś moje czyny. Naród polski proszę o przebaczenie. Dopiero w polskich więzieniach poznałem, co to jest człowieczeństwo. Mimo wszystko, co się stało, traktowano mnie po ludzku, czego nigdy bym się nie spodziewał i co mnie najgłębiej zawstydzało. Oby obecne ujawnienia i stwierdzenia tych potwornych zbrodni przeciwko człowieczeństwu i ludzkości doprowadziły do zapobieżenia na całą przyszłość powstawaniu założeń, mogących stać się podłożem tego rodzaju okropności.

Rudolf Franz Ferdinand Hoess, Wadowice, 12 IV l947 r.”.

Ostatnie chwile

W przeddzień egzekucji Höss raz jeszcze wyspowiadał się u o. Lohna. 16 kwietnia wszedł na szubienicę, specjalnie wybudowaną w tym celu na terenie byłego już obozu, którym przez lata kierował, tuż obok pierwszego krematorium. Po pierwszej, nieudanej próbie wykonania wyroku skazaniec sam założył i zacisnął pętlę na swojej szyi. Obok niego stał ks. Tomasz Zaremba, salezjanin z Oświęcimia, odmawiając modlitwy za konających. Były komendant największego nazistowskiego, niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady, odpowiedzialny za śmierć setek tysięcy ludzi, umarł pojednany z Bogiem.

Francis Clooney SJ z Uniwersytetu Harvarda, współautor wydanej w USA w styczniu tego roku książki „Auschwitz i rozgrzeszenie: Przypadek komendanta i spowiednika”, przypomina, że rozgrzeszenie udzielone Hössowi nie oznacza, że jego dusza po śmierci trafiła prosto do nieba. Przywołuje nauczanie papieża Benedykta o czyśćcu, który papież definiuje jako rodzaj nieskończenie intensywnego momentu oczyszczenia poza czasem i przestrzenią. Akt rozgrzeszenia, udzielony przez polskiego jezuitę niemieckiemu zbrodniarzowi, nie zwalnia go z odpowiedzialności za zło, którego dokonał, ale otwiera na możliwość wejścia w proces oczyszczenia, w którym grzechy są wypalane poprzez skonfrontowanie z Bogiem twarzą w twarz. „Pod Jego spojrzeniem – pisze Benedykt XVI – topnieje wszelki fałsz. Spotkanie z Nim przepala nas, przekształca i uwalnia, abyśmy odzyskali własną tożsamość. (…) Jednak w bólu tego spotkania, w którym to, co nieczyste i chore w naszym istnieniu, jasno jawi się przed nami, jest zbawienie. Jego wejrzenie, dotknięcie Jego Serca uzdrawia nas przez bolesną niewątpliwie przemianę, niczym »przejście przez ogień«. Jest to jednak błogosławione cierpienie, w którym święta moc Jego miłości przenika nas jak ogień, abyśmy w końcu całkowicie należeli do siebie, a przez to całkowicie do Boga”.

Ojciec Lohn o sakramencie, którego udzielił Hössowi, wspomniał krótko swoim współbraciom kilka dni po powrocie z wadowickiego więzienia. Później opowiedział o tym tylko w 1958 roku, podczas homilii wygłoszonej na prymicjach jezuity Władysława Kubika. Potwierdził przebieg wydarzeń z 10 i 11 kwietnia 1947 roku i wspomniał o ich pierwszym spotkaniu na terenie obozu w roku 1940. Trudno się dziwić – w trudnych latach, kiedy Polska powoli podnosiła się z wojennych zgliszczy, jezuici wiedzieli, jaka może być reakcja społeczeństwa na wiadomość, że polski ksiądz udzielił przebaczenia samemu komendantowi Auschwitz. A dla zaciekle antykatolickiego reżimu komunistycznego taka wiadomość byłaby niesłychanym propagandowym sukcesem.

Po zakończeniu wojny o. Lohn dalej pełnił funkcję prowincjała. Jego zadaniem było między innymi ewakuowanie polskich jezuitów z Kresów i przejęcie poniemieckich klasztorów jezuickich na Śląsku i trzech kościołów we Wrocławiu. W 1947 roku złożył urząd i rozpoczął pracę w Wydawnictwie Apostolstwa Modlitwy. Publikował teksty popularyzujące wiedzę teologiczną, komentarze do Ewangelii i szkice kazań. Dokonał także kolejnego przekładu na język polski dzieła Tomasza à Kempis „O naśladowaniu Chrystusa”. Zmarł 3 grudnia 1961 roku.

Agnieszka Huf/Gość Niedzielny

***

W Liturgii Kościoła od 13 stycznia do 5 marca, kiedy rozpocznie się Wielki Post Środą Popielcową, przeżywamy tzw. okres zwykły. Słowo “zwykłość” kojarzy się z powszechnie rozumianą codziennością, która może wydawać się banalna i nieciekawa. Tymczasem Kościół zwraca uwagę, że czas jest Bożym darem, jedynym i niepowtarzalnym. Dlatego każda chwila – tu i teraz – jest tak bardzo ważna. Dobrze jest przypomnieć sobie słowa św. o. Pio, który tak tłumaczył to nasze <dziś>: “Nie należy uciekać od codziennych obowiązków, ponieważ Pan Bóg spotyka nas właśnie w nich. Nie powinniśmy też żyć w przeświadczeniu, że wszystko zrobilibyśmy lepiej “gdzie indziej”. Diabeł jest właśnie w tym “gdzie indziej” a wola Boża znajduje się “tutaj”. Zaś św. Tereska od Dzieciątka Jezus napisała po prostu: “Aby kochać Ciebie, mój Boże, mam tylko <teraz>”.