Month: October 2018

Podczas wywiadu ze znanym kompozytorem i dyrygentem orkiestry Leonardem Bernsteinem dziennikarz zadał, wydawać by się mogło, naiwne pytanie:

–        Na którym z instrumentów członkowie orkiestry najbardziej nie lubią grać?

–        Na drugich skrzypcach – odpowiedział bez wahania mistrz – ponieważ wszyscy zachwycają się pierwszymi skrzypcami. Tylko niewiele osób jest w stanie docenić piękno drugich skrzypiec. Dlatego tak wielu pragnie wejść na pozycję pierwszego skrzypka, bo nie rozumie, jak ważny jest w orkiestrze drugi skrzypek. Najlepsze orkiestry świata to te, które mają doskonałych drugich skrzypków. Bez nich nie będzie harmonii!

Pragnienie bycia kimś jest bardzo powszechne. Jak to miło jest być zauważonym i podziwianym. Ilu ludzi marzy, aby mieć znaczenie, mieć wpływ, rządzić innymi ludźmi. Mieć władzę – jakie to jest nęcące! Antoine de Saint–Exupery w swojej książce Mały Książe wśród wad, które wyśmiewa u ludzi dorosłych, jako pierwszą pokazuje chorobę rządzenia. Na zilustrowanie tej wady wybiera króla zamieszkującego 325 planetę. U rzymskiego historyka Tacyta można znaleźć takie zdanie zapisane w Rocznikach: „Żądza władzy jest gorętsza niż wszystkie inne namiętności razem wzięte”. A z kolei angielski historyk John Dalberg w Historii wolności napisał, że „władza demoralizuje, a władza absolutna demoralizuje w sposób absolutny”. Człowiek, który zdobył władzę musi się pokazać jaki jest ważny. Pan Jezus ujął to po prostu w jednym zdaniu: „Ci, którzy uchodzą za władców narodów, uciskają je, a ich wielcy dają im odczuć swą władzę”. A powiedział to dlatego, ponieważ synowie Zebedeusza, Jakub i Jan wyjawili swoje skrywane pragnienia: „Użycz nam, żebyśmy w Twojej chwale siedzieli jeden po prawej, drugi po lewej Twojej stronie”. Marzył się im obraz, aby być w majestacie. Tadeusz Żychiewicz zauważa: „i tak jeszcze bardzo dobrze i umiarkowanie, że tylko po prawicy albo po lewicy. Cóż: w końcu to byli przecież uczniowie Pana. Gdyby nie to – zabrakłoby dlań miejsca pośrodku. Ale obraz by pozostał: człowiek na majestacie.

Gdyby tak uśpić naszą czujność i samokontrolę, gdyby tak przewrócić naszą świadomość podszewką na wierzch, gdyby tak dobrze pogrzebać w motorach podświadomości, kto wie: może odnaleźlibyśmy w sobie ten właśnie obraz i takie marzenie, nie inne. Gdyby tak z wystarczającym brakiem litości przeanalizować dzieje ludzkich poczynań, historię najróżniejszych społeczności, historię wędrówek, pochodów, budowania i niszczenia – może to właśnie odnalazłoby się pod papierami, gdzie teksty podniosłych przemówień, w najdyskretniejszych z człowieczych szuflad: obraz człowieka na majestacie. Apoteozę samouwielbienia”.

Nieprzypadkowo w rejestrze grzechów głównych na pierwszej pozycji znajduje się pycha. To ona spowodowała, że Lucyfer, który był bardzo ważnym aniołem, wypowiedział bluźniercze słowa: Nie będę Bogu służył. I ten diabelski bunt wciąż miesza w człowieczych sercach. Potrafi nawet pomieszać wśród tych, którzy zdecydowali się na wyłączną służbę Bogu.

Jest takie opowiadanie jak Diabeł przemierzał afrykańską pustynię i napotkał grupę pomniejszych demonów kuszących świątobliwego pustelnika. Próbowali najpierw pokusami zmysłowymi, ale na próżno. Później przez niepokój i zwątpienie, ale świątobliwy mnich trzymał się dzielnie. W końcu bogactwami tego świata chcieli pokazać, że jego wyrzeczenia na nic się nie przydadzą i marnuje tylko drogocenny czas. Ale pustelnik nadal pozostał niewzruszony.

Wtedy sam Diabeł wkroczył do akcji mówiąc swoim asystentom:

–          Ponieważ wasze metody nie odniosły żadnego skutku, popatrzcie na mnie jak to się robi.

Poszedł do pustelnika i powiedział tylko:

–          Słyszałeś ostatnie wiadomości? Twój brat został biskupem w Aleksandrii.

I jak wieść niesie – jasną twarz świątobliwego zakonnika wykrzywił grymas gorzkiej zawiści.

Pytanie Zebedeuszowych braci spowodowało wśród pozostałych oburzenie. To znaczy, że oni również snuli podobne plany na temat swojej roli, którą chcieliby odegrać w nowym Królestwie Izraela. Pan Jezus dobrze wiedział, że droga Jego uczniów jest jeszcze daleka do tego, aby oni mogli zrozumieć to co On do nich mówił: „Kto by między wami chciał się stać wielki, niech będzie sługą waszym. A kto by chciał być pierwszym między wami, niech będzie niewolnikiem wszystkich. Bo i Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz żeby służyć i dać swoje życie na okup za wielu”. Tę długą drogę będą przechodziły również następne pokolenia, bo spór o najwyższy urząd w Kościele jest stale powracającym echem pytania synów Zededeusza. Dlatego papież Grzegorz Wielki na rozgorzały taki właśnie spór w VII wieku, w myśl Jezusowych słów z dzisiejszej Ewangelii, nazwał siebie niewolnikiem wszystkich – sługą sług Bożych. I to pozostało nie tylko jako oficjalny tytuł biskupa Rzymu. Wystarczy popatrzeć na bł. Jana Pawła II – jak on bardzo dosłownie realizował ten tytuł swoją posługą. Jak bardzo upodabniał się do swojego Pana, który wymownym gestem, tuż przed swoją męką, umywał nogi apostołom podczas pierwszej Eucharystii. Klękał za każdym razem, kiedy sprawowana była Najświętsza Eucharystia – bo taka jest liturgia Bożej miłości do ludzi. „Czy wiecie co wam uczyniłem? Nazywacie Mnie Nauczycielem i Panem i dobrze mówicie, bo Nim jestem. Jeżeli więc Ja, Pan i Nauczyciel umyłem wam nogi, to i wy powinniście sobie nawzajem umywać nogi”.

ks. Marian Łękawa SAC

Najlepszym komentarzem do dzisiejszej Ewangelii o bogatym młodzieńcu, który przyszedł do Chrystusa, są słowa papieża Jana Pawła II z Encykliki Veritatis Splendor (Blask Prawdy) z rozdziału pierwszego. Pomagają bowiem one odkryć głębiej żywe Słowo Boże i przyjąć je z całą jego mocą.

Ojciec Święty tłumaczy bardzo szczegółowo tę rozmowę, która w gruncie rzeczy wciąż się odbywa: „W tym młodzieńcu możemy rozpoznać każdego człowieka, zbliżającego się świadomie lub nieświadomie do Chrystusa, Odkupiciela człowieka, i stawiającego Mu pytanie moralne. Młodzieniec pyta nie tyle o to, jakich zasad należy przestrzegać, ale jak osiągnąć pełny sens życia. To dążenie bowiem stanowi rzeczywiste podłoże każdej ludzkiej decyzji i działania, to ukryte poszukiwanie i wewnętrzny impuls porusza ludzką wolność. Pytanie młodzieńca odwołuje się ostatecznie do Dobra absolutnego, które nas pociąga i wzywa, jest echem Bożego powołania, źródła i celu życia człowieka”.

„Aby umożliwić ludziom to „spotkanie” z Chrystusem, Bóg dał im swój Kościół. Istotnie, Kościół temu jednemu pragnie służyć, ażeby każdy człowiek mógł odnaleźć Chrystusa, aby Chrystus mógł z każdym iść przez życie”.

„Pytanie młodzieńca ma kluczowe znaczenie w życiu każdego człowieka i nikt nie może się od niego uchylić: ono bowiem dotyczy dobra moralnego, które należy czynić oraz życia wiecznego. Rozmówca Jezusa wyczuwa, że istnieje związek między dobrem moralnym a wypełnieniem własnego przeznaczenia. Jest pobożnym Izraelitą, wyrosłym – by tak rzec – w cieniu Bożego prawa. Możemy się więc domyślać, że jeśli pyta Jezusa, to nie dlatego, że nie zna odpowiedzi zawartej w Prawie. Jest bardziej prawdopodobne, iż to fascynacja osobą Jezusa rozbudziła w nim nowe pytania o dobro moralne. Młodzieniec odczuwa potrzebę konfrontacji z Tym, który rozpoczął swą działalność, głosząc nowe i radykalne orędzie: „Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelie!”

„Również człowiek współczesny winien zwrócić się na nowo do Chrystusa, aby uzyskać od Niego odpowiedź na pytanie, co jest dobrem, a co złem. To Chrystus jest Nauczycielem, Zmartwychwstałym, który ma życie w sobie i pozostaje zawsze obecny w Kościele i w świecie. To On otwiera wiernym księgę Pisma i objawiając w pełni wolę Ojca, naucza prawdy o postępowaniu moralnym. Jako źródło i szczyt ekonomii zbawienia, Alfa i Omega ludzkich dziejów, Chrystus objawia kondycję człowieka i pełnię jego powołania. Dlatego „człowiek, który chce zrozumieć siebie do końca – nie wedle jakiś tylko doraźnych, częściowych, czasem powierzchownych, a nawet pozornych kryteriów i miar swojej własnej istoty – musi ze swoim niepokojem, niepewnością, a także słabością i grzesznością, ze swoim życiem i śmiercią, przybliżyć się do Chrystusa. Musi niejako w Niego wejść z sobą samym, musi sobie <przyswoić>, zasymilować całą rzeczywistość Wcielenia i Odkupienia, aby siebie odnaleźć. Jeśli dokona się w człowieku ów dogłębny proces, wówczas owocuje on nie tylko uwielbieniem Boga, ale także głębokim zdumieniem nad sobą samym”.

Dalszy komentarz Ojca Świętego pokazuje ten dogłębny proces nawarstwiania się Bożego spotkania z człowiekiem. Ale kiedy rozmowa Jezusa z bogatym młodzieńcem dochodzi do kulminacyjnego punktu – kończy się ona właściwie z odcieniem goryczy. Bo człowiek nie przyjmuje Bożej propozycji. Odchodzi smutny. Dlaczego? Tę gorycz widać również u Jezusowych uczniów. Lękają się wezwania do naśladowania swojego Mistrza. Nie mogą pojąć ani zrozumieć kto w takim razie potrafi sprostać wymaganiom przekraczającym ludzkie pragnienia i siły: „Któż więc może się zbawić?” Pan Jezus tłumacząc robi to stopniowo, jakby prowadził za rękę, krok za krokiem. Najpierw mówi: „Jak trudno jest bogatym wejść do królestwa Bożego. Uczniowie zdumieli się na Jego słowa, lecz Jezus powtórnie rzekł im: Dzieci, jakże trudno wejść do królestwa Bożego tym, którzy w dostatkach pokładają ufność”. A więc nie sam fakt posiadania jest niebezpieczny, ale bezsilność człowieka, którego bogactwa posiadają. Dlatego bogaty młody człowiek odszedł od Chrystusa i odszedł smutny, bo zdał sobie sprawę, jak bardzo jest przywiązany do tego co ma. Zrozumiał, że to nie on jest panem rzeczy, które posiada, ale odwrotnie. Odszedł więc do swoich własności wobec których okazał się bezsilny. A to jest smutne.

Na skraju wioski stanął zmęczony pątnik. Ponieważ zapadał już zmrok patrzył na domy i tak myślał do którego pójść, aby poprosić o nocleg. Nagle usłyszał biegnącego i krzyczącego mieszkańca wioski:

–          Kamień, kamień…daj mi ten kosztowny kamień!

–          Jaki kamień? – spytał pielgrzym.

–          W nocy miałem sen – odpowiedział zdyszanym jeszcze głosem. Widziałem anioła, który powiedział mi, że o zmroku, na skraju wioski spotkam pątnika. I on mi ofiaruje kosztowny kamień, dzięki któremu będę bogaty aż do końca życia.

Pielgrzym poszukał w swojej torbie i rzeczywiście wyjął jakiś kamień.

–          Prawdopodobnie to jest ten, który anioł miał na myśli. Znalazłem go na leśnej drodze i oczywiście możesz go sobie zatrzymać. Jest twój.

Nowy właściciel z zachwytem patrzył na swój wymarzony skarb. Bo rzeczywiście ten znaleziony kamień okazał się diamentem. Odszedł od swojego dobrodzieja, któremu nawet nie zaproponował noclegu, bo tak był zajęty oglądaniem mieniącego się kruszcu. Kiedy położył się do łóżka nie mógł zasnąć z wrażenia. Całą noc przewracał się z boku na bok. Rano wyruszył na poszukiwanie pątnika i kiedy go odnalazł usilnie go prosił:

– Daj mi to bogactwo, które ci pozwoliło oddać ten diament tak lekkim sercem! W Księdze Syracha jest takie zdanie: „Bezsenność z powodu bogactwa wyczerpuje ciało, a troska o nie oddala sen”.

Ale tu nie chodzi tylko o posiadanie bogactwa w sensie materialnym. Można być bogatym w wiedzę. Przeciwnikami Jezusa, i to najbardziej zagorzałymi, byli ludzie uczeni. Oni także całą swoją nadzieję położyli w tym co posiadali. Czuli się nieomylni i pewni ze swoimi wiadomościami, od których nie potrafili już odejść. Wiedza nie jest jeszcze mądrością. O mądrość trzeba się modlić. Dzisiejsze I Czytanie taką modlitwę przytacza z Księgi Mądrości.

ks. Marian Łękawa SAC

Słuchając dzisiejszej Ewangelii może człowieka dotknąć pewna pokusa: skoro Mojżesz zezwalał na napisanie listu rozwodowego i oddalenie żony – to czy aby Chrystus nie przecenia możliwości swoich naśladowców? Żeby tylko mieć gwarancję Bożej wyrozumiałości w tym względzie człowiek jest gotów nawet przyznać się, i to bez większych oporów, do posiadania też zatwardziałego serca. Ale Pan Jezus nie pozostawia żadnej wątpliwości. Sięga ponad prawo Mojżeszowe do pierwotnego porządku Stworzenia.

I ten pierwotny porządek nierozdzielności wpisany jest już w samą naturę człowieka i to zarówno w aspekcie duchowym jak i cielesnym. Dzisiejsze I Czytanie bardzo obrazowo, może nawet aż naiwnie – ale przekazuje istotną prawdę o godności kobiety i mężczyzny, którzy w małżeństwie stanowią jedno ciało. Miłość małżeńska jest mocniejsza od wszystkich innych więzi, jakie łączą ludzi ze sobą. Hans Urs von Balthasar tłumaczy, że „nad zwierzętami człowiek panuje, lecz w kobiecie Adam rozpoznaje samego siebie: „Ta dopiero jest ciałem z mego ciała”. „Dlatego to”, jak wyraźnie mówi Pismo, mężczyzna łączy się z kobietą, i w ten sposób ci dwoje stają się tym, czym właściwie już są: jednym ciałem. Pierwsza opowieść o stworzeniu świata wspomina również o płodności tego związku mężczyzny i kobiety, jest ona bowiem częścią uzasadnienia nierozerwalności związku małżeńskiego, co Jezus podkreśla w swym wyjaśnieniu.”

Ale życie jednak pokazuje, że bardzo wiele małżeństw po prostu rozsypuje się. I choć rozwód nie jest tu żadnym lekarstwem na ludzkie dramaty, szczególnie w sytuacjach, które dotykają dzieci, to jeszcze niepokojącym staje się fakt coraz większego społecznego przyzwolenia, że to jest normalne.

Już w roku 1876 Klara z Tańskich Hofmanowa pisała, że „choćby kto żadnej religii nie miał, o świętości małżeństwa przekonanym nie był, sam prosty wstyd, sama przyzwoitość winnyby sprawy rozwodowe obrzydzić. Lecz niestety, w owym czasie owa plaga rodzin, owo zabójstwo moralności tak było powszechne i ułatwione, że ręczę, iż każdy, co owe czasy pamięta, naliczyćby potrafił jednym tchem kilkanaście par, najpierwszych imion, z których albo jedno albo drugie się rozwiodło, a często bardzo oboje. Ohydny przydomek rozwódka stał się nawet przydomkiem dobrego tonu, rekomendacją w wielkim świecie, synonimem elegantki. Taka zgroza, która i dziś jeszcze w naszej Polsce zdarza się częściej niźli w innych krajach; kto wie czy nie jest także jednym z powodów kary niebios nad nami! Za nieporządkiem domowym, tyle innych nieporządków idzie”…

A co powiedzieć o takich sytuacjach, nie zawsze świadomie zawinionych, że dwoje ludzi zagubi się i odnaleźć się nie może. Terminologia prawnicza nazywa to trwałym rozkładem pożycia połączonym z utratą kontaktu psychicznego. Wtedy dwoje ludzi, choć mieszkają razem pod jednym dachem, są rozłączeni. Pomiędzy nimi jest już zupełna obcość. To tak jakby o nich William Maugham pisał:

„Tragedią miłości nie jest śmierć. Tragedią miłości nie jest rozłąka. Tragedią miłości jest obojętność.”

A Henryk Sienkiewicz w „Kwiatach zła” po prostu stwierdza, że „lepsza śmierć niż powolne w niewzajemnej miłości udręce konanie”.

Na pewno przy pomocy prawnego czy policyjnego przymusu nie można nakłonić mężczyznę i kobietę do miłości. To dlatego Pan Jezus znając tę zmienność człowieczego serca i tę niestałość jego woli, przenosi ludzką miłość w rejony Bożych tajemnic dając jej moc i rozmiar aż takiej miłości, jaką Bóg ofiarowuje swojemu ludowi. Bo Bóg jest Oblubieńcem i związał się z Izraelem, swoją Oblubienicą i to miłością niezniszczalną. Kardynał Jean-Marie Lustiger pyta: „Czy Bóg-Oblubieniec zerwie swoje przymierze i oddali swój lud dlatego, że nie był on absolutnie wierny miłości ofiarowanej przez Boga? Czy Oblubienica-Izrael odrzuci swego Oblubieńca-Boga, służąc innym panom, innym bożkom? W podobny sposób Jezus wyrazi się mówiąc o swych współczesnych, a więc i o nas: „O, plemię niewierne, dopóki mam was cierpieć?” Plemię cudzołożne – to pokolenie, które sprzedaje się bożkom. A Bóg przebacza swej niewiernej Oblubienicy, Jego miłość nie zna granic, Przymierze zaś jest nieodwołalne.”

Pan Jezus w ten sposób odsłania tajemnicę Bożego planu. Pan Bóg stwarza człowieka na swój obraz i proponuje mężczyźnie i kobiecie taką właśnie niezniszczalną miłość, która jest możliwa dzięki Bożej mocy. Bo to właśnie ta Boża moc daje łaskę wierności, daje możliwość przebaczenia wchodząc w rejony miłosierdzia, o ile człowiek zechce współdziałać.

Pomimo ciągłych ludzkich niewierności i pomimo ciągłych ludzkich grzechów, Pan Jezus, jak zapewnia dzisiejsze II Czytanie, nie wstydzi się nazywać siebie Synem Człowieczym. Przecież „z łaski Bożej za wszystkich zaznał śmierci”. Odkąd wydał na krzyżu swoje Ciało i Krew – wydaje je stale w sakramencie Eucharystii. Dlatego jest prawdziwym Małżonkiem, a Jego Oblubienicą jest cały ludzki ród. Bóg, który się oddaje człowiekowi sprawia, że z kolei człowiek ma tę możność stania się darem, że znajduje upodobanie w dawaniu, że poznaje smak Bożej radości. Będąc obdarowanym może obdarowywać innych.

Wiosną 1886 roku w kościele św. Augustyna w Paryżu młoda kobieta prosi swojego spowiednika o poradę. Jej kuzyn Charles de Foucauld stracił wiarę i prowadzi życie hazardzisty. I nie wie jak mu pomóc, a bardzo by chciała i bardzo cierpi z tego powodu. Zakonnik mówi w ten sposób: „Jeżeli chcemy nawrócić jakąś duszę, nie możemy jej upominać. Najlepszym środkiem nie jest zatajanie przed nią czegokolwiek, lecz pokazanie jej, jak bardzo ją kochamy”.

I rzeczywiście: jeszcze w tym samym roku Charles de Foucauld nawraca się. Szczera pobożność jego kuzynki wywiera na nim tak ogromne wrażenie, że nie opuszcza go już pytanie o Boga. W październiku przystępuje do spowiedzi i od tej pory prowadzi życie, które zbliża go wciąż do Boga.

ks. Marian Łękawa SAC